Proces pozytywnej adaptacji do kształcenia zdalnego w czasie pandemii COVID-19

Karolina Walczak-Człapińska, Gabriela Zuzanna Dobińska, Katarzyna Anna Okólska

Streszczenie w języku polskim


Wprowadzenie: Tekst ukazuje proces zmagania się uczestników kształcenia akademickiego z sytuacją kryzysową spowodowaną pandemią. Autorki odwołując się do koncepcji resilience podkreślają znaczenie pozytywnej adaptacji w procesie radzenia sobie uczestników kształcenia z zastaną, nieznaną rzeczywistością akademicką w czasie pandemii spowodowanej rozprzestrzenianiem się wirusa SARS - CoV – 2.

Cel badań: rekonstrukcja doświadczeń uczestników kształcenia akademickiego online w polskich uczelniach wyższych podczas pandemii COVID-19.

Metoda badań: Jakościowa orientacja badań skoncentrowana wokół paradygmatu interpretatywnego określała główne pole naszych zainteresowań. W projekcie badawczym zastosowałyśmy wywiad fokusowy, do którego zaprosiłyśmy studentów oraz nauczycieli akademickich z terenu całej Polski. Z uwagi na obostrzenia wynikające z uregulowań prawnych dotyczących działalności akademickiej w czasie pandemii wywiad został zrealizowany zdalnie przy użyciu platformy MS Teams. W projekcie badawczym została zastosowana triangulacja badaczy.

Wyniki: W wyniku zespołowej analizy wywiadu wyłoniłyśmy sposoby doświadczania oraz radzenia sobie w specyficznej sytuacji kryzysu sytuacyjnego, wynikającego z pandemii Covid-19. W początkowej fazie pandemii badani podkreślali utratę stabilizacji oraz bezpieczeństwa w obliczu doświadczanego kryzysu, powodującego lęk i niepokój. Podczas oswajania nowego porządku edukacyjnego, uruchamiali potencjał w postaci zasobów wewnętrznych i zewnętrznych, które znacząco sprzyjały i stanowiły czynniki chroniące podczas radzenia sobie z codzienną praktyką akademicką.

Wnioski: oswajanie „pandemicznej” rzeczywistości akademickiej przez jej uczestników ma charakter wielowymiarowy i procesualny. Chociaż sposoby radzenia sobie przybierają różne formy, to wyznacza je jeden wspólny cel - odzyskanie utraconej kontroli. Przejawia się to w procesie resilience, którego konsekwencją jest pozytywna adaptacja do zmieniających się okoliczności.


Słowa kluczowe


kształcenie akademickie, pandemia, kryzys, resilience

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Act of July 20, 2018 – Law on Higher Education and Science (Journal of Laws 2018 item 1668).

Blumer, H. (1986). Symbolic Interactionism. Perspective and Method. University of California Press.

Boczkowska, M. (2019). Pojęcie resilience w ujęciu tradycyjnym i współczesnym. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 38(4), 125–141. http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2019.38.4.125-141

Bonanno, G.A. (2004). Loss, Trauma, and Human Resilience: Have We Underestimated the Human Capacity to Thrive after Extremely Adverse Events? American Psychologist, 59, 20–28. https://doi.apa.org/doi/10.1037/0003-066X.59.1.20

Borucka, A., Ostaszewski, K. (2012). Czynniki i procesy resilience wśród dzieci krzywdzonych. Dziecko Krzywdzone, 3(40), 7–26.

Brammer, M.L. (1985). The Helping Relationship: Process and Skills. Prentice Hall.

Chingara, R., Muparuri, P., Muzenda, D. (2021). E-Learning during Covid-19 – Perspectives of Academics in Crisis. International Journal of Asian Social Science, 11(12), 564–576. https://doi.org/10.18488/journal.1.2021.1112.564.576

El Naggar, M.A., Alenzi, M.J. (2021). Perception of Medical Students Regarding E-Learning during the COVID 19 Pandemic. International Medical Journal, 28(6), 640–645.

