Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Opowiadanie świata. Dorośli w roli pośredników lektury współczesnej książki dla dzieci
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest opisanie współczesnej funkcji i roli dorosłego pośrednika lektury w kontaktach małego dziecka z książką. Omówiona została specyfika literatury dla dzieci w kontekście komunikacji literackiej i współczesnej edukacji. Przedstawiono, jakich kompetencji od dorosłego wymaga czytanie wraz z dzieckiem książek obrazkowych i opowiadań o sytuacjach trudnych w życiu dziecka. Wybrane przykłady literackie obrazują, że książki dla najmłodszych wymagają wspólnego czytania dialogicznego, a dorosły najczęściej wówczas przyjmuje funkcję tłumacza zarówno trudnych słów, świata przedstawionego, jak i kontekstu kulturowego, społecznego czy politycznego. Artykuł ma charakter przeglądowy, zebrane w nim tropy wskazują na konieczność świadomego i kompetentnego pośredniczenia we współczesnej lekturze dziecięcej przez nauczycieli, rodziców i innych dorosłych uczestników edukacji literackiej.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Adamczyk-Garbowska, M. (1988). Polskie tłumaczenia angielskiej literatury dziecięcej. Problemy krytyki przekładu. Wrocław: Ossolineum.
Albińska, K. (2009). „Tylko to, co najlepsze, jest dość dobre dla dzieci”, czyli o dylematach tłumacza literatury dziecięcej. Przekładaniec, (22–23), 259–282.
Baluch, A. (1989). O doświadczeniach i emocjach wspólnej lektury. W: M. Tyszkowa, B. Żurakowski (red.), Obszary spotkań dziecka i dorosłego w sztuce (s. 95–104). Warszawa: PWN.
Baluch, A. (1993). Archetypy literatury dziecięcej. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie.
Baluch, A. (1994). Dziecko i świat przedstawiony, czyli tajemnice dziecięcej lektury. Wrocław: Wydawnictwo Wacław Bagiński i Synowie.
Baluch, A. (2005). Książka jest światem. O literaturze dla dzieci małych oraz dla dzieci starszych i nastolatków. Kraków: Universitas.
Bogucka, K. (2017). Spacer. Toruń: Wydawnictwo Tako.
Bravi, S. (2012). Minibiblia w obrazkach. Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
Brykczyński, M. (2018). Opowiem ci mamo, co robią pociągi. Kraków: Nasza Księgarnia.
Bunting, P. (2021). Ja i moje mikroby. Warszawa: HarperKids.
Cali, D. (2014). Wróg. Poznań: Wydawnictwo Zakamarki.
Cieślikowski, J. (1967). Wielka zabawa. Folklor dziecięcy, wyobraźnia dziecka. Wiersze dla dzieci. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cieślikowski, J. (1985). Zabawa jako struktura pewnych tekstów literackich dla dzieci. W: Literatura osobna (s. 64–70). Warszawa: Nasza Księgarnia.
Cottin, M., Faría, R. (2012). Czarna książka kolorów. Piaseczno: Wydawnictwo Widnokrąg.
Dahle, G. (2010). Włosy mamy. Gdańsk: Wydawnictwo EneDueRabe.
Dahle, G. (2014). Grzeczna. Gdańsk: Wydawnictwo EneDueRabe.
Delahaye, G., Chotomska, W. (2014). Martynka jest chora. Warszawa: Papilon-Publicat.
Dusik, M. (2023). Bajka o inflacji. Warszawa: Diagram.
Falconer, R. (2004). Crossover Literature. W: P. Hunt (Ed.), International Companion Encyclopedia of Children’s Literature (Vol. 1; s. 556–575). London: Routledge.
Ferenz, K. (1993). Wprowadzanie dzieci w kulturę. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
George, P. (2012). Uratuj mnie! Warszawa: Wydawnictwo Bajka.
Głowiński, M. (1977). Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego. W: Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej (s. 60–92). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Klus-Stańska, D. (2004). Światy dziecięcych znaczeń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Knowles, M., Malmkjaer, K. (1995). Language and Control in Children’s Literature. London: Routledge.
Kommendal, H.R. (2008). Czy tata płacze? Gdańsk: Fundacja Inicjatyw Społecznie Odpowiedzialnych.
Kostkiewiczowa, T. (2002). Literatura dla dzieci i młodzieży. W: M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński (red.), Słownik terminów literackich (s. 283–285). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Krawczak, E. (2001). Literatura i społeczeństwo. Wokół problematyki socjologii literatury. Annales UMCS. Sectio I, 26(4), 47–56.
Krupa, T. (2021). Miś Expertuś wdraża nawyki. Warszawa: Expertia.
Leszczyński, G. (1985). Spór o odbiorcę we współczesnych badaniach nad literaturą dziecięcą. W: J. Papuzińska, B. Żurakowski (red.), Wartości literatury dla dzieci i młodzieży. Wybrane problemy (s. 153–167). Warszawa: PWN.
Leszczyński, G. (2007). Magiczna biblioteka. Zbójeckie księgi młodego wieku. Warszawa: Centrum Edukacji Bibliotekarskiej, Informacyjnej i Dokumentacyjnej im. Heleny Radlińskiej.
