Śmierć autora 2.0, czyli roboty grające na instrumentach w perspektywie estetycznej

Anna Prus

Streszczenie w języku polskim


W obliczu postępującego rozwoju robotyki muzycznej i wykorzystywania zastosowań sztucznej inteligencji w praktykach artystycznych, esej podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest istnienie sztuki pozbawionej przeżywającego, emocjonalnego podmiotu twórczego. Głównym przedmiotem rozważań jest recepcja twórczości nie-ludzkiej, znaczenie cielesności w muzyce oraz potrzeba redefinicji pojęcia kreatywności. Proponowanym rozwiązaniem jest uznanie sztuki robotycznej za eksperymentalne pole estetyki relacyjnej i całkowite odejście od porównywania wykonawstwa robotów z wykonawstwem ludzkim. W sztuce robotycznej znaczenie nie jest wynikiem intencji i zamysłu twórcy, lecz powstaje w interakcji pomiędzy odbiorcą, technologią i kontekstem kulturowym, a tym samym autorstwo przestaje być kategorią centralną. Mimo że sztuka robotyczna pozbawiona jest przeżycia artystycznego, może ona posiadać wartość estetyczną i społeczny rezonans, stąd postulat włączenia do refleksji estetycznej kategorii zmiany i innowacji jako niezbędnych dla współczesnego rozumienia twórczości technologicznej. Analiza ma charakter interdyscyplinarny, łącząc filozofię sztuki, teorię muzyki oraz refleksję posthumanistyczną.


Słowa kluczowe


robot; muzyka; kreatywność; przeżycie artystyczne; sztuka robotyczna

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Arystoteles. Etyka nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. Warszawa: Państwowe Wydaw-nictwo Naukowe, 1982.

Billington, David P. „Structural Art and Robert Maillart”. Architectural Science Review 2, nr 20 (1977): 44–51. https://doi.org/10.1080/00038628.1977.9697236.

Bretan, Mason, Gil Weinberg. „A survey of robotic musicianship”. Communications of the ACM 3, nr 59 (2016): 100–109. https://doi.org/10.1145/2818994.

Chełkowska-Zacharewicz, Maria. Reagowanie na muzykę: afektywne podstawy i rola kontekstu poznawczego. Rozprawa doktorska. Katowice: Uniwersytet Śląski, 2017.

Colton, Simon, Geraint A. Wiggins. „Computational Creativity: The Final Frontier?”. W: Proceedings of the 20th European Conference on Artificial Intelligence, red. Luc De Raedt, Christian Bessiere, Didier Dubois, Patrick Doherty, Paolo Frasconi. Amsterdam: IOS Press, 2012.

López, Ramón de Mántaras. „Computational Creativity: Coming of Age”. AI Magazine 3, nr 30 (2009): 11–14. https://doi.org/10.1609/aimag.v30i3.2257.

Doi, Masahiro, Yuichiro Nakajima. „Toyota partner robots”. W: Humanoid Robotics: A Reference, red. Ambarish Goswami, Prahlad Vadakkepat. Dordrecht: Springer Nature.

Down, Chris. „The Impossibility of Painting is Merely a Feeling. Some Thoughts on Painting (1954) by Lucian Freud”. cjdown.wordpress.com, 16.05.2012. https://cjdown.wordpress.com/2012/05/16/some-thoughts-on-painting-1954-by-lucian-freud/ (dostęp: 20.07.2025).

Heidegger, Martin. „Die Frage nach der Technik”. W: Martin Heidegger, Gesamtausgabe, t. 7: Vorträge und Aufsätze (1936–1953), red. Friedrich Wilhelm von Herrmann. Frankfurt am Main: Vittorio Klostermann, 2000.

Higgins, Kathleen M. „An Alchemy of Emotion: Rasa and Aesthetic Breakthroughs”. Journal of Aesthetics and Art Criticism 65, nr 1 (2007): 43–54. https://doi.org/ 10.4324/9780203939109.

Jabłońska Barbara, „O społecznym charakterze muzyki. Szkic socjologiczny”. Pogranicze. Studia Społeczne XXXIV (2018). https://doi.org/10.15290/pss.2018.34.07.

Jung, Carl G. „Symbols of Transformation”. W: The Collected Works of C. G. Jung, red. Ger-hard Adler, Herbert Read, Michael Fordham, William Mcguire, tłum. Richard Francis Carrington Hull, wyd. 2. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1967.

Jusiak, Janusz. „Ethos Muzyki i Determinizm Sztuki”. Ethos 110, nr 2 (2015): 207–241. https://doi.org/10.12887/28-2015-2-110-13.

Haas, Georg F. Mikrotonowości. Tłum. Sławomir Wojciechowski, Glissando, https://glissando.pl/tekst/mikrotonowosci-2/ (dostęp: 18.03.2024).

Kant, Immanuel. Kritik der Urteilskraft. Werkausgabe, t. X, red. Wilhelm Weischedel. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1974.

Kemper, Steven. „Locating Creativity in Differing Approaches to Musical Robotics”. Frontiers in Robotics and AI 8 (2021): 1–6. https://doi.org/10.3389/frobt.2021.647028.

