Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Neurotyzm i inteligencja emocjonalna polskich nauczycieli
Streszczenie w języku polskim
Wprowadzenie: Realizacja zadań edukacyjno-wychowawczych przez nauczycieli zachodzi w kontekście relacji emocjonalnych z uczniami, ich rodzicami, dyrekcją oraz innymi nauczycielami. Neurotyzm, neurotyczność i inteligencja emocjonalna są istotne wobec faktu, że jest to jeden z najbardziej emocjonalnie wyczerpujących zawodów.
Cel badań: Celem badań było poznanie czy neurotyzm i neurotyczność są predyktorami inteligencji emocjonalnej nauczycieli oraz czy występuje ich zróżnicowanie, biorąc pod uwagę staż pracy i typ nauczanego przedmiotu.
Metoda badań:W badaniach zastosowano: Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ–R(S), Inwentarz Osobowości NEO-PI-R, Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE.
Wyniki: Predyktorem wysokiej inteligencji emocjonalnej jest niski neurotyzm (z Wielkiej Trójki-PEN Eysencka). Niskie nasilenie neurotyzmu i neurotyczności (z Wielkiej Piątki) nauczycieli występuje z wysokim nasileniem inteligencji emocjonalnej. Nauczyciele o stażu pracy powyżej 20 lat mają istotnie niższą neurotyczność w tym podcechę depresyjność i wyższą inteligencję emocjonalną w tym kontrolę nad własnymi emocjami.
Wnioski: Można prognozować wraz z latami pracy coraz sprawniejsze zarządzanie emocjami, pod warunkiem jednak że nauczyciel jest nisko neurotyczny. Wnioski te mogą mieć znaczenie w diagnostyce i w doradztwie zawodowym nauczycieli oraz inspirować do nieustannych oddziaływań psychoedukacyjnych podnoszących ich inteligencję emocjonalną.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Aronson, E., Wieczorkowska, G. (2001). Kontrola naszych myśli i uczuć. Santorski.
Bakker, A.B., Demerouti, E. (2017). Job Demands-Resources Theory: Taking Stock and Looking Forward. Journal of Occupational Health Psychology, 22(3), 273–285. https://doi.org/10.1037/ocp0000056
Bar-On, R. (1997). EQ-i. BarOn Emotional Quotient Inventory. A Measure of Emotional Intelligence. User’s Manual. Multi-Health System.
Bernacka, R.E., Pufal-Struzik, I., Gierczyk, M. (2019). Osobowość nauczyciela w ujęciu psychologicznym. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia – Psychologia, 32(4), 97–115. http://dx.doi.org/10.17951/j.2019.32.4.97-115
Chmielewska, E. (2021). Wypalenie zawodowe nauczycieli jako problem zdrowotny XXI wieku. Zeszyty Naukowe WSKM, 8, 25–48.
Costa, P.T., Jr., McCrae, R.R. (1992). Revised NEO Personality Inventory: Professional Manual. Psychological Assessment Resources.
Costa, P., McCrae, R.R. (1995). Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the revised NEO personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64, 21–50. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6401_2
Dawda, D., Hart, S. (2000). Assessing Emotional Intelligence: Reliability and Validity of the Bar-On Emotional Quotient Inventory (EQ-i) in University Students. Personality and Individual Differences, 38, 1353–1364. https://doi.org/10.1016/S0191-
(99)00139-7
Doliński, D. (2000). Mechanizmy wzbudzania emocji. In J. Strelau (Ed.), Psychologia (pp. 320–349). T. 2. GWP.
Doliński, D. (2006). Mechanizmy wzbudzania emocji. In J. Strelau (Ed.), Psychologia. Podręcznik Akademicki (pp. 319–349). GWP.
Eysenck, H.J., Eycenck, S.B.G. (1975). Manual of the Eysenck Personality Questionnaire. Hodder, Stoughton.
Eysenck, H.J. (1994). The Big Five or giant three: Criteria for a paradigm. In C.F. Halverson, Jr., G.A. Kohnstamm, R.P. Martin (Eds.), The Developing Structure of Temperament and Personality from Infancy to Adulthood (pp. 37–51). Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Fatemi, A.M., Sazegar, Z. (2016). The Relationship between Teachers’ Personality Traits and Doing Action Research. Journal of Applied Linguistics and Language Research, 3(1), 144–154.
Gaś, Z. (2001). Doskonalący się nauczyciel. Wyd. UMCS.
Gaś, Z. (2002). Poczucie skuteczności profesjonalnej nauczycieli o rożnym stażu w zawodzie. Przegląd Psychologiczny, 45(1), 57–74.
Goleman, D. (1997). Inteligencja emocjonalna. Media Rodzina.
Göncz, L. (2017). Teacher Personality: A Review of Psychological Research and Guidelines for a More Comprehensive Theory in Educational Psychology. Open Review of Educational Research, 4(1), 75–95. https://doi.org/10.1080/23265507.2017.133 9572
Grabowiec, P. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w pracy nauczycieli. Edukacja Humanistyczna, 1(28), 59–65.
Grzegorzewska, I. (2012). Emocje w procesie uczenia się i nauczania. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja: kwartalnik myśli społeczno-pedagogicznej, 1(57), 39–48.