Litwinko, E. (2014). Babcia. Opowieść o zwycięstwie miłości nad śmiercią. Warszawa: Wydawnictwo eSPe.
Ługowska, J. (1981). Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Maliszewski, K. (2015). Pedagogika na pograniczu światów. Eseje z cyklu „Medium Mundi”. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Markiewicz, H. (1984). Wymiary dzieła literackiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Martins, I. (2018). Dokąd idziemy, kiedy znikamy? Warszawa: Wydawnictwo Kinderkulka.
Melrose, A. (2012). The Hidden Adult and the Hiding Child in Writing for Children? Text, 16(1), 1–9.
Mühle, J. (2021). Śpij, króliczku. Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
Nowak, E. (2016). Kot, który zgubił dom. Warszawa: Wydawnictwo Egmont Polska.
Owczarek, B., Gajewski, W. (1992). Socjologia literatury. W: A. Brodzka (red.), Słownik literatury polskiej XX wieku (s. 516–517). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Oziewicz, T. (2020). Co robią uczucia? Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry.
Papuzińska, J. (1981). Inicjacje literackie. Problemy pierwszych kontaktów dziecka z książką. Warszawa: WSiP.
Piotrowska, E. (2007). Społeczny konstruktywizm a matematyka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Plantel, E. (2016). Co to właściwie jest demokracja. Toruń: Wydawnictwo Tako.
Rarisch, I. (2015). W ZOO zawsze jest wesoło. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Debit.
Richardson, J., Cole, H. (2009). Z Tango jest nas troje. Warszawa: Wydawnictwo AdPublik.
Rigolet, S. (2012). Tabu – stereotypy i trudne tematy – tematy delikatne… Czy dla wszystkich? W: J. Czechowska, B. Sochańska (red.), Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci (s. 35–54). Poznań: Duński Instytut Kultury, Media Rodzina.
Rochnowska, M. (2020). Zosia i Jaś w wojsku. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Rusinek, M. (2010). Jak robić przekręty. Poradnik dla dzieci. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.
Sarland, C. (2004). Critical Tradition and Ideological Positioning. W: P. Hunt (Ed.), International Companion Encyclopedia of Children’s Literature (Vol. 1; s. 56–75). London: Routledge.
Sehested, C. (2012). Tabu w książkach z obrazkami. O rozmawianiu z dziećmi na temat książek. W: J. Czechowska, B. Sochańska (red.), Tabu w literaturze i sztuce dla dzieci (s. 19–27). Poznań: Duński Instytut Kultury, Media Rodzina.
Sillett, D. (2022). Żegnaj, mój Łatku. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Sławiński, J. (1998). Dzieło, język, tradycja. Kraków: Universitas.
Słońska, I. (1957). Dzieci i książki. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
Smuszkiewicz, A. (1998). „Czwarta” czy „osobna”? (O literaturze dla dzieci i młodzieży). W: M. Kwiatkowska-Ratajczak, S. Wysłouch (red.), Konteksty polonistycznej edukacji (s. 357–370). Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Smykowski, B. (2005). Wiek przedszkolny. Jak rozpoznać potencjał dziecka? W: A. Brzezińska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa (s. 165–205). Gdańsk: GWP.
Stalfelt, P. (2009). Mała książka o kupie. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Stark, U. (2015). Jak mama została Indianką. Poznań: Wydawnictwo Zakamarki.
Strzałkowska, M. (2004). Gimnastyka dla języka (i Polaka, i Anglika). Poznań: Media Rodzina.
Szczepska-Pustkowska, M. (2011). Od filozofii dzieciństwa do dziecięcej filozofii życia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Tokarczuk, O. (2020). Czuły narrator. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Tuwim, J. (2004). List do dzieci. Kraków: Zielona Sowa.
Tylicka, B., Leszczyński, G. (red.). (2002). Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Ungeheuer-Gołąb, A. (2011). Rozwój kontaktów małego dziecka z literaturą. Podręcznik. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.
Waksmund, R. (2000). Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej. Tematy, gatunki, konteksty. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zabawa, K. (2016). Współczesna literatura dziecięca – propozycje. Polonistyka. Innowacje, (3), s. 123–134. DOI: 10.14746/pi.2016.1.3.12
Zięba, M. (2010). Moja mama ma raka. Warszawa: Agencja Edytorska Ezop.
NETOGRAFIA
Biblioteka Narodowa. (2022). Ruch wydawniczy w liczbach: 2021 książki. Pobrane z: https://www.bn.org.pl/download/document/1652727219.pdf
Liseling Nilsson, S.A. (2012). Kod kulturowy a przekład. Na podstawie wybranych utworów Astrid Lindgren i ich polskich przekładów. Pobrane z: https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:475156/FULLTEXT01.pdf
Rada Języka Polskiego. (2019). Stanowisko Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN w sprawie żeńskich form nazw zawodów i tytułów przyjęte na posiedzeniu plenarnym Rady 25 listopada 2019 r. Pobrane z: https://rjp.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1861:stanowisko-rjp-w-sprawie-zenskich- form-nazw-zawodow-i-tytulow&catid=98&Itemid=81
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2023.36.2.153-175
Data publikacji: 2023-08-28 09:42:23
Data złożenia artykułu: 2023-02-28 14:49:09
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2023 Jowita Gromysz
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.