Kiejziewicz, Agnieszka. „Robotic Art. Między afirmacją postępu a strachem przed innym”. W: Kultura w ponowoczesnym społeczeństwie. Wybrane zagadnienia, red. Justyna Sulejewska. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, 2019.

Kokowska Mariola. „O fenomenologicznym doświadczaniu muzyki”. W: Filozofia muzyki. Doświadczenie, poznanie, znaczenie, red. Małgorzata Gamrat, Małgorzata A. Szyszkowska. Kraków: Wydawnictwo UNUM, 2022.

Koncewicz, Patryk. „Sztuczna inteligencja wygrała konkurs sztuk pięknych. Artystom pękła żyłka”, Antyweb, 01.09.2022, https://antyweb.pl/sztuczna-inteligencja-konkurs-sztuk-pieknych (dostęp: 18.03.2024).

Leman, Marc, Micheline Lesaffre, Luc Nijs, Alexander Deweppe. „User-Oriented Studies in Embodied Music Cognition Research”. Music Science 14, nr 2, (2010): 203–223. https://doi.org/10.1177/10298649100140S212.

Lorblanchet, Michel. „The Origin of Art”. Diogenes 2, nr 54 (2007): 98–109. https://doi.org/10.1177/0392192107077651.

McMullin Ernan. „Creation ex nihilo: Early History”. W: Creation and the God of Abraham, red. David B. Burrell, Carlo Cogliati, Janet M. Soskice, William R. Stoeger. New York: Cambridge University Press, 2010.

Merriam, Alan P, Valerie Merriam. The Anthropology of Music. Evanston: Northwestern University, 1964.

Mikalonytė, Elzė S., Markus Kneer. „Can Artificial Intelligence Make Art? Folk Intuitions as to whether AI-driven Robots Can Be Viewed as Artists and Produce Art”. ACM Transactions on Human-Robot Interaction 4, nr 11 (2022): 1–19. https://doi.org/ 10.1145/3530875.

Murphy, Jim, Ajay Kapur, Dale Carnegie. „Musical Robotics in a Loudspeaker World: Developments in Alternative Approaches to Localization and Spatialization”. Leonardo Music Journal 2012, nr 22: 41–48. https://doi.org/10.1162/LMJ_a_00090.

Nijs, Luc, Micheline Lesaffre, Marc Leman. „The Musical Instrument as a Natural Extension of the Musician”. W: Proceedings of the 5th Conference of Interdisciplinary Musicology, red. Michèle Castellango, Hugues Genevois, 132-133. Paris: LAM – Institut Jean Le Rond d’Alembert, 2009.

Ostruszka, Łukasz. „Sztuczna inteligencja wygrała konkurs artystyczny. Automatyczny plagiat”. Biznes Gazeta Wyborcza, 08.09.2022, https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,28881734,sztuczna-inteligencja-wygrala-konkurs-artystyczny-automatyczny. html (dostęp: 18.03.2024).

Przybysz, Piotr. „Czy należy bać się neuroestetycznego redukcjonizmu? Przypadek emocji mu-zycznych”. Sztuka i Filozofia 2020, nr 56: 23–41. https://doi.org/10.14394/sztfil.2020.0001.

Quignard, Pascal. Wszystkie poranki świata. Tłum. Krystyna Szeżyńska-Maćkowiak. Warszawa: Prószyński i S-ka, 1997.

Repp, Bruno H. „Effects of Auditory Feedback Deprivation on Expressive Piano Performance”. Music Perception, 1999, nr 16: 409–438. https://doi.org/10.2307/40285802.

Ritchie, Graeme. „Assessing Creativity”. W: Proceedings of the AISB Symposium on AI and Creativity in Arts and Science, red. Geraint A. Wiggins. The Society for the Study of Artificial Intelligence and Simulation of Behaviour, 2001.

Runco, Mark A., Garrett J. Jaeger. „The Standard Definition of Creativity”. Creativity Research Journal 1, nr 24 (2012). https://doi.org/10.1080/10400419.2012.650092.

Tao, Feng. „A New Harmonisation of Art and Technology: Philosophic Interpretations of Artificial Intelligence Art”. Critical Arts 36, nr 18 (2022): 110–125. https://doi.org/ 10.1080/02560046.2022.2112725.

Wawrzyńczyk, Rafał. „Ciemne Centrum”, Dwutygodnik, 11.2017, https://www.dwutygodnik.com/artykul/7511-ciemne-centrum.html?print=1 (dostęp: 18.03.2024).

Zeki, Semir. Blaski i cienie pracy mózgu. O miłości, sztuce i pogoni za szczęściem. Tłum. Anna i Marek Binderowie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.

Zweig, Stefan. The Struggle with the Daemon: Hölderlin, Kleist and Nietzsche. London: Pushkin Press, 2012.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2025.39.159-178
Data publikacji: 2025-08-13 15:00:00
Data złożenia artykułu: 2024-03-20 23:38:35


Statystyki


Widoczność abstraktów - 0
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2025 Anna Prus

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.