Ludwig von Mises jako filozof nauki. W stronę epistemologicznych podstaw prakseologii

Norbert Slenzok

Streszczenie w języku polskim


Prezentowany artykuł naświetla metodologiczne podejście do nauki ekonomii rozwinięte przez jednego z najbardziej wpływowych przedstawicieli austriackiej szkoły ekonomicznej Ludwiga von Misesa. Ponieważ głównym zamysłem autora było dokonanie charakterystyki Misesa jako filozofa, jego wkład w dziedzinę metodologii zostały opisany ze szczególnym uwzględnieniem fundamentów filozoficznych (w szczególności: epistemologicznych), z których wyrasta. Z artykułu wyłania się obraz głębokiego myśliciela, który pozostawił po sobie myśl autentycznie wielowątkową, obejmującą zagadnienia takie jak: właściwa metoda ekonomii, metodologiczny monizm i pluralizm, autonomia nauk o człowieku oraz ich epistemologiczny status i wreszcie - klasyczne problemy filozofii Zachodu, a mianowicie pytania o źródła i granice ludzkiej wiedzy, realizm i idealizm, determinizm i indeterminizm, istnienie wolnej woli czy problem ciało-umysł. Mimo że sam Mises uważał się jedynie za ekonomistę i wiele spośród sformułowanych przezeń uwag filozoficznych przybiera w jego dziełach postać zaledwie sugestii, wydaje się on w pełni świadom skomplikowanej filozoficznie materii, na której wspiera się nauka ekonomii. W zakresie metodologii nauk humanistycznych, w szczególności ekonomii, Mises wypracował nowe rozumienie metody apriorycznej jako systemu twierdzeń logicznie wyprowadzanych z oczywistego aksjomatu działania, który stał się odtąd punktem wyjścia dla analizy ekonomicznej prowadzonej w ramach szkoły austriackiej. Zająwszy stanowisko metodologicznego dualizmu, Mises wprowadził wyraźne rozróżnienie pomiędzy domenami nauk przyrodniczych i ekonomicznych, z czym wiązała się jego ostro krytyczna recepcja neopozytywistycznego ideału nauki zunifikowanej. W odniesieniu do fundamentalnych problemów filozofii, Mises prezentuje się jako zwolennik kantow­skiego transcendentalizmu. Niemniej jednak autor artykułu uznaje jego stanowisko za zmodyfikowane w oparciu o kilka innowacji wywodzących się z prakseologii. Na przykład rozumienie apriorycznych form jako narzędzi działania czy też hipoteza o ich ewolucyjnej genezie. W opinii autora daje to podstawę do scharakteryzowania Misesa jako „aktywistycznego kantysty".

Słowa kluczowe


prakseologia; epistemologia; Ludwig von Mises; aprioryzm; racjonalizm

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Gabriel, Gottfried. 2007. Teoria poznania od Kartezjusza do Wittgensteina. Kraków. Wydawnictwo WAM.

Gniadek, Jacek. 2011. Dwaj ludzie z Galicji. Koncepcja osoby ludzkiej według Ludwiga von Misesa i Karola Wojtyły. Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.

Gordon, David. 1994. The Philosophical Contributions of Ludwig von Mises, „The Review of Austrian Economics" vol. 7, nr 1, s. 95-106.

Grobler, Adam. 2006. Metodologia nauk. Kraków. Wydawnictwo Znak.

Hoppe, Hans-Hermann. 2006. Demokracja - bóg, który zawiódł. Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.

Hoppe, Hans-Hermann. 2011. Ekonomia i etyka własności prywatnej. Studia z zakresu ekonomii politycznej i filozofii, Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.

Kant, Immanuel. 2001. Krytyka czystego rozumu, Wydawnictwo Antyk. Kęty.

Kołakowski, Leszek. 2003. Filozofia pozytywistyczna. Od Hume'a do Koła Wiedeńskiego. Warszawa. Wydaw­nictwo Naukowe PWN.

Noras, Andrzej Jan. 2005. Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice. Wydawnictwo UŚ. Nowaczyk, Adam. 2008. Filozofia analityczna, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mises, Ludwig von. 1962, The Ultimate Foundation of Economic Science. An Essay on Method. New York. D. van Nostrand Company.

Mises, Ludwig von. 2001, Liberalizm w tradycji klasycznej, Kraków, Wydawnictwo Arcana.

Mises, Ludwig von. 2007. Wspomnienia. Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.

Mises, Ludwig von. 2011a. Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Mises, Ludwig von. 2011b. Teoria a historia. Interpretacja procesów społeczno-gospodarczych. Warszawa. Wydaw­ nictwo Naukowe PWN.

Skoczyński, Jan i Jan Woleński. 2010. Historia filozofii polskiej. Kraków. Wydawnictwo WAM. Skousen, Mark. 2012. Narodziny współczesnej ekonomii. Warszawa, Wydawnictwo Fijor Publishing.

Soto, Jesus Huerta de. 2010. Szkoła austriacka. Lad rynkowy, wolna wymiana i przedsiębiorczość, Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.

Such, Jan i Małgorzata Szczęśniak. 2000. Filozofia nauki. Poznań. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Tatarkiewicz, Władysław. 2005. Historia filozofii,t.l, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Wiśniewski, Jakub Bożydar. 2013. Metodologia szkoły austriackiej. Obecny stan wiedzy; ,dostęp 30 czerwca 2014.

Wittgenstein, Ludwig. 2000. Tractatus logico-philosophicus. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.



Data publikacji: 2020-11-16 17:54:33
Data złożenia artykułu: 2020-11-15 22:31:34


Statystyki


Widoczność abstraktów - 958
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 271

Wskaźniki


Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Norbert Slenzok

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.