Wartości w pracy zawodowej nauczycieli – w świetle badań empirycznych

Streszczenie w języku polskim

Artykuł zawiera prezentację i statystyczną analizę wyników badań ankietowych na temat wartości w pracy zawodowej nauczycieli. Badania tzw. ilościowe przeprowadzono na przełomie 2014 i 2015 roku w różnego typu szkołach na obszarze województwa świętokrzyskiego i ościennych. Zastosowano ankietę nt. aspiracji życiowych, wartości i potrzeb nauczycieli oraz osobistą wypowiedź autobiograficzną nt. „Sens i godność mojego życia i pracy”.

Ogółem zgromadzono 405 ankiet oraz 112 wypowiedzi od nauczycieli w trzech grupach wiekowych (pokoleniowych):

- nauczycieli młodych: do 35 roku życia (141 ankiet i 35 wypowiedzi)

- nauczycieli w średnim wieku: od 36 do 50 roku życia (154 ankiety i 39 wypowiedzi)

- nauczycieli starszych: powyżej 51. roku życia (110 ankiet i 38 wypowiedzi).

Istotnym wątkiem w podjętych badaniach jest próba porównania wartości społecznych, życiowych i zawodowych obecnie pracujących nauczycieli z obrazem tych samych wartości u nauczycieli aktywnych zawodowo przed 25 laty. Właśnie w tamtym czasie – na przełomie 1989/90 roku przeprowadzone zostały takie same badania, na tym samym terenie, których wyniki zostały opublikowane w mojej książce Pokolenia nauczycieli (1993).

Druga płaszczyzna analiz porównawczych, ściśle związana z poprzednią, ma wymiar pokoleniowy; w tym względzie istotne jest poznanie, jak postrzegają swoją rolę społeczną, życie i pracę oraz jakie wartości cenią nauczyciele z różnych pokoleń, których habitus i dalsze losy życiowe i zawodowe kształtowały odmienne warunki społeczno-polityczne, kulturowe i ekonomiczne.