Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Pojęcie resilience w ujęciu tradycyjnym i współczesnym
Streszczenie w języku polskim
W niniejszym artykule zarysowano koncepcję resilience, która w szerokim ujęciu dotyczy możliwości adaptacyjnych jednostek, rodzin czy całych społeczności w obliczu doświadczanych przeciwności losu lub traumatycznych zdarzeń. Wyjaśniono genezę koncepcji, a także wskazano na etymologię tego pojęcia. Wskazano Normana Garmezy’ego, Emmy Werner i Michaela Ruttera jako prekursorów badań nad resilience, dokonano także syntetycznego opisu prowadzonych przez nich badań. Podjęte w artykule rozważania mają na celu ukazanie złożoności samego konstruktu resilience, oraz związanych z nim pojęć – pozytywnej adaptacji, czynników ryzyka i czynników chroniących. Przeanalizowano także możliwości poznawcze i ograniczenia w wykorzystywaniu koncepcji resilience, akcentując konieczność ustalenia jednolitych ram teoretyczno-empirycznych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bachay J.B., Cingel P.A., 1999, Restructuring Resilience: Emerging Voices. „Affilia”, 14(2), 162–175. DOI: 10.1177/08861099922093581.
Block J., Kremen A.M., 1996, IQ and Ego-Resiliency: conceptual and empirical connections and separateness. „Journal of Personality and Social Psychology”, 70, 349–361.
Borucka A., Ostaszewski K., 2008, Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia. „Medycyna Wieku Rozwojowego”, 12(2), 587–597.
Cicchetti D., 2006, Development and Psychopathology. W: D. Cicchetti (red.), Developmental Psychopathology (2 wyd.), Theory and Method. New York: Wiley, vol. 1, 1–23.
Cicchetti D., 2013, Annual research review: Resilient functioning in maltreated children—past, present, and future perspectives. „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, 54, 402–422. DOI : 10.1111/j.1469–7610.2012.02608.x.
Dumont M., Provost M.A., 1999, Resilience in Adolescents: Protective Role of Social Support, Coping Strategies, Self-Esteem, and Social Activities on Experience of Stress and Depression. „Journal of Youth and Adolescence”, 28, 343–363. DOI: 10.1023/A:1021637011732.
Fraser M.W., Richman J.M., Galinsky M.J., 1999, Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. „Social Work Research”, 23(3), 131–143.
Garmezy N., 1971, Vulnerability research and the issue of primary prevention. „American Journal of Orthopsychiatry”, 41(1), 101–116. DOI : 10.1111/j.1939-0025.1971.tb01111.x.
Garmezy N., 1985, Stress-Resistant Children: The Search for Protective Factors. W: J. Stevenson (red.), Recent Research in Developmental Psychopathology. Oxford–New York–Toronto–Sydney–Paris–Frankfurt: Pergamon Press, 213–234.
Gottesman I.I., 1974, Developmental Genetics and Ontogenetic Psychology: Overdue Detente and Propositions from a Matchmaker. W: A.D. Pick (red.), Minnesota Symposia on Child Psychology. Minneapolis: The University of Minnesota Press, 55–80.
Henry C.S., Morris A., Harrist A.W., 2015, Family Resilience: Moving into the Third Wave February. „Family Relations”, 64(1), 22–43. DOI: 10.1111/fare.12106.
Herman M., Kalestyński A., Widomski L., 2012, Podstawy fizyki dla kandydatów na wyższe uczelnie i studentów. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Heszen I., Sęk H., 2007, Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Junik W., 2011, Zjawisko rezyliencji – wybrane problem metodologiczne. W: W. Junik (red.), Resilience. Teoria – Badania – Praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne Parpamedia, 47–55.
Kaczmarek Ł., 2011, Skala Sprężystości Psychicznej – polska adaptacja Ego Resiliency Scale. „Czasopismo Psychologiczne”, 17, 263–265.
Littrell J., Beck E., 1999, Perceiving oppression: Relationships with resilience, self-esteem, depressive symptoms, and reliance on God in African-American homeless men. „J. Soc. & Soc. Welfare”, 26, 137.
Luthar S.S., 2006, Resilience in development: A synthesis of research across five decades. W: D. Cicchetti, D.J. Cohen (red.), Developmental psychopathology: Risk, disorder, and adaptation, Hoboken, NJ, US : John Wiley & Sons Inc, 739–795.
Luthar S.S., Zigler E., 1991, Vulnerability and competence: A Review of research on resilience in childhood. „American Journal of Orthopsychiatry”, 61(1), 6–22.
Luthar S.S, Cicchetti D., Becker B., 2000, The Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work. „Child Development”, 71(3), 543–562.
Luthar S.S., Zelazo, L.B., 2003, Research on Resilience. An Integrative Review. W: Luthar SS ., (red.) Resilience and Vulnerability. Cambridge University Press; 510–549.
Ogińska-Bulik N., Juczyński Z., 2011, Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – polska skala SPP–18. „Polskie Forum Psychologiczne”, 16(1), 7–28.
Ostaszewski K., 2014, Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie mechanizmów resilience. Warszawa, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Martin A., Njoroge W., 2005, Resilience and vulnerability: Adaptation in the context of childhood adversities. „American Journal of Psychiatry”, 162(8), 1553-a.
Masten A.S., 1989, Resilience in development: Implications of the study of successful adaptation for developmental psychopathology: Rochester Symposium on Developmental Psychopatholo. W: D. Cicchetti (red.), The emergence of a discipline: Rochester Symposium on Developmental Psychopathology, Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, vol. 1, 261–294.
