Wyślij tekst przez e-mail 
Ukryj
Pokaż wszystkie
Funkcjonowanie ucznia z trudnościami przystosowawczymi w środowisku szkolnym w kontekście potrzeby rozwijania inteligencji emocjonalnej
Streszczenie w języku polskim
Przekraczanie kolejnego progu edukacji, jak również codzienne sytuacje szkolne wywołują u uczniów przykre emocje. W konsekwencji przyczyniają się do zaburzenia samooceny, relacji z innymi osobami, spowalniają rozwój umiejętności emocjonalnych. Prowadzi to do trudności przystosowawczych, rozumianych jako dezaptacyjne reakcje na sytuacje stresowe. Te z kolei wiążą się z brakiem kompetencji społecznych.
Jak wynika z badań prezentowanych w literaturze polskiej i obcojęzycznej, uczniowie, w tym ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, mają nierzadko problemy ze zdobywaniem umiejętności społecznych i emocjonalnych. W konsekwencji doświadczają trudności przystosowawczych, zarówno o charakterze indywidualnym, jak i społecznym. W artykule analizowane zagadnienie zobrazowano indywidualnym przypadkiem ucznia szkoły podstawowej ze zdiagnozowanymi mieszanymi zaburzeniami zachowania i emocji. Wskazano również na potrzebę konsekwentnego rozwijania umiejętności emocjonalnych od początku edukacji szkolnej.
Niwelowanie trudności przystosowawczych uczniów jest możliwe poprzez wspieranie ich w zdobywaniu kompetencji emocjonalnych, w tym inteligencji emocjonalnej. Dane naukowe dowodzą, że niektóre zdolności emocjonalne można zyskać w toku nauki. Inteligencja emocjonalna, jak każdy nowy konstrukt, budzi wiele kontrowersji, ale też nadziei, że z upływem czasu poznamy jej znaczenie w życiu człowieka.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Bakiera L., 2009, Czy dorastanie musi być trudne? Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bandura A., 2007, Teoria społecznego uczenia się. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bilewicz-Kuźnia B., 2015, Przystosowanie psychospołeczne i współpraca rówieśnicza dzieci działających w małych grupach. W: J. Uszyńska-Jarmoc, M. Bilewicz (red.), Kompetencje kluczowe dzieci i młodzieży. Teoria i badania. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, 185–204.
Brosig C.L. i in., 2007, Psychosocial Outcomes for Preschool Children and Families after Surgery for Complex Congenital Heartdisease. “Pediatric Cardiology”, 28(4), 255–62.
Buchnat M., 2013, Przystosowanie szkolne dzieci sześcioletnich ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Leszno, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Króla Stanisława Leszczyńskiego.
Cęcelek G., 2011, Sytuacja szkolna dziecka z rodziny ubogiej. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Ciarrochi J. i in., 2002, Adolescents Who Need Help the Most Are the Least Likely to Seek It: The Relationship Between Low Emotional Competence and Low Intention to Seek Help. “British Journal of Guidance & Counselling”, 3(2), 173–188.
Cytlak I., 2013, Iluzje inkluzji? Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach oświatowych. „Studia Edukacyjne”, 27, 173–184.
Dąbrowska E., Oleś M., 2016, Skłonność do zachowań autodestruktywnych a prężność psychiczna młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym. „Sztuka Leczenia”, 1, 65–76.
Doroszewska J., 1989, Pedagogika specjalna. Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Gasiul H., 2007, Teorie emocji i motywacji. Warszawa, Wydawnictwo UKSW.
Gindrich P.A., 2002, Funkcjonowanie psychospołeczne uczniów dyslektycznych. Lublin, Wydawnictwo UMCS. Gindrich P.A., 2011, Psychospołeczne korelaty wyuczonej bezradności młodzieży gimnazjalnej z trudnościami w uczeniu się i zaburzeniami towarzyszącymi. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Gohm C.L., Clore G.L., 2002, Affect as Information: An IndividualDifferences Approach. W: B.L. Feldman, P. Salovey (red.), The Wisdom in Feeling. Psychological Processes in Emotional Intelligence. New York, The Guilford Press, 89–113.
