Działania Rosji pogłębiające kryzys energetyczny w 2021 r. jako element wielokierunkowej presji na Unię Europejską

Marcin Koczan

Streszczenie w języku polskim


W 2021 r. mieliśmy do czynienia ze splotem kilku czynników wpływających na wzrost cen surowców energetycznych, a co za tym idzie – z szeregiem niekorzystnych zjawisk gospodarczych, od znacznego wzrostu cen energii elektrycznej i cieplnej przez podniesienie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej po presję inflacyjną. Niezapełnianie magazynów gazu w UE różniło się od działań władz rosyjskich obserwowanych w poprzednich latach. Brak sprzedaży dodatkowych ilości paliwa odbiega od standardowych zachowań podmiotów gospodarczych zmierzających do maksymalizacji zysków w okresie koniunktury na ich towary/usługi. Działania Rosji na europejskim rynku gazu w drugiej połowie 2021 r. wpisują się w schemat wykorzystywania surowców energetycznych jako narzędzia presji do osiągania celów politycznych.

Autor artykułu próbuje odpowiedzieć na następujące pytania: Jakimi narzędziami nacisku dysponował Kreml w 2021 r., aby stymulować kryzys energetyczny w UE? Jakie działania, ewentualnie zaniechania, doprowadziły do uzyskania przez Rosję dominującej pozycji na unijnym rynku gazu? Podstawową metodą badawczą przyjętą w artykule jest krytyczna analiza źródeł, uzupełniona metodą prognozowania i metodą porównawczą.


Słowa kluczowe


gaz ziemny, Rosja, Unia Europejska, kryzys energetyczny, wojna rosyjsko-ukraińska.

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Źródła:

Eniergieticzeskaja stratiegija Rossii na pieriod do 2020 goda, przyęta roporządzeniem numer 1234-r, z dnia 28 sierpnia 2003 r., https://docs.cntd.ru/document/901872984.

Komunikat Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji z dnia 17 grudnia 2021 r. w sprawie przedstawienia przez Rosję tekstów porozumienia z USA i NATO, https://mid.ru/en/foreign_policy/news/1790809/.

Proponowany przez Rosję tekst porozumienia z USA, https://mid.ru/ru/foreign_policy/rso/nato/1790818/?lang=en.

Proponowany przez Rosję tekst porozumienia z NATO, https://mid.ru/ru/foreign_policy/rso/nato/1790803/?lang=en&clear_cache=Y.

Piśmiennictwo:

Bordachev T., Chizhova D., Central Asia and the Ukraine Crisis, Valdai Discussion Club Report, Moscow 2022.

Collins G., Russia’s Use of the “Energy Weapon” in Europe, „Issue Brief” 07.18.2017.

Czyżewski D., Europa, Rosja i nowa walka o surowce energetyczne. Wyzwania stojące przed Unią Europejską w związku z odchodzeniem od rosyjskich surowców energetycznych, „Raport Warsaw Enterprice Institute” Warszawa listopad 2022.

Dębkowska K., Klucznik M., Maj M., Szymańska A., Wejt-Knyżewska A., Reakcje biznesu na szok energetyczny, Warszawa 2023.

Gadomski W., Od stycznia ceny gazu ziemnego w Europie wzrosły o ponad 170% i dalej będą rosły, https://www.cire.pl/artykuly/serwis-informacyjny-cire-24/od-stycznia-ceny-gazu-ziemnego-w-europie-wzrosly-o-ponad-170-i-dalej-beda-rosly.

Hyndle-Hussein J., Kryzys migracyjny na Litwie, „Analizy OSW”, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-07-23/kryzys-migracyjny-na-litwie

Kajmowicz J., Potężny huragan Ida wstrzymuje wydobycie ropy w Zatoce Meksykańskiej, www.energetyka 24.com, 30.08.2021, https://energetyka24.com/ropa/potezny-huragan-ida-wstrzymuje-wydobycie-ropy-w-zatoce-meksykanskiej.

