Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Idea krajoznawstwa a kształtowanie tożsamości narodowej młodzieży w królestwie polskim na początku xx wieku
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Na początku XX wieku w Królestwie Polskim rozwijała się idea krajoznawstwa jako ruch społeczny i przedmiot naukowych rozważań. Miała ona szczególne znaczenie ze względu na warunki społeczno-polityczne ziem polskich. Była próbą przeciwstawienia się rusyfikacji poprzez działania służące zachowaniu dziedzictwa i tradycji mających sprzyjać budowaniu i utrzymywaniu tożsamości narodowej.
Cel badań: Celem artykułu jest ukazanie idei krajoznawstwa i roli ruchu krajoznawczego jako narzędzia kształtowania tożsamości narodowej adolescentów w Królestwie Polskim na początku XX wieku.
Stan wiedzy: W dotychczasowych opracowaniach dotyczących historycznych aspektów ruchu krajoznawczego skoncentrowano się głównie na ewolucji idei, jej początkach, przykładach praktycznej realizacji działań oraz przedstawicielach ruchu krajoznawczego. Choć w niektórych tekstach omawiano problematykę krajoznawstwa jako narzędzia edukacyjnego, to brakowało pogłębionych analiz uwzględniających wpływ idei krajoznawczej na kształtowanie tożsamości narodowej adolescentów.
Podsumowanie: W działaniach krajoznawczych upatrywano nadzieję na kształtowanie postaw patriotycznych i obywatelskich. Formy działań krajoznawczych na początku XX wieku służyły edukacji patriotycznej. Mimo deklaracji o demokratycznym charakterze ruchu krajoznawczego, pozostawał on ruchem ekskluzyjnym szczególnie dla osób ze środowisk nieelitarnych i mniejszości narodowych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Komitet Uczczenia Pamięci Stefani Sempołowskiej Komitet Redakcyjny Pism Zbiorowych Stefani Sempołowskiej, sygn. 20, k. 15, 42.
Źródła drukowane
Ad. (1911). Wystawa zdobnictwa ludowego w Warszawie. Zorza, 10, 189.
Chmielińska, A. (1912). Pięć wycieczek po kraju: Odwiedziny Liskowa pod Kaliszem. Gazeta Świąteczna, 1661 i 1662, 5–6.
Domański, S. (1911). Poznaj swój kraj. Zorza, 19, 365–366.
Janowski, A. (1914). Naokoło świata: Odczyty krajoznawcze. Zorza, 5, 65–66.
Janowski, A. (1916a). Pogadanki krajoznawcze. Gebethner i Wolff.
Janowski, A. (1916b). Referat wygłoszony na zebraniu członków dn. 6 grudnia 1916 r. w wielkiej Sali Muzeum Przemysłu i Rolnictwa. Rocznik Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, 8, 3.
Jurgis, W. (1912). Krajobraz (przyczynek do teorii krajoznawczej). Ziemia, 33, 530.
Kronika miesięczna. Polskie Towarzystwo Krajoznawcze (1908). Biblioteka Warszawska, 1, 419.
Kulwieć, K. (1914). Kolce naszej pracy społecznej. Ziemia, 15, 227.
M.K. (1911). Wycieczka wychowanek kursów w Golach. Zorza, 19, 372.
Maciesza, A. (1910). O pogłębieniu ruchu krajoznawczego u nas. Ziemia, 7, 98.
Metodyka wycieczek krajoznawczych: wydawnictwo zbiorowe z ilustracjami (1909). Polskie Towarzystwo Krajoznawcze.
Nałkowski, W. (1910). Krajoznawstwo i jego stosunek do geografii. Ziemia, 2; 3, 17–19, 33–36.
Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. (1908). Ziarno, 21, 19.
Sawicki, L. (1910). Szkic programu badań krajoznawczych. Ziemia, 1, 5–7.
Sawicki, L. (1913). Krajoznawstwo. W A. Chętnik, L. Sawicki (red.), Dla krajoznawstwa.
Książeczka z rysunkami dla ludu i młodzieży (s. 3–11). Wyd. Redakcji „Drużyny”.
Wisznicki, M. (1912). Znaczenie wychowawcze wycieczek krajoznawczych. Ziemianka, maj, 5.
Wystawa entomologiczna w Warszawie (1913). Złoty Róg, 15, 10. Z.D. [Zdzisław Dębicki]. (1909). Wakacje. Tygodnik Ilustrowany, 25, 498.
Opracowania
Bednarz-Grzybek, R., Bołdyrew, A., Kacprzak, M.M. (red.). (2023). Edukacja i wychowanie dzieci i młodzieży w czasopiśmiennictwie społeczno-kulturalnym Królestwa Polskiego w latach 1905–1918. Bibliografia adnotowana, cz. 1–2, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Babiński, G. (1998), Etniczność. W Z. Bokoszański i in. (red.), Encyklopedia socjologii, t. 1 (s. 191–195). Oficyna Naukowa.
