Formowanie panteonu postaci Wielkiego Księstwa Litewskiego w białoruskiej polityce pamięci w latach 1988–2023

Streszczenie w języku polskim

Artykuł poświęcony jest procesowi przezwyciężania depersonalizacji historiografii białoruskiej, która miała miejsce do połowy lat 80. XX wieku. Jego celem jest odpowiedź na pytanie, jak w kontekście kształtowania się białoruskocentrycznego paradygmatu historii wprowadzano do nauki, kultury i pamięci zbiorowej „nowe” lub nowo odkryte postacie historyczne Wielkiego Księstwa Litewskiego (WKL). Tekst podzielony został na 5 części. W pierwszej ukazano fakt, że wyeliminowanie WKL z pamięci Białorusinów wykształciło u nich kompleks niższości historycznej. W drugiej części opisano proces „zasiedlania” historii Białorusi w latach 1988–1995 przez nowych bohaterów, aż do ich utrwalenia w pierwszych wydaniach encyklopedycznych Republiki Białoruś i podręcznikach historii. Część trzecia opowiada o ciosie, jaki w latach 1995–1996 zadali zwolennicy resowietyzacji nauk historycznych białoruskiemu panteonowi narodowemu i liderom jego formowania, którego skutki dały się odczuć na początku XXI wieku. Сzęść czwarta poświęcona została uzupełnianiu panteonu bohaterów WKL przez przedstawicieli arystokracji. W piątej części ujawniono kanały transmisji nazwisk i czynów bohaterów białoruskiego panteonu historycznego do pamięci zbiorowej, które są wykorzystywane od przełomu XX i XXI wieków. Artykuł uzasadnia fakt popularności rekonstrukcji biograficznej we współczesnych dziełach naukowych i literackich. Zaprezentowano „obszary ryzyka” i „konflikty pamięci” w promocji nowego panteonu – z byłymi sojusznikami w WKL, różnymi białoruskimi strategiami interpretacyjnymi i nowymi próbami rewizji panteonu.