Masten A.S., 2001, Ordinary magic. „American Psychologist”, 56(3), 227–238.
Masten A.S., 2018, Resilience Theory and Research on Children and Families: Past, Present, and Promise. „Journal of Family Theory and Review”. Vol.10, Issue 1 Special Issue: TEN TH ANNI VERSARY SPECIA L ISSUE : Family Theory: Past, Present, Future. DOI: 10.1111/jftr.12255.
Masten A.S., Tellegen A., 2012, Resilience in developmental psychopathology: contributions of the Project Competence Longitudinal Study. „Development and Psychopathology”, 24(2), 345–361. DOI: 10.1017/S095457941200003X.
Masten A.S., Best K. M., Garmezy N., 1990, Resilience and development: Contributions from the study of children who overcome adversity. „Development and Psychopathology”, 2(4), 425–444. DOI: 10.1017/S0954579400005812.
Masten A.S., Cicchetti D., 2016, Resilience in development: Progress and transformation. W: D. Cicchetti (red.), Developmental psychopathology: Risk, resilience, and intervention. Hoboken, NJ, US : John Wiley and Sons Inc., 271–333. DOI: 10.1002/9781119125556.devpsy406.
Masten A.S., Narayan A.J., Silverman, W.K., Osofsky J.D., 2015, Children in war and disaster. W: M.H. Bornstein, T. Leventhal, R.M. Lerner (red.), Handbook of child psychology and developmental science: Ecological settings and processes. Hoboken, NJ, US : John Wiley & Sons Inch, 704–745. DOI: 10.1002/9781118963418.
Masten A.S., Wright M.O., 1998, Cumulative risk and protection models of child maltreatment. „Journal of Aggression, Maltreatment and Trauma”, 2(1), 7–30. DOI: 10.1300/J146v02n01_02.
Masten A., Obradović J., 2006, Competence and resilience in development. „Annals of the New York Academy of Sciences”, 1094, 13–27.
Mudrecka I., 2013, Wykorzystanie koncepcji „resilience” w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji. „Resocjalizacja Polska” (Polish Journal of Social Rehabilitation), nr 5, 49–61.
Reid D., Resilience Theory: What Research Articles in Psychology Teach Us, opublikowano: https://positivepsychology.com/resilience-theory/ [dostęp: 25.02.2019].
Rutter M., 1979, Protective factors in children’s responses to stress and disadvantage. W: M. Kent, J. Rolf (red.), Primary prevention of psychopathology, Vol. III: Social competence in children. Hanover: University Press of New England, 49–74.
Rutter M., 1987, Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. „American Journal Orthopsychiatry”, 57(3), 316–331.
Rutter M., 2000, Resilience reconsidered: Conceptual considerations, empirical findings, and policy implications. W: J. Shonkoff, S. Meisels (red.), Handbook of Early Childhood Intervention. Second edition. Cambridge University Press, 651–682.
Rutter M., 2009, Understanding and testing risk mechanisms for mental disorders. „Child Psychology and Psychiatry”, vol. 50, nr 1–2, 44–52.
Ryś M., Trzęsowska-Greszta E., 2018, Kształtowanie się i rozwój odporności psychicznej. „Kwartalnik Naukowy”, 2(34).
Sapienza J., Masten A., 2011, Understanding and promoting resilience in children and youth. „Current Opinion in Psychiatry”, 24, 267–273.
Seifer R., Sameroff A.J., 1987, Multiple determinants of risk and invulnerability. W: E.J. Anthony, B.J. Cohler (red.), The Guilford psychiatry series. The invulnerable child New York. NY , US : Guilford Press, 51–69.
Sęk H., Brzezińska A.I., 2008, Podstawy pomocy psychologicznej. W: J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2., Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 735–784.
Smulczyk M., 2016, Resilience a edukacja. Rola fenomenu skutecznej adaptacji w osiągnięciach szkolnych. „Forum Oświatowe”, 28(2), 203–222.
Southwick S.M., Bonanno G.A., Masten A.S., Panter-Brick C., Yehuda R., 2014, Resilience definitions, theory, and challenges: interdisciplinary perspectives. „European journal of psychotraumatology”, 5(1), 25338.
Szwajca K., 2014, Sprężystość (resilience) i odpowiedzi na doświadczenia urazowe – fascynujący i trudny obszar badań. „Psychiatria Polska”, 48(3), 563–572.
Uchnast Z., 1998, Prężność osobowa a egzystencjalne wymiary wartościowania. „Roczniki Psychologiczne”, t. I. 7–27.
Walsh F., 2016, Family resilience: A developmental systems framework. „European Journal of Developmental Psychology”, 13(3), 313–324. DOI: 10.1080/17405629.2016.1154035.
Werner E., 2005, Resilience and Recovery. Findings from the Kauai longitudinal study. „Research, Politycy and Practice in Chlidren’s Mental Health”, vol. 19, nr 1, 11–14.
Zeanah C.H., Humphreys K.L., Fox N.A., Nelson C.A., 2017, Alternatives for abandoned children: Insights from the Bucharest Early Inter-vention Project. „Current Opinion in Psychology”, 15, 182–188. DOI: 10.1016/j.copsyc.2017.02.024.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2019.38.4.125-141
Data publikacji: 2019-12-30 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2019-10-08 12:42:46
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2020 Magdalena Anna Boczkowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.