Koncepcja patriotyzmu według Jędrzeja Stanisławka

Streszczenie w języku polskim

Rozpatrywanie idei patriotyzmu w polskim dyskursie filozoficznym jest trudne z kilku powodów. Największą trudność stanowi opis idei patriotyzmu w kategoriach ogólnych. Powodem tego jest praktyka traktowania patriotyzmu jako jednej z kategorii przymusu społecznego demonstrującego określone zachowania i postawy społeczne w prawicowym obozie politycznym. Można domniemywać, że w tym kontekście każda debata podejmująca się zadania eksplikacji istoty idei patriotyzmu prędzej czy później przekształci się w formę aktywizmu społecznego i otwartą rywalizację polityczną. Nie jest zaskoczeniem, że w nurtach populistycznych filozofii politycznych takie kategorie, jak patriotyzm, tożsamość, narodowość, etniczność i nacjonalizm przybierają różne wymiary semantyczne, które wpływają na postawy społeczne rządzących elit. W tym też aspekcie patriotyzm można rozumieć jako formę dominacji władzy nad jednostką, której działania w ramach grupy społecznej muszą być podporządkowane woli większości. W niniejszym eseju omówione zostały tezy, które przedstawił współczesny polski filozof Jędrzej Stanisławek w artykule zatytułowanym Patriotyzm. Spektrum kontestowanego artykułu dotyczy adekwatności argumentacji, która utrwala wzorzec populistyczny patriotyzmu. Niemniej zauważmy, że to, co zostało w niniejszym polemicznym artykule przedstawione jest akceptowane przez kilku wybitnych intelektualistów i filozofów związanych z warszawską szkołą filozofii idei – o czym świadczy kontestowana publikacja J. Stanisławka ogłoszona w „Edukacji Filozoficznej” – jednym z ważnych polskich czasopism filozoficznych. Spektrum dyskusji dotyczy także zasadności afirmacji perspektywy patriotyzmu w kategorii darwinowskiego determinizmu, którą prezentuje J. Stanisławek.