Fergus, S., Zimmerman, M.A. (2005). Adolescent Resilience: A Framework for Understanding Healthy Development in the Face of Risk. Annual Review of Public Health, 26, 399–419. https://doi.org/10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144357

Frey, J.H., Fontana, A. (1991). The Group Interview in Social Research. The Social Science Journal, 28, 175–187. https://doi.org/10.1016/0362-3319(91)90003-M

Garmezy, N. (1985). Stress-Resistant Children: The Search for Protective Factors. In J. Stevenson (Ed.), Recent Research in Developmental Psychopathology (pp. 213–234). Pergamon Press.

Garmezy, N., Masten, A.S. (1986). Stress, Competence and Resilience: Common Frontiers for Therapist and Psychologist. Behaviour Therapy, 17, 500–521. https://doi.org/10.1111/j.1939-0025.1987.tb03526.x

Grygierzec, W. (2021). Lęk w edukacji zdalnej. In E. Domagała-Zyśk (Ed.), Włączmy kamerki. Z doświadczeń edukacji zdalnej w szkole i na uczelni (pp. 153–169). Episteme.

Hess, J.M. (1968). Group Interviewing. In R.L. King (Ed.), New Science of Planning (pp. 51–84). American Marketing Association.

James, R.K., Gilliland, B.E. (2006). Strategie interwencji kryzysowej. Pomoc psychologiczna poprzedzająca terapię. PARPA.

Jezierska, J. (2019). Diagnoza w obszarze interwencji kryzysowej. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 38, 191–204.

Junik, W. (2011). Resilience. Teoria, badania, praktyka. Parpa Media.

Kaczmarek, Ł. (2011). Skala Sprężystości Psychicznej – polska adaptacja Ego Resiliency Scale. Czasopismo Psychologiczne, 17, 263–265.

Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych: teoria ugruntowana. PWN.

Kumpfer, K.L. (1996). Factors and Processes Contributing to Resilience: The Resiliency Framework. In M.D. Glantz, J. Johnson, L. Huffman (Eds.), Resiliency and Development: Positive Life Adaptations (pp. 179–224). Plenum.

Kwiatkowski, P. (2016). Resiliencja rodziny jako źródło pozytywnej adaptacji młodzieży. Wychowanie w Rodzinie, 13(1), 311–343. http://doi:10.23734/wwr20161.311.343

Lisek-Michalska, J. (2013). Badania fokusowe. Problemy metodologiczne i etyczne. UŁ.

Luthar, S.S. (2006). Resilience in Development: A Synthesis of Research across Five Decades. In D. Cicchetti. D.J. Cohen (Eds.), Developmental Psychopathology: Risk, Disorder, and Adaptation (pp. 739–795). John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9780470939406.ch20

Luthar, S.S., Cicchetti, D., Becker, B. (2000). A Construct of Resilience: A Critical Evaluation and Guidelines for Future Work. Child Development, 71(3), 543–562. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00164

Masten, A.S. (2001). Ordinary Magic: Resilience Processes in Development. American Psychologist, 56(3), 227–238. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227

Masten, A.S. (2004). Regulatory Processes, Risk, and Resilience in Adolescent Development. In R.E. Dahl, L.P. Spear (Eds.), Adolescent Brain Development: Vulnerabilities and Opportunities (pp. 310–319). New York Academy of Sciences.

Masten, A.S. (2007). Resilience in Developing System: Progress and Promise as the Fourth Waves Rises. Development and Psychopathology, 19, 921–930. https://doi.org/10.1017/S0954579407000442

Masten, A.S., Best, K.M., Garmezy, N. (1990). Resilience and Development: Contributions from the Study of Children Who Overcome Adversity. Development and Psychopathology, 2(4), 425–444. https://doi.org/10.1017/S0954579400005812

Masten, A.S., Cicchetti, D. (2016). Resilience in Development: Progress and Transformation. In D. Cicchetti (Ed.), Developmental Psychopathology: Risk, Resilience, and Intervention (pp. 271–333). John Wiley & Sons. https://doi.org/10.1002/9781119125556.devpsy406

Masten, A.S., Narayan, A.J., Silverman, W.K., Osofsky, J.D. (2015). Children in War and Disaster. In M.H. Bornstein, T. Leventhal, R.M. Lerner (Eds.), Handbook of Child Psychology and Developmental Science: Ecological Settings and Processes (pp. 704–745). John Wiley & Sons. http://doi: 10.1002/9781118963418

Masten, A.S., Powell, J.L. (2003). A Resilience Framework for Research Policy and Practice. In S.S. Luthar (Ed.), Resilience and Vulnerability (pp. 1–28). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511615788.003

Merton, R.E. (1987). The Focused Interview and Focus Groups: Continuities and Discontinuities. The Public Opinion Quarterly, 4(51), 550–566. https://doi.org/10.1086/269057

Merton, R.E., Fiske, M., Kendall, P. (1990). The Focused Interview: A Manual of Problems and Procedures. The Free Press.

