Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Wypalenie zawodowe personelu zakładów karnych – czynniki ryzyka i czynniki chroniące
Streszczenie w języku polskim
Wypalenie zawodowe pojawia się u osób wykonujących zawody związane z niesieniem pomocy w trudnych emocjonalnie warunkach (lekarze, pielęgniarki, nauczyciele). Funkcjonariusze zakładów karnych są grupą zawodową obciążoną wysokim ryzykiem tego zaburzenia. Czynnikami sprzyjającymi wystąpieniu symptomów wypalenia zawodowego są czynniki związane ze stresorami organizacyjnymi (autokratyczny styl zarządzania, formalna hierarchia, brak autonomii zawodowej pracowników) oraz predyspozycje indywidualne (styl radzenia sobie ze stresem, poczucie kontroli zewnętrznej, wysoki neurotyzm, brak asertywności, niska samoocena, nadmierne zaangażowanie w pracę). Czynniki ryzyka są modyfikowane przez zmienne socjoekonomiczne (płeć, wiek, posiadanie rodziny, wykształcenie, staż pracy). Czynnikami chroniącymi są zasoby osobiste, które są stymulowane na dwa sposoby: przez pracę nad dojrzałością emocjonalną i sprężystością psychiczną oraz doskonalenie kompetencji zawodowych. Zmiany systemowe w zakresie zarządzania zakładami karnymi i zmiana pozycji zawodowej funkcjonariuszy również chronią przed destrukcyjnym wpływem wypalenia. Kierunkami przyszłych poszukiwań powinny być badania wykorzystujące nowe techniki diagnozy i zaawansowaną analizę wyników.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Baka, Ł., Basińska, B. A., (2016). Psychometryczne właściwości polskiej wersji Oldenburskiego Kwestionariusza Wypalenia Zawodowego (OLBI). Medycyna Pracy, 67(1), 29–41, doi: 10.13075/mp.5893.00353
Barczykowska, A., Muskała, M. (2010). Poczucie sukcesu rodzinnego a syndrom wypalenia zawodowego personelu penitencjarnego. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 95–102). Warszawa: Pedagogium.
Becker-Pestka, D. (2014). Etos służby personelu resocjalizacyjnego. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych. Kwartalnik, 4, 43–59.
Beisert, M. (2000). Przejawy, mechanizmy i przyczyny wypalania się pielęgniarek. In: H. Sęk (ed.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny – mechanizmy – zapobieganie (pp. 182–216). Warszawa: PWN.
Bilska, E. (2004). Jak feniks z popiołów czyli syndrom wypalenia. Niebieska Linia, 4/33/2004, 3–7.
Bilska, E. (2010). Krótka historia badań nad wypaleniem zawodowym. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 22–33). Warszawa: Pedagogium.
Carlson, J. R., Thomas, G. (2006). Burnout Among Prison Caseworkers and Correctional Officers. Journal of Offender Rehabilitation, 43(3), 19–34. doi: 10.1300/JO76v43n03_02
Carrola, P. A., Olivarez, A., Karcher, M. J. (2016). Correctional counsellor burnout: Examining burnout rates using the Counsellor Burnout Inventory. Journal of Offender Rehabilitation, 55(3), 195–212.
Castiglione, C., Rampullo, A., Giovinco, Ch. (2017). Self-representations, Burnout Syndrome, and Job satisfaction among Correctional Officers. TPM, 24(4), 571–581. doi: 10,4473/TPM24,4,7 Chirkowska-Smolak, T., Kleka, P. (2011). The Maslach Burnout Inventory-General Survey: validation across different occupational groups in Poland. Polish Psychological Bulletin, 42(2), 86–94. doi: 10.2478/v10059-011-0014-x
Ciosek, M. (2003). Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa: LexisNexis.
Czekaj, K. (2015). Wypalenie zawodowe personelu więziennego jako efekt dyspozycyjnej i sytuacyjnej oceny stresu. Państwo i Społeczeństwo, 15(2), 23–36.
Dudek, B., Kolasa, W. (2002). Komputerowa wersja metod do pomiaru stresu w pracy. Medycyna Pracy, 53(2), 125–129.
Fenger, J. (2000). Pomaganie męczy. Wypalenie w pracy zawodowej. Gdańsk: GWP.
Finney, C., Stergiopoulos, E., Hensel, J., Bonato, S., Dewa, C. (2013). Organizational stressors associated with job stress and burnout in correctional officers: a systematic review. BMC Public Health, 13(82), doi: 10.1186/1471-2458-13-82
Garland, B. (2002). Prison Treatment Staff Burnout: Consequences, Causes and Prevention. Correction Today, 64(7), 116–121.
Gierowski, A. (2005). Czynniki ryzyka i opiniowanie przemocy u adolescentów. Farmakoterapia w Psychiatrii i Neurologii, 2, 113–129.
Kaczmarek, Ł. D. (2016). Pozytywne interwencja psychologiczne. Dobrostan a zachowania intencjonalne. Poznań: Zysk i Ska.
Kanonowicz, K. (2010). Wypalenie zawodowe pracowników służby więziennej na przykładzie OISW we Wrocławiu. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 125–140). Warszawa: Pedagogium.
Kendall, E., Muenchberger, H. (2009). Stress at work: using a process model to assist employers to understand trajectory. Work, 32, 19–25, doi: 10.3233/WOR-2009-0812
Korczyńska, J. (2010). Na ścieżkach wypalenia zawodowego – próba analizy zjawiska wśród pracowników służby więziennej. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 77–94). Warszawa: Pedagogium.
Linowski, K. (2010). Stres w pracy funkcjonariuszy służby więziennej. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 103–122). Warszawa: Pedagogium.
