Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej a konieczność (możliwość) ujawnienia przez adwokata/radcę prawnego okoliczności nią objętych
Streszczenie w języku polskim
Zagadnienia związane z zakresem tajemnicy zawodowej i obowiązkiem jej zachowania przez adwokata/radcę prawnego są przedmiotem debaty w środowisku prawniczym. Wynika to zarówno z fundamentalnego znaczenia tajemnicy zawodowej dla prawidłowego wykonywania zawodu adwokata/radcy prawnego, jak i z niespójności przepisów ustawowych oraz relacji tych przepisów do regulacji deontologicznych. Naruszenie obowiązku tajemnicy zawodowej skutkuje odpowiedzialnością karną i/lub dyscyplinarną. Na tym tle pojawia się problem dotyczący ujawnienia faktów objętych tajemnicą zawodową przez adwokata/radcę prawnego w sytuacji sporu cywilnego z byłym klientem lub postawienia adwokatowi/radcy prawnemu zarzutów w postępowaniu karnym lub dyscyplinarnym – pozostających w związku ze świadczoną wcześniej pomocą prawną. W sytuacji takiej ujawnienie informacji objętych tajemnicą zawodową – oczywiście w zakresie wymaganym potrzebą – nie stanowi przestępstwa (przewinienia dyscyplinarnego) adwokata/radcy prawnego z uwagi na działanie w ramach kontratypu stanu wyższej konieczności w celu ratowania dobra o wyższej wartości, jakim jest odpowiednio prawo do sądu lub prawo do obrony. Odejście od tej złożonej konstrukcji i wzmocnienie standardów odpowiedzialności poprzez dążenie do maksymalnej określoności czynu zabronionego przemawiają za wprowadzeniem zmian ustawowych wskazujących na konkretne zachowania adwokata/radcy prawnego, które nie stanowią naruszenia obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Mimo prowadzonych prac i towarzyszących im analiz w samorządach prawniczych, żaden z nich dotychczas nie zdecydował się na oficjalne zaproponowanie takiej odważnej zmiany legislacyjnej.
Słowa kluczowe
Bibliografia
LITERATURE
Baszuk R., Tajemnica adwokacka. W poszukiwaniu kontratypów wyłączających bezprawność dyscyplinarną, [in:] Etyka adwokacka a kontradyktoryjny proces karny, eds. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2015.
Baszuk R., Tajemnica zawodowa w wyjaśnieniach obwinionego składanych w postępowaniu dyscyplinarnym, “Palestra” 2014, no. 3–4.
Błaszczak Ł., Problem ujawnienia tajemnicy zawodowej przez radców prawnych i adwokatów występujących w charakterze strony powodowej lub pozwanej w procesach cywilnych z udziałem swoich klientów, [in:] Wykonywanie zawodu radcy prawnego. 40-lecie samorządu radcowskiego. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, eds. K. Mularczyk, M. Pyrz, T. Scheffler, A. Zalesińska, Warszawa 2022.
Chojniak Ł., Obowiązek zachowania tajemnicy adwokackiej a kolizja interesów adwokata i jego klienta, [in:] Etyka adwokacka a kontradyktoryjny proces karny, eds. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2015.
Cieślak M., Glosa do uchwały SN z dnia 29 listopada 1962 r., VI KO 61/62, “Państwo i Prawo” 1963, no. 7.
Daniluk P., Komentarz do art. 26, [in:] Kodeks karny. Komentarz, ed. R.A. Stefański, Legalis 2023.
Dudek D., Konstytucja i tajemnica adwokacka, “Palestra” 2019, no. 7–8.
Garlicki L., Wojtyczek K., [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, eds. L. Garlicki, M. Zubik, vol. 2, Warszawa 2016.
Giezek J., O granicach tajemnicy adwokackiej oraz zgodzie „dysponenta” na jej ujawnienie, “Palestra” 2014, no. 9.
Giezek J., Tajemnica adwokacka – wartość względna czy absolutna? O nieujawnialności informacji objętych tajemnicą adwokacką, [in:] Etyka adwokacka a kontradyktoryjny proces karny, eds. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2015.
Gutowski M., O granicach tajemnicy adwokackiej w prawie prywatnym, “Palestra” 2019, no. 7–8.
Hałas R., Komentarz do art. 266, [in:] Kodeks karny. Komentarz, eds. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2024.
Hoc S., Komentarz do art. 266, [in:] Kodeks karny. Komentarz, ed. R.A. Stefański, Legalis 2023.
Jamróz L., Konstytucyjne prawo do obrony przed sądem w RP, [in:] Konstytucyjno-ustawowa regulacja stosunków społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej i Republice Białoruś, ed. J. Matwiejuk, Białystok 2009.
Jaroszyński T., Kodeks Etyki Prawników Europejskich (CCBE) w polskim systemie prawa, “Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2023, no. 1.
Kardas P., O sposobach rozwiązywania kolizji norm i konfliktu dóbr w związku z tajemnicą adwokacką – tajemnica adwokacka w kontekście kolizji norm oraz konfliktu wartości, “Palestra” 2019, no. 7–8.
Klatka Z., Dochowanie tajemnicy zawodowej, [in:] Zawód radcy prawnego. Historia zawodu i zasady jego wykonywania, ed. A. Bereza, Warszawa 2017.
