Email this article Solidarity, Community and Ethics in the Context of Engaged Humanities (Contemporary Historical Novels for Young Readers as Examples of Cause Literature)
Abstract
The purpose of the article is to analyze and interpret contemporary Polish novels for young people that portray the image of the People’s Republic of Poland. These works provoke young readers to discuss historical issues and help build historical awareness and social memory. The times of Solidarity, the period of martial law and – in a broader context – the social and moral realities of the communist era as literary subjects are excellent examples of this. Literary “provocations” and controversial evaluation of events in the books discussed in this text are often realized through narrative challenges, such as “private” narratives (micro-stories) modeled on stories of family life, strengthening the understanding of the culture of memory (collective and individual), the perspective of a child/teenage protagonist, the unconventionality and innovation of the authors’ artistic creation, the strength of which are political allusions and elements of historical politics recognizable at a deeper level of meaning. Treated as literary endeavors (e.g., from the perspective of the poetics of everyday life exposing the phenomena of modus vivendi and modus adaptandi), they create in the stories a platform for discussion about solidarity and community of action by audiences of different ages, provoking difficult intergenerational dialogue and reflection on martial law or – more broadly – the communist period.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Assmann, A. (2012). Cultural Memory and Western Civilization: Functions, Media, Archives. Cambridge: Cambridge University Press.
Bergmann, W. (1981). Lebenswelt, Lebenswelt des Alltags oder Alltagswelt? Ein grundbegriffliches Problem „alltagstheoretischer“ Ansätze. Kölner Zeitschrift für Soziologie und Sozialpsychologie, 33, 50–72.
Biedrzycki, K. (2018). Stan wojenny w literaturze swojego czasu. W: A. Janus-Sitarz, A Kania (red.), Historia najnowsza w literaturze i kulturze a edukacja polonistyczna (s. 39–73). Kraków: Universitas.
Borkowska, G. (2007). Życie codzienne jako kategoria literacka i badawcza (rekonesans). W: M. Szpakowska (red.), Jak badać obyczaje? (s. 27–43). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Errata.
Browarny, W. (2008). Fikcja i wspólnota. Szkice o tożsamości w literaturze współczesnej. Wrocław: Wydawnictwo Atut.
Buber, M. (1993). Problem człowieka. Warszawa: PWN.
Carr, E.H. (1999). Historia. Czym jest. Poznań: Zysk i S-ka.
Chrobak, M. (2018). (Nie)pamięć PRL-u. Literatura dziecięca i młodzieżowa wobec najnowszej historii Polski. W: A. Janus-Sitarz, A. Kania (red.), Historia najnowsza w literaturze i kulturze a edukacja polonistyczna (s. 131–149). Kraków: Universitas.
Chrobak, M. (2019). Bohater literatury dziecięcej i młodzieżowej z okresu PRL-u. Między kreacją a recepcją. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
Combrzyńska-Nogala, D. (2017). Skutki uboczne eliksiru miłości. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Czaplejewicz, E. (1990). Pragmatyka, dialog, historia. Problemy współczesnej teorii literatury. Warszawa: PWN.
Czapliński, P. (2001). Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Dilthey, W. (1993). Wokół rozumienia. Studia i szkice z hermeneutyki. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT.
Domańska, E. (1999). Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Domańska, E. (2012). Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej. Warszawa: PWN.
Elias, N. (1978). Zum Begriff des Alltags. W: K. Hammerich, M. Klein (Eds.), Materialien zur Soziologie des Alltags (s. 22–29). Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften. DOI: 10.1007/978-3-322-83603-8_2
Głowiński, M. (2000). Dzień Ulissesa i inne szkice na tematy niemitologiczne. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Głowiński, M. (2011). Jak pisać o Polsce Ludowej? W: K. Chmielewska, G. Wołowiec (red.), Opowiedzieć PRL (s. 9–15). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Gosk, H. (red.). (2008). (Nie)ciekawa epoka. Literatura i PRL. Warszawa: Elipsa.
Halbwasch, M. (1992). On Collective Memory. Chicago: Chicago University Press. DOI: 10.7208/chicago/9780226774497.001.0001
Hirsch, M. (1999). Projected Memory: Holocaust Photographs in Personal and Public Phantasy. W: M. Bal, J. Crewe, L. Spitzer (Eds.), Acts of Memory: Cultural Recall in the Present (s. 3–23). Hannover–London: Dartmouth College Press.