Jaworowska, A. (2012). Podręcznik do skal Osobowości Eysencka (EPS dla dorosłych). Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Jaworowska, A., Matczak, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J., Zalewska, E. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Kokkinos, C.M (2011). Job Stressors, Personality and Burnout in Primary School Teachers. Educational Psychology, 77(1), 229–243. https://doi.org/10.1348/000709905X90344
Kurowicka, E. (2015). Syndrom wypalenia zawodowego w pracy nauczycieli – przyczyny, symptomy, przeciwdziałanie. Edukacja Ustawiczna Dorosłych, 3, 47–54.
Kwiatkowski, S.T. (2018). Stopień awansu zawodowego nauczycieli szkół podstawowych a poziom ich inteligencji emocjonalnej i kompetencji społecznych. Studia z Teorii Wychowania, 3(34), 105–153.
Manlove, E.E. (1993). Multiple Correlates of Burnout in Child Care Workers. Early Childhood Research Quarterly, 8(4), 499–518. https://doi.org/10.1016/S0885- 2006(05)80082-1
Matczak, A., Knopp, K.A. (2013). Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka. Liberi Libri.
Mayer, J., Salovey, P. (1993). The Intelligence of Emotional Intelligence. Intelligence, 17, 433–442. https://doi.org/10.1016/0160-2896(93)90010-3
Mayer, J., Salovey, P. (1999). Czym jest inteligencja emocjonalna? In P. Salovey, D. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna (pp. 23–56). Rebis.
McCrae, R., Costa, P. (2005). Osobowość człowieka dorosłego. WAM.
Obuchowski, K. (2004). Kody umysłu i emocje. Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
Pawłowska, B., Chomczyński, P. (2012). Sposoby radzenia sobie z emocjami negatywnymi na przykładzie grupy nauczycieli. Studia Edukacyjne, 2, 141–162.
Pervin, L. (2002). Psychologia osobowości. GWP.
Petrides, K., Furnham, A. (2001). Trait Emotional Intelligence: Psychometric Investigation with Reference to Established Trait Taxonomies. Journal of Personality, 15, 425–448. https://doi.org/10.1002/per.416
Piedmont, R.L. (1993). A Longitudinal Analysis of Burnout in the Health Care Setting: The Role of Personal Dispositions. Journal of Personality Assessment, 61(3), 457–473. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6103_3
Poraj, G. (2009). Osobowość jako predyktor zawodowego wypalania się nauczycieli. Medycyna Pracy, 60(4), 273–282.
Pracka, E. (2021). Temperament i płeć a inteligencja emocjonalna. LiberiLibri.
Przybylska, I.B. (2006). Inteligencja emocjonalna jako kluczowa kompetencja współczesnego nauczyciela. Chowanna, 1, 88.
Przybylska, I. (2007). Inteligencja emocjonalna a uzdolnienia twórcze i funkcjonowanie szkolne młodzieży. UŚ.
Przybylska, I. (2008). Inteligencja emocjonalna uczniów uzdolnionych twórczo a ich
osiągnięcia w nauce. In W. Limont, J. Cieślikowska, J. Dreszer (Eds.), Zdolności. Talent. Twórczość (t. 1, pp. 119–130). Wyd. Naukowe UMK.
Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. In J. Pyżalski, D. Merecz (Eds.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem (pp. 31–46). Impuls.
Sadowska, M., Brachowicz, M. (2008). Struktura inteligencji emocjonalnej. Studia z Psychologii, 15, 65–79. KUL.
Saklofske, D.H., Austin, E.J., Minski, P.S. (2003). Factor Structure and Validity of a Trait Emotional Intelligence Measure. Personality and Individual Differences, 34(4), 707–721. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(02)00056-9
Salovey, P., Mayer, J. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185–211. https://doi.org/10.2190/DUGG-P24E-52WK-6CDG
Sękowski, A. (2004). Psychologiczne uwarunkowania wybitnych zdolności. In A. Sękowski (Ed.), Psychologia zdolności. Współczesne kierunki badań (pp. 30–44). PWN.
Siuta, J. (2006). NEO-PI-R. Inwentarz Osobowości Paula T. Costy Jr i Roberta R. Mc-Crae. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Tugade, M.M., Fredrickson, B.L. (2002). Positive Emotions to Bounce Back from Negative Emotional Experiences and Emotion Intelligence. In L.F. Barrett, P. Salovey (Eds.), The Wisdom in Feeling. Psychological Processes in Emotional Intelligence (pp. 319–340). The Guilford Press.
Twardowska-Staszek, E., Alberska, M. (2020). Inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych. Studia Paedagogica Ignatiana. Raporty z badań, 22, 112–134.
Watson, D., Clark, L.A., Harkness, A.R. (1994). Structures of Personality and Their Relevance to Psychopathology. Journal of Abnormal Psychology, 101(3), 18–31.
Wróbel, M. (2013). Praca emocjonalna a wypalenie zawodowe u nauczycieli: moderująca rola inteligencji emocjonalnej. Psychologia Społeczna, 8, 53–66.
Zawadzki, B., Szczepaniak, P., Strelau, J. (1995). Diagnoza psychometryczna pięciu wielkich czynników osobowości: adaptacja kwestionariusza NEO-FFI Costy i Mc-Crae’a do warunków polskich. Studia Psychologiczne, 33(1–2), 189–225.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych PTP
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2023.42.2.135-151
Data publikacji: 2023-08-28 15:04:50
Data złożenia artykułu: 2023-01-29 19:55:13
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2023 Marta Izabela Sterlus, Ryszarda Ewa Bernacka
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.