Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Stancje deputatów na Trybunał Koronny w Lublinie w czasach stanisławowskich
Streszczenie w języku polskim
Wybór Lublina na miejsce posiedzeń Trybunału Koronnego prowincji małopolskiej niósł za sobą szereg konsekwencji dla miasta i jego mieszkańców. Jednym z najważniejszych aspektów związanych z tą rolą była konieczność zapewnienia zakwaterowania sędziom rozstrzygającym spory w szlacheckim sądzie najwyższym. Kadencje Trybunału Koronnego, trwające każdego roku przez kilka miesięcy, wymagały stworzenia warunków pozwalających na komfortowe przebywanie w mieście. Czasy stanisławowskie w tej kwestii przyniosły szereg zmian, przede wszystkim za sprawą wprowadzenia odpłatności za wynajem stancji deputatom, co sprawiło, że proceder ten stał się okazją do uzyskania korzyści finansowych przez osoby posiadające nieruchomości w Lublinie. W niniejszym tekście dokonuję analizy przepisów prawnych regulujących kwestie związane z wynajmowaniem pomieszczeń dla deputatów, udziałów w badanym rynku przedstawicieli mieszczan, szlachty i duchowieństwa. Zwracam uwagę na ich usytuowanie w przestrzeni miasta, wyposażenie, stan infrastruktury oraz pozostałe czynniki decydujące o atrakcyjności oferowanych mieszkań.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Archival sources
Archiwum Główne Akt Dawnych:
Archiwum Królestwa Polskiego, ref. no. 235.
Archiwum Państwowe w Lublinie:
Księgi grodzkie lubelskie, Relacje manifestacje oblaty, ref no. 419, 483, 493.
Księgi miasta Lublina: Advocatialia, ref. no. 55–59, 70, 134; Consularia, ref. no. 156, 176–178, 180, 181, 188, 245, 253; Akta luźne, ref. no. 82, 91, 118; Plany miasta Lublina, ref. no. 3.
Księgi ziemskie lubelskie, ref. no. 164, 204.
Trybunał Koronny Lubelski, ref. no. 17.
Biblioteka Książąt Czartoryskich w Krakowie:
rkps 803, 804, 805.
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie:
rkps 121, 1276, 1757/1.
Printed sources
Koźmian K., Pamiętniki, vol. 1, ed. J. Willaume, Wrocław 1972.
Krasicki I., Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, vol. 3, ed. E. Bartoszewicz, Kraków 1883.
Lublin w dokumencie 1317–1967, eds. F. Cieślak, H. Gawarecki, M. Stankowa, Lublin 1976.
Ochocki J.D., Pamiętniki, vol. 3, Warszawa 1852.
Rulikowski J., Urywek wspomnień wydany z obszerniejszego rękopisu (1731–92 r.), ed. J. Bartoszewicz, Warszawa 1862.
Volumina Constitutionum, vol. 2, 1550–1609, book 1, 1550–1585, eds. S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005.
Volumina Constitutionum, vol. 2, 1550–1609, book 2, 1587–1609, ed. S. Grodziski, Warszawa 2008.
Volumina Constitutionum, vol. 4, 1641–1658, book 1, eds. S. Grodziski, M. Kwiecień, K. Fokt, Warszawa 2015.
Volumina Constitutionum, vol. 4, 1641–1658, book 2, eds. S. Grodziski, M. Kwiecień, K. Fokt, Warszawa 2017.
Volumina Legum, vol. 5–8, Petersburg 1860.
Volumina Legum, vol. 10, Konstytucje Sejmu Grodzieńskiego z 1793 roku, eds. Z. Kaczmarczyk et al., Poznań 1952.
Studies
Balzer O., Geneza Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa polskiego XVI wieku, Warszawa 2009.
Baranowski B., Piotrków w końcu XVIII wieku, ‘Rocznik Łódzki’ 1979, 25 (28).
Bednaruk W., Dochody sędziów Trybunału Koronnego, ‘Czasopismo Prawno-Historyczne’ 2008, 60, 1.
Bednaruk W., Trybunał Koronny. Szlachecki sąd najwyższy w latach 1578–1794, Lublin 2008.
Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław 1986.
Bondyra W., Pałace i dwory szlacheckie w Lublinie w czasach saskich, ‘Pogranicze. Polska–Ukraina’ 2012, 4.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578–1794. Spis, part 5, ed. J. Ternes, Warszawa 2017.
Dybała J., Plac Litewski w Lublinie. Dzieje zabudowy i założenia urbanistycznego, ‘Roczniki Humanistyczne’ 1972, 20, 5.
Gawarecki H., Paulowa S., Stankowa M., Klęski pożarów w Lublinie, ‘Rocznik Lubelski’ 1973, 16.