Litzke, A. M., Schuh, H. (2008). Stres, mobbing i wypalenie zawodowe. Gdańsk: GWP.
Łosiak, W. (2008). Psychologia stresu. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Machel, H. (1990–1991). Niektóre problemy etyki zawodowej funkcjonariuszy służby więziennej. Przegląd penitencjarny i kryminologiczny, 18, 55–75.
Madej, A., Makara-Studzińska, M. (2019). Wypalenie zawodowe wśród grupy pracowników ochrony osób i mienia. Problemy Higieny i Epidemiologii, 100(1), 18–22.
Maslach, Ch. (2000). Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej. In: H. Sęk (ed.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy (pp. 13–31). Warszawa: PWN.
Maslach, Ch., Jackson, S. E. (1984). Burnout in organizational settings. Applied Social Psychology Annual, 5, 133–153.
Nawój, J. (1998). Syndrom wypalenia zawodowego funkcjonariuszy więziennych. In: J. Szałański (ed.), Wina – Kara – Nadzieja– Przemiana. Łódź: UŁ.
Nawój, J. (2000). Osobowościowe uwarunkowania wypalenia zawodowego funkcjonariuszy służby więziennej. Przegląd Więziennictwa Polskiego, 28–29, 4–10.
Olejniczak, D., Dołegowska, K. (2015). Uwarunkowania i konsekwencje stresu zawodowego wśród pracowników Służby Więziennej. Przegląd Naukowo-Metodyczny, Edukacja dla bezpieczeństwa, vol. IX, 29(4), 389–408.
Perski, A. (2002). Poradnik na czas przełomu. Warszawa: Jacek Santorski & Co.
Pałka, K. (2015). Uwarunkowania zdrowotne doboru funkcjonariuszy do Służby Więziennej w świetle regulacji prawnych. Hygela Public Health, 50(2), 349–356.
Pines, A. M. (2000). Wypalenie – w perspektywie egzystencjalnej. In: H. Sęk (ed.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie (pp. 32–57). Warszawa: PWN.
Pines A., Maslach, Ch. (1978). Characteristics of Staff Burnout in Mental Health Settings. Hospital & Community Psychiatry, 29(4), 233–237.
Piotrowski, A. (2010). Stres i wypalenie zawodowe funkcjonariuszy służby więziennej. Warszawa: Difin.
Piotrowski, A. (2014). Stres zawodowy a konflikty pomiędzy pracą a rodziną personelu medycznego służby więziennej. Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla bezpieczeństwa, 2, 296–306.
Piotrowski, A. (2018). Samoocena stanu zdrowia, wypadki w trakcie służby i profilaktyka stresu zawodowego w służbie więziennej. Medycyna Pracy, 69(4), 425–438.
Pomiankiewicz, J. (2010). Stres i wypalenie zawodowe funkcjonariuszy służby więziennej – uwarunkowania, przejawy, konsekwencje – zarys problemu. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 67–76). Warszawa: Pedagogium.
Pytka, L. (2000). Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa: PWN.
Schaufeli, W. B., Enzmann, D., Girault, N. (2000). Przegląd metod pomiaru wypalenia zawodowego. In: H. Sęk (ed.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie (pp. 113–134). Warszawa: PWN.
Schaufeli, W. B., Maslach, Ch., Marek, T. (2017). Professional Burnout. Recent Developments in Theory and Research. Washington, DC: Taylor & Francis.
Schmidt, D. (2010). Kumulatywny model instytucji więziennej. Implikacje dla personelu penitencjarnego. In: E. Bilska (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników placówek resocjalizacyjnych – zjawisko, zagrożenie, wsparcie (pp. 55–66). Warszawa: Pedagogium.
Sęk, H. (2000). Uwarunkowania i mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społecznej psychologii poznawczej. In: H. Sęk (ed.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie (pp. 83–113). Warszawa: PWN.
Strickland, M. J. (2006). Causation of Stress among Correctional Officers. American Jails, July/August, 69–77.
Stoyanova, R. G., Harizanova, S. N. (2016). Assessment of the Personal Losses Suffered by Correctional Officers due to Burnout Syndrome, The International Journal of Occupational and Environmental Medicine, 7(1), 33–41.
Terelak, J. (2001). Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza.
Tucholska, S. (2008). Wypalenie zawodowe w ujęciu strukturalnym i dynamicznym. In: T. Zbyrad (ed.), Wypalenie zawodowe pracowników służb społecznych (pp. 15–32). Stalowa Wola: Wydawnictwo KUL.
Tucholska, S. (2001). Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego. Przegląd Psychologiczny, 44(3), 301–317.
Useche, S. A., Montoro, L. V., Ruiz, J. I., Vanegas, C., Sanmartin, J., Alfaro E. (2019). Workplace burnout and health issues among Colombian correctional officers. PLOS ONE, February 12, 1–20. doi: 10.1371/journal.pone.0211447
Weber-Rajek, M., Sygit-Kowalkowska, E., Radzimińska, A., Ossowski, R. (2017). Psychologiczne zagrożenia w pracy funkcjonariuszy Służby Więziennej – przegląd literatury. Studia Prawnoustrojowe, 36, 41–52.
Wieczorek, L. (2017). Stres i wypalenie zawodowe w służbie więziennej. Humanistyczne Zeszyty Naukowe-Prawa Człowieka, 1(20), 213–239.
Zbyrad, T. (2008). (ed.) Wypalenie zawodowe pracowników służb społecznych. Stalowa Wola: Wydawnictwo KUL.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2020.33.4.191-208
Data publikacji: 2021-01-25 12:17:25
Data złożenia artykułu: 2019-10-29 15:40:48
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Anna Danuta Wojnarska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.