Kardaś S., Kosztowny sukces Rosji: ukończenie układania rur Nord Streamu 2, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-09-09/kosztowny-sukces-rosji-ukonczenie-ukladania-rur-nord-streamu-2

Kardaś S., Wielkie ambicje: rosyjska ekspansja na rynku LNG, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2021-05-17/wielkie-ambicje-rosyjska-ekspansja-na-rynku-lng

Kędzierski M., Niemcy: nacjonalizacja gazowych aktywów Gazpromu, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-11-24/niemcy-nacjonalizacja-gazowych-aktywow-gazpromu

Koczan M., Relacje gazowe Ukrainy z Rosją – próba zmiany modelu, „Wschodnioznawstwo” 2019.

Koczan M., Proces kształtowania celów polityki energetyczno-klimatycznej Unii Europejskiej do 2030 roku. Konsekwencje dla Polski, „Wschodnioznastwo” 2021.

Lipiński K., Bezpieczeństwo dostaw gazu w UE. Od kryzysu do niezależności, „Policy Paper” 2023, nr 1.

Nick S., Thoenes S., What drives natural gas prices? – A structural VAR approach, „Energy Economics” 2014, vol. 45.

Nowak Z., Zaniewicz M., Rola Rosji w europejskim kryzysie gazowym, „Biuletyn PISM” 5 listopada 2021, nr 186(2384).

Rodkiewicz W., Żochowski P., Wróg z Zachodu. Nowa rosyjska strategia bezpieczeństwa, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-07-08/wrog-z-zachodu-nowa-rosyjska-strategia-bezpieczenstwa

Salikhov M., Food/Energy Security and Global Markets, https://valdaiclub.com/a/highlights/food-energy-security-and-global-markets/

Sienkiewicz M., Rosyjsko-ukraińskie konflikty gazowe, „Racja Stanu. Studia i Materiały” 2010, nr 2(8).

Sienkiewicz M., Nowakowski R., Tarnacka K., Turowski P., Bartoszewski J., Mikulska A., Gaz zakładnikiem geopolityki. Wykorzystanie gazu ziemnego na cele energetyczne w Unii Europejskiej w aspekcie oddziaływania czynników geopolitycznych, Wrocław 2022.

Paszkowski M., Wielki Brat nie ustępuje: wysiłki państw Europy Środkowej na rzecz zmniejszenia uzależnienia od dostaw surowców energetycznych z Rosji, „Prace Instytutu Europy Środkowej” 2021, nr 5.

Rodkiewicz W., Rosja zamraża stosunki z NATO, „Analizy OSW”, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-10-20/rosja-zamraza-stosunki-z-nato

Trusewicz I., Gazprom straci podziemne magazyny w Unii Europejskiej, „Rzeczpospolita”, https://energia.rp.pl/gaz/art36008071-gazprom-straci-podziemne-magazyny-w-unii-europejskiej.

Wiech J., Energiewende nowe niemieckie imperium, Warszawa 2022.

Wilk A., Zbroją i straszą: armia rosyjska na zachodniej flance, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-06-08/zbroja-i-strasza-armia-rosyjska-na-zachodniej-flance

Wilk A., Żochowski P., Ćwiczenia „Zapad 2021”. Rosyjska strategia w praktyce, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2021-09-03/cwiczenia-zapad-2021-rosyjska-strategia-w-praktyce

Wiśniewska I., Presja Gazpromu na Europę, „Analizy OSW”, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-08-25/presja-gazpromu-na-europe.

Wiśniewski G., Produkcja energii elektrycznej z OZE – podsumowanie roku 2021, https://www.cire.pl/artykuly/opinie/produkcja-energii-elektrycznej-z-oze---podsumowanie-r.u-2021-

Wojcieszak Ł., Rola i znaczenie klauzuli take or pay w umowach gazowych, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych” 2013, nr 14.

Zakeri B., Staffell I., Dodds P. E., Grubb M., Ekins P., Jaaskelainen J., Cross S., Helin K., Castagneto Gissey G., The role of natural gas in setting electricity prices in Europe, ”Energy Reports” 2023, vol. 10.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/we.2023.9.2.235-247
Data publikacji: 2024-05-05 19:50:39
Data złożenia artykułu: 2024-01-04 06:47:31


Statystyki


Widoczność abstraktów - 382
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Marcin Koczan

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.