Goleman D., 1997, Inteligencja emocjonalna. Poznań, Wydawnictwo Media Rodzina.
Góralczyk E., 2009, Dziecko przewlekle chore. Psychologiczne aspekty funkcjonowania dziecka w szkole i przedszkolu. Warszawa, Wydawnictwo CMPPP.
Góralczyk E., 2008, Wspieranie dzieci przewlekle chorych i ich rodzin. W: B. Woynarowska (red.), Profilaktyka w pediatrii. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 343–362.
Grzegorzewska I., 2011, Dorastanie w rodzinach z problemem alkoholowym. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Havighurst R.J., 1981, Developmental Tasks and Education. New York, Longman.
Huygen A.C.J., Kuis W., Sinnema G., 2000, Psychological, Behavioural and Social Adjustment in Children and Adolescents with Juvenile Chronic Arthritis. “Annals of the Rheumatic Diseases”, 59, 276–282.
Jaworowska A., Matczak A., 2008, Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Warszawa, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Kaczan R., 2009, Wspomaganie rozwoju dziecka z ograniczoną sprawnością w wieku szkolnym. W: A.I Brzezińska i in. (red.), Droga do samodzielności. Jak wspomagać rozwój dzieci i młodzieży z ograniczeniami sprawności. Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 150–192.
Kiełb-Grabarczyk D., 2010, Wpływ rodziny na system (anty)wartości współczesnej młodzieży. W: G. Durka (red.), Współczesna rzeczywistość w wybranych problemach społecznych. Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls, 81–94.
Klus-Stańska D., 2004, Adaptacja szkolna siedmiolatków. Olsztyn, Wydawnictwo UWM.
Knopp K., 2005, Rola inteligencji emocjonalnej w życiu człowieka. „Studia Psychologica”, 6, 221–235.
Knopp K., 2010, Inteligencja emocjonalna oraz możliwości jej rozwijania u dzieci i młodzieży. Warszawa, Wydawnictwo UKSW.
Kondracka J., 2013, Założenia rekreacji terapeutycznej i jej rola na podstawie badań przeprowadzonych w wakacyjnym ośrodku rekreacyjnym Barretstown dla dzieci cierpiących na choroby przewlekłe i zagrażające życiu. „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, 13(1), 58–66.
Lavigne J.V., Faier-Rouman J., 1992, Psychological Adjustment to Pediatric Physical Disorders: A Meta-Analytic Review. “Journal of Pediatric-Psychology”, 17, 133–157.
Leonard L.B., 2006, SLI – Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego. O dzieciach, które nie potrafią mówić. Gdańsk, GWP.
Leszczyński R., 2008, Dysleksja jako ciągle aktualny problem pedagogiczny. „Nauczyciel i Szkoła”, 1–2 (38–39), 9–18.
Lubowiecka J., 2000, Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. Warszawa, WSiP.
Łukasik I., 2013, Poczucie własnej skuteczności we współpracy z grupą. Eksperyment pedagogiczny w przestrzeni akademickiej. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Maciarz A., 2006, Dziecko przewlekle chore. Opieka i wsparcie. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Madalińska-Michalak J., Góralska R., 2012, Kompetencje emocjonalne nauczyciela. Warszawa, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska.
Małkowska-Szkutnik A., Mazur J., 2011, Funkcjonowanie w szkole uczniów z chorobą przewlekłą. „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 92(2), 232–240.
Marzec H., 2001, Dziecko w rodzinie z ubóstwem materialnym. Łowicz, Wydawnictwo Mazowieckiej Wyższej Szkoły Humanistyczno-Pedagogicznej.