Bołdyrew, A. (2019). Nowoczesność, edukacja, młode pokolenie w perspektywie badań historyczno-pedagogicznych. Wychowanie w Rodzinie, 2, 65–79. http://doi.org/10.34616/wwr.2019.2.065.079
Bołdyrew, A. (2023). Wstęp. W A. Bołdyrew, M.M. Krakowiak (red.), Rola młodzieży w życiu społecznym w Królestwie Polskim i na Kresach w latach 1905–1918. Wybór tekstów publicystycznych, t. I: 1905–1914 (s. 13). Wyd. IHiSM Piotrkowskie Bractwo Akademickie im. Zygmunta I Starego.
Bołdyrew, A., Krakowiak, M.M. (2023a). Janowski Aleksander. W A. Bołdyrew, A. Wałęga (red.), Działaczki i działacze oświatowi w Królestwie Polskim u progu niepodległości. Słownik biograficzny, t. I (s. 329–331). Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Bołdyrew, A., Krakowiak, M.M. (2023b). Kulwieć Kazimierz. W A. Bołdyrew, A. Wałęga (red.), Działaczki i działacze oświatowi w Królestwie Polskim u progu niepodległości. Słownik biograficzny, t. I (s. 462–463). Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Bończa-Tomaszewski, N. (2005). Polskojęzyczni chłopi? Podstawowe problemy nowoczesnej historii chłopów polskich. Kwartalnik Historyczny, 2, 92.
Chwalba, A. (2000). Historia Polski 1795–1918 (s. 320). Wyd. Literackie.
Ćwikła, L. (2018). Prawne aspekty funkcjonowania stowarzyszeń prowadzących działalność w dziedzinie turystyki na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku. W P. Cybula (red.), Prawne aspekty podróży i turystyki – historia i współczesność. Prace poświęcone pamięci Profesora Janusza Sondla (s. 165). Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Grabowska-Pieńkosz, D. (2023). Heilpern Maksymilian. W A. Bołdyrew, A. Wałęga (red.), Działaczki i działacze oświatowi w Królestwie Polskim u progu niepodległości. Słownik biograficzny, t. I (s. 304–307). Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Growiec, K., Kapralski, S. (2014). Tożsamość. W M. Saryusz-Wolska, R. Traba, J. Kalicka (red.), Modi memorandi: leksykon kultury pamięci (s. 489). Scholar.
Jedlicki, J. (2002). Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują. Studia z dziejów idei i wyobraźni XIX wieku. PWN.
Kieniewicz, S. (1982). Historyk a świadomość narodowa. Czytelnik.
Kizwalter, T. (2007). Historia powszechna: wiek XIX (s. 54–60). Trio.
Krakowiak, M. (2022). Aleksander Jankowski (1866–1944) i Kazimierz Kulwieć (1871–1943) propagatorzy krajoznawstwa wśród młodzieży w Królestwie Polskim na początku XX wieku. Przegląd Edukacyjny, 2–3, 2–6.
Krzyżanowski, A., Kumaniecki, A. (1915). Statystyka Polski. Polskie Tow. Statystyczne.
Kubkowski, P. (2018). Sprężyści. Kulturowa historia warszawskich cyklistów na przełomie XIX i XX wieku (s. 363). Narodowe Centrum Kultury.
Litwinowicz-Droździel, M. (2017). Widoki polskości. Próby stylu, próby reprezentacji. W I. Kurz, M. Litwinowicz-Droździel, P. Rodak (red.), Ekspozycje nowoczesności. Wystawy w doświadczenie procesów modernizacyjnych w Polsce 1821–1929 (s. 333). Neriton.
Łuczewski, M., Maślanka, T. (2014). Naród. W M. Saryusz-Wolska, R. Traba, J. Kalicka (red.), Modi memorandi: leksykon kultury pamięci (s. 253). Scholar.
Michalska, I. (2023). Hoffman Karol. W A. Bołdyrew, A. Wałęga (red.), Działaczki i działacze oświatowi w Królestwie Polskim u progu niepodległości. Słownik biograficzny, t. I (s. 313–314). Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Micińska, M. (1995). Między Królem Duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890–1914). Leopoldinum.
Molenda, J. (1999). Chłopi, naród, niepodległość: kształtowanie się postaw narodowych i obywatelskich chłopów w Galicji i Królestwie Polskim w przededniu odrodzenia Polski. Neriton.
Podemski, K. (2005). Socjologia podróży. Wyd. Naukowe UAM.
Pomian, K. (2006). Historia: nauka wobec pamięci. Wyd. UMCS.
Stępnik, K. (2008). Środki lokomocji w prasie warszawskiej lat 1910–1914. Koncepcja fonopressu. W K. Stepnik, M. Rajewski (red.), Komunikowanie i komunikacja na ziemiach polskich w latach 1795–1918 (s. 147). Wyd. UMCS.
Szewczyk, D. (2017). Turystyka i krajoznawstwo na ziemiach polskich w XIX i na początku XX w. W M. Ausz, J. Bugajska-Więcławska, A. Stępnik, D. Szewczuk (red.), Turystyka w edukacji historycznej i obywatelskiej (s. 161). Wyd. UMCS.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2024.43.1.213-227
Data publikacji: 2024-05-10 09:15:59
Data złożenia artykułu: 2023-10-09 11:34:26
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2024 Małgorzata Maria Krakowiak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.