Hirsch, M. (2008). The Generation of Postmemory. Poetics Today, 29(1), 103–128. DOI: 10.1215/03335372-2007-019
Hobart, M.E. (1989). The Paradox of Historical Constructionism. History and Theory, 28(1), 43–58. DOI: 10.2307/2505269
Krajewski, M. (2019). Badając codzienność. W: M. Zawodna-Stephan (red.), Życie codzienne (w) Archiwum (s. 173–208). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Labuda, A.W. (1979). O literackich i nieliterackich obrazach postaci. Teksty, (4), 46–57.
Lorenz, C. (2009). Przekraczanie granic. Eseje z filozofii historii i teorii wiedzy historycznej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Mandes, S. (2012). Świat przeżywany w socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: 10.31338/uw.9788323520214
Mandes, S. (2023). Życie codzienne jako przedmiot badań w naukach społecznych. Pobrane z: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/zycie-codzienne-jako-przedmiot-badan-w-naukach-spolecznych;4003254.html
Mason, D.S. (1989). Solidarity as a New Social Movement. Political Science Quarterly, 104(1), 41–58. DOI: 10.2307/2150987
Maternicki, J. (1998). Edukacja historyczna młodzieży. Problemy i kontrowersje u progu XXI wieku. Toruń: TNOiK.
Meiland, J. (1965). Skepticism and Historical Knowledge. New York: Random House.
Mielczarek, A. (2012). Ruch „Solidarności” w świetle teorii ruchów społecznych. Pobrane z: https://www.civitas.edu.pl/pub/nasza_uczelnia/seminarium_solidarnosc/Mielczarek-tekst-9.01.pdf
Nora, P. (1998). Realms of Memory: Rethinking the French Past. Chicago: University of Chicago Press.
Nowell-Smith, P.H. (1977). The Constructionist Theory of History. History and Theory, 16(4), 1–28. DOI: 10.2307/2504805
Nycz, R. (2017). Nowa humanistyka w Polsce. Kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji. Teksty Drugie, (1), 18–40. DOI: 10.18318/td.2017.1.2
Orlińska, Z. (2017). Biały Teatr Panny Nehemias. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Rąbkowska, E. (2018). Denim blue. Recenzja. Pobrane z: http://ryms.pl/ksiazka_szczegoly/2136/denim-blue.html
Rybicka, E. (2008). Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich. Teksty Drugie, (4), 21–38.
Ryrych, K. (2015). Denim blue. Łódź: Wydawnictwo Literatura.
Stawrowski, Z. (2002). Doświadczenie „Solidarności” jako wspólnoty etycznej. W: D. Gawin (red.), Lekcja Sierpnia. Dziedzictwo „Solidarności” po dwudziestu latach (s. 103–122). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Szacki, J. (2011). Tradycja. Warszawa: PWN.
Szczygielski, M. (2016). Teatr Niewidzialnych Dzieci. Warszawa: Instytut Wydawniczy Latarnik.
Tabaszewska, J. (2017). Literaturoznawstwo służebne. Teksty Drugie, (1), 262–273. DOI: 10.18318/td.2017.1.22
Ulanowicz, A. (2013). Second-Generation Memory and Contemporary Children’s Literature: Ghost Image. London: Routledge. DOI: 10.4324/9780203078686
White, H. (2010). Przeszłość praktyczna. W: E. Domańska (red.), Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki (s. 49–73). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Zabawa, K. (2018). „Świat był ten sam, ale nie taki sam”. Polskie lata 70. i 80. XX wieku w trzech powieściach dla młodzieży. W: A. Janus-Sitarz, A. Kania (red.), Historia najnowsza w literaturze i kulturze a edukacja polonistyczna (s. 151–173). Kraków: Universitas.
Ziętek-Maciejczyk, E., Cieliczko, P. (red.). (2006). Literatura zaangażowana – koncepcje, programy, realizacje. Czy potrzebna nowa definicja? Warszawa: Fundacja na rzecz Badań Literackich, Instytut Badań Literackich PAN.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/en.2023.8.311-328
Date of publication: 2023-11-01 15:56:56
Date of submission: 2023-01-18 23:26:56
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2023 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.