Matczak A., Martowska K., 2011, Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonalnych. „Studia Psychologica”, 11(1), 5–18.
Matczak A., Knopp K.A., 2013, Znaczenie inteligencji emocjonalnej w funkcjonowaniu człowieka. Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów Liberi Libri [pozyskano z: www.liberilibri.pl/matczak/item/download, dostęp: 14.04.2018].
Michalak R., 2015, Przestrzeń klasy szkolnej miejscem wykluczenia uczniów. Problemy adaptacyjne czwartoklasistów. „Studia Edukacyjne”, 34, 101–121.
Mickiewicz J., 2011, Dysleksja rozwojowa. Podstawy diagnozy i terapii. Toruń, Wydawnictwo TNOIK. Minczakiewicz E. M., 2017, Dyslalia na tle innych wad i zaburzeń mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. „Konteksty Pedagogiczne”, 1(8), 149–169.
Mudrecka I., 2013, Wykorzystanie koncepcji resilience w profilaktyce niedostosowania społecznego i resocjalizacji. „Resocjalizacja Polska”, 5, 49–61.
Nowicka A., 2001, Psychospołeczna integracja dzieci przewlekle chorych w szkole podstawowej. Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls.
Olechowska A., 2016, Specjalne potrzeby edukacyjne. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Petrides K.V., Fredrickson N., Furnham A., 2004, The Role of Trait Emotional Intelligence in Academic Performance and Deviant Behaviour at School. “Personality and Individual Differences”, 36, 277–293.
Qualter P. i in., 2007, Supporting the Development of Emotional Intelligence Competencies to Easy the Transition from Primary to High School. “Educational Psychology in Practice”, 23(1), 79–95.
Salovey P., Mayer J.D., Caruso D., 2002, The Positive Psychology of Emotional Intelligence. W: C. Snyder, S.J. Lopez (red.), Handbook of Positive Psychology. Oxford, OUP, 159–171.
Pecyna M.B., 2000, Dziecko i jego choroba. Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Półtorak M., 2017, Psychospołeczne funkcjonowanie dzieci z dysleksją rozwojową – wybrane aspekty. „Głos – Język – Komunikacja”, 4, 68–78.
Reber A.S., 2000, Słownik psychologii. Warszawa, Wydawnictwo Scholar.
Sawa B., 1990, Dzieci z zaburzeniami mowy. Warszawa, WSiP.
Sher K.J., 2000, Charakterystyka psychologiczna dzieci alkoholików. W: L. Zbucka (red.), Badania nad dziećmi alkoholików. Warszawa, Wydawnictwo Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 164–183.
Shiu S., 2004, Positive Interventions for Children with Chronic Illness: Parents’ and Teachers’ Concerns and Recommendations. “Australian Journal of Education”, 48(3), 239–252.
Wolańczyk T., 2002, Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci i młodzieży szkolnej w Polsce. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Medycznej.
Woynarowska B., 2010, Wpływ chorób przewlekłych na rozwój, zachowania i sytuację szkolną dzieci i młodzieży. W: B. Woynarowska (red.), Uczniowie z chorobami przewlekłymi. Jak wspierać ich rozwój, zdrowie i edukację. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 19–41.
Woynarowska B., Oblacińska A., 2014, Stan zdrowia dzieci i młodzieży w Polsce. Najważniejsze problemy. „Zdrowie Dzieci i Młodzieży. Wybrane Zagadnienia”, 2(38), 41–64.
Żeromska-Charlińska J., 2012, Uniwersalność postrzegania jakości form życia współczesnej rodziny. „Łódzkie Studia Teologiczne”, 21, 263–275.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/lrp.2018.37.4.49-65
Data publikacji: 2019-04-29 11:27:55
Data złożenia artykułu: 2018-06-30 22:01:35
Statystyki
Wskaźniki
Prawa autorskie (c) 2019 Anna Witek, Teresa Lewandowska-Kidoń
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.