Głowacki K., Zabudowa Rynku w Piotrkowie Trybunalskim w świetle źródeł archiwalnych, ‘Kwartalnik Architektury i Urbanistyki’ 1978, 23, 4.
Gmiterek H., Lublin w stuleciach XVII–XVIII, in: R. Szczygieł, H. Gmiterek, P. Dymmel, Lublin. Dzieje miasta. Tom 1 od VI do końca XVIII wieku, Lublin 2008.
Gombin K., Pałac Potockich w Lublinie w świetle osiemnastowiecznych źródeł, ‘Roczniki Humanistyczne’ 2006, 54, 4.
Gombin K., Trybunał Koronny. Ceremoniał i sztuka, Lublin 2013.
Goyski M., Reformy Trybunału Koronnego. Studium z dziejów sądownictwa w Polsce, ‘Przegląd Prawa i Administracji’ 1909, 34.
Jakimińska G., Elita władzy lubelskiej gminy miejskiej w latach 1555–1651, Lublin 2012.
Jaworski R., Pismo prezydium Trybunału Koronnego do władz miasta Piotrkowa z 1778 r., ‘Piotrkowskie Zeszyty Historyczne’ 2004, 6.
Kabaciński R., Rezydencje uczestników sesji Trybunału Koronnego w Bydgoszczy w 1766 r., ‘Kronika Bydgoska’ 1995, 17.
Karbownik H., Deputaci na Trybunałach Koronnym i Litewskim, in: Kościół i prawo, vol. 10, eds. J. Krukowski, F. Lemp, F.J. Mazurek, Lublin 1992.
Lipska M., Wpływ Trybunału Koronnego na rozwój Lublina, in: Trybunał Koronny w kulturze prawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej, eds. A. Dębiński, W. Bednaruk, M. Lipska, Lublin 2008.
Lityński A., Prawnokarna ochrona Trybunału Koronnego, ‘Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza’ 1979, 13.
Lityński A., Zabezpieczenie Trybunału Koronnego w polskim prawie karnym na tle prawnokarnej ochrony innych sądów prawa polskiego, in: 400-lecie utworzenia Trybunału Koronnego w Lublinie. Materiały z sesji naukowej z dnia 20 XI 1978 r., ed. H. Groszyk, Lublin 1982.
Maisel W., Trybunał Koronny w świetle laudów sejmikowych i konstytucji sejmowych, ‘Czasopismo Prawno-Historyczne’ 1982, 34, 2.
Mayer Z., Wizerunek Trybunału Koronnego. Studium prawno-obyczajowe, Lwów 1929.
Riabinin J., Dutkiewicz J., Dawne pałace na Korcach w Lublinie, ‘Pamiętnik Lubelski’ 1938, 3.
Rutkowski H., Piotrków Trybunalski w XVI i pierwszej połowie XVII wieku jako miejsce zjazdów szlacheckich, in: 750 lat Piotrkowa Trybunalskiego, ed. M. Augustyniak, Piotrków Trybunalski 1967.
Stasiak A.M., Czy Trybunał Koronny był potrzebny Lublinowi. Kontrfaktyczna interpretacja historii miasta w okresie nowożytnym, in: Trybunał Koronny w kulturze prawnej Rzeczypospolitej szlacheckiej, eds. A. Dębiński, W. Bednaruk, M. Lipska, Lublin 2008.
Sucheni-Grabowska A., Uwagi o sejmach ‘niedoszłych’, in: Parlament, prawo, ludzie. Studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, eds. S. Russocki, W. Sudniak, Warszawa 1996.
Szcząska Z., Instygatorzy w Trybunale Koronnym i innych sądach dawnej Rzeczypospolitej, ‘Problemy Praworządności. Organ Prokuratury Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej’ 1978, 29, 6.
Wierzchowiecka I., Z dziejów Trybunału Litewskiego (1581–1795). Gdzie sąd sądził i sędziowie mieszkali, in: Księga jubileuszowa z okazji 15-lecia Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego, ed. Z. Ofiarski, Szczecin 2004.
Witkowski W., Trybunał Koronny w Lublinie, in: Spojrzenia w przeszłość Lubelszczyzny, eds. K. Myśliński, A. Witusik, Lublin 1974.
Wyrobisz A., Typy funkcjonalne miast polskich w XVI–XVIII w., ‘Przegląd Historyczny’ 1981, 72, 1.
Zarzycki W., Trybunał Koronny dawnej Rzeczypospolitej, Piotrków Trybunalski 1993.
Zielińska T., Szlacheccy właściciele nieruchomości w miastach w XVIII w., Warszawa 1987.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2020.50.171-197
Data publikacji: 2020-12-28 11:40:06
Data złożenia artykułu: 2019-01-29 09:20:04
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Kamil Jakimowicz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.