Morgan, D.L. (1988). Focus Groups as Qualitative Research. Sage Publications.

Morgan, D.L. (1997). The Focus Group Guidebook (Focus Group. Kit 1.). Sage Publications.

Mudrecka, I. (2013). Wykorzystanie koncepcji resilience w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji. Resocjalizacja Polska, 5, 49–60.

Nadolska, K., Sęk, H. (2007). Społeczny kontekst odkrywania wiedzy o zasobach odpornościowych, czyli czym jest resilience i jak ono funkcjonuje. In Ł. Kaczmarek, A. Słysz (Eds.), Bliżej serca – zdrowie i emocje (pp. 13–37). UAM.

O’Flynn-Magee, K., Straus, E.J., Dhaliwal, A., Chande, S.-R., Alreffi, B., Randhawa, P., Chung, Y., Khader, S. (2021). Creativity in a COVID-19 Virtual Learning Space.

Quality Advancement in Nursing Education / Avancées information infirmière, 7(1), 1–16. https://doi.org/10.17483/2368-6669.1284

Ogińska-Bulik, N. (2011). Rola prężności psychicznej w przystosowaniu się kobiet do choroby nowotworowej. Psychonkologia, 1, 1–10. https://doi.org/10.12775/PBE.2014.019

Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2011). Prężność u dzieci i młodzieży: charakterystyka i pomiar – polska skala SPP-18. Polskie Forum Psychologiczne, 16(1), 7–28.

Pyżalski, J. (Ed.). (2020). Edukacja w czasach pandemii wirusa Covid-19. Z dystansem o tym, co robimy obecnie, jako nauczyciele. EduAkcja.

Rutter, M. (1987). Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. American Journal of Orthopsychiatry, 57(3), 316–331. https://doi.apa.org/doi/10.1111/j.1939-0025.1987.tb03541.x

Rutter, M. (2000). Resilience Reconsidered: Conceptual Considerations, Empirical Findings and Policy Implications. In J.P Shonkoff, S.J. Meisels (Eds.), Handbook of Early Child Intervention (pp. 651–681). Cambridge University Press.

Sikorska, I. (2017). Odporność psychiczna w ujęciu psychologii pozytywnej: edukacja i terapia przez przygodę. Psychoterapia, 2(181), 75–86.

Strauss, A., Corbin, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Sage Publications.

Śliż, K. (2020). Doświadczenia nauczycieli w edukacji zdalnej podczas pierwszego etapu pandemii. In E. Domagała-Zyśk (Ed.), Zdalne uczenie się i nauczanie a specjalne potrzeby edukacyjne. Z doświadczeń pandemii Covid-19 (pp. 95–127). Episteme.

Walczak-Człapińska, K., Dobińska, G., Okólska, K. (2021a). Indywidualne i wspólnotowe uczenie się nauczycieli akademickich w czasie pandemii Covid-19. Studia z Teorii Wychowania, XII/3(36), 155–168. https://doi: 10.5604/01.3001.0015.4830

Walczak-Człapińska, K., Dobińska, G., Okólska, K. (2021b). Kształcenie akademickie online. Perspektywa uczestników. In B. Pituła, J. Konieczny (Eds.), Zdalna edukacja – epizod czy trwały ślad? (pp. 91–100). Wyd. Adam Marszałek.

Werner, E.E., Smith, R. (1982). Vulnerable but Invincible: A Longitudinal Study of Resilient Children and Youth. McGraw Hill.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2022.41.2.55-71
Data publikacji: 2022-08-16 12:00:16
Data złożenia artykułu: 2021-12-21 17:03:18


Statystyki


Widoczność abstraktów - 646
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 212

Wskaźniki





Prawa autorskie (c) 2022 Karolina Walczak - Człapińska, Gabriela Zuzanna Dobińska, Katarzyna Anna Okólska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.