Klatka Z., Tajemnica zawodowa – dochowanie obowiązków, ale i dyskusja o zmianie przepisów, “Radca Prawny” 2011, no. 115–116.
Klatka Z., Wykonywanie zawodu radcy prawnego i adwokata, Warszawa 2004.
Korczak L., [in:] Kodeks Etyki Radcy Prawnego. Komentarz, ed. T. Scheffler, Warszawa 2023.
Korczak L., Kilka uwag o zakresie przedmiotowym obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej przez radców prawnych, [in:] Ochrona tajemnicy adwokackiej (radcy prawnego) a działania władzy, Warszawa 2019.
Kruk E., Obowiązek zachowania tajemnicy adwokackiej jako okoliczność uzasadniająca odmowę zeznań w trybie art. 180 § 2 k.p.k., “Studia Iuridica Lublinensia” 2017, vol. 26(4), DOI: https://doi.org/10.17951/sil.2017.26.4.25.
Krzemiński Z., Etyka adwokacka. Teksty, orzecznictwo, komentarz, Warszawa 2008.
Krzemiński Z., Glosa do uchwały Prezydium NRA z dn. 3 VIII 1967 r., “Palestra” 1969, no. 4.
Krzemiński Z., Problem tajemnicy zawodowej adwokata w świetle przepisów prawnych, “Palestra” 1959, no. 10.
Kurek J., Tajemnice zawodów prawniczych. Tajemnica adwokacka, “Monitor Prawniczy” 2013, no. 23.
Malicki A., O dysponowaniu tajemnicą adwokacką oraz jej granicach – perspektywa adwokacka, [in:] Etyka adwokacka a kontradyktoryjny proces karny, eds. J. Giezek, P. Kardas, Warszawa 2015.
Marchwicki W., Przedmiotowy zakres tajemnicy adwokackiej. Czemu służy ochrona tajemnicy adwokackiej?, [in:] Ochrona tajemnicy adwokackiej (radcy prawnego) a działania władzy, Warszawa 2019.
Naumann J., Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu. Komentarz, Legalis 2020.
Plebanek E., Rusinek M., Ujawnienie tajemnicy zawodowej w procesie karnym a odpowiedzialność karna, “Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, no. 1.
Podemski S., Adwokat – pełnomocnik, obrońca, doradca, Warszawa 1977.
Safjan M., Prawo i medycyna, Warszawa 1998.
Sarnecki P., [in:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, eds. L. Garlicki, M. Zubik, vol. 2, Warszawa 2016.
Scheffler T., Spór klienta a tajemnica zawodowa, “Radca Prawny” 2019, no. 186.
Seroka D., Tajemnica zawodowa a wykorzystywanie informacji nią objętych przez radcę prawnego we własnej sprawie dyscyplinarnej, [in:] Tajemnica zawodowa radcy prawnego, ed. R. Stankiewicz, Warszawa 2018.
Skibińska M., Dowód z przesłuchania świadka – adwokata lub radcy prawnego – a problem tajemnicy zawodowej, [in:] Aktualne zagadnienia postępowania dowodowego i środków dowodowych w postępowaniu cywilnym, “Acta Iuridica Lebusana” 2020, vol. 14.
Skuczyński P. (comp.), Wybrane opinie Komisji Etyki i Tajemnicy Adwokackiej przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie 2018–2019, Warszawa 2021.
Warylewski J., Tajemnica adwokacka i odpowiedzialność karna za jej naruszenie (ujawnienie), “Palestra” 2015, no. 5–6.
Wiak K., Komentarz do art. 26, [in:] Kodeks karny. Komentarz, eds. A. Grześkowiak, K. Wiak, Legalis 2024.
Woroniecka A., Biznes w okowach tajemnicy zawodowej radcy prawnego, “Przegląd Radcowski” 2020, no. 27.
Wróbel W., [in:] Kodeks karny. Część szczególna, vol. 2: Komentarz do art. 117–277, ed. A. Zoll, Warszawa 2013.
CODES, REGULATIONS
Code of Conduct for European Lawyers adopted at the plenary session of the Council of Bars and Law Societies of Europe (CCBE) on 28 October 1988 (as amended).
Code of Ethics for Attorneys-at-Law (consolidated text in the appendix to Resolution no. 884/XI/2023 of the Presidium of the National Bar Council of Attorneys-at-Law of 7 February 2023).
Collection of Principles of Ethics for Advocates and Dignity of the Profession (Code of Ethics for Advocates; consolidated text in the Communication of the Presidium of the Supreme Bar Council of 1 July 2021).
Regulations for the practice of the profession of advocate (Resolution no. 140/2023 of the Supreme Bar Council of 1 December 2023).
Regulations for the practice of the profession of attorney-at-law, annexed to Resolution No. 124/XI/2022 of the National Bar Council of Attorneys-at-Law of 3 December 2022 (consolidated text, Resolution no. 917/XI/2023 of the Presidium of the National Bar Council of Attorneys-at-Law of 8 March 2023).
LEGAL ACTS
Act of 14 June 1960 – Administrative Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 572).
Act of 17 November 1964 – Civil Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 1550, as amended).
Act of 26 May 1982 – Law on Advocates (consolidated text, Journal of Laws 2022, item 1184, as amended).
Act of 6 July 1982 on attorneys-at-law (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 499).
Act of 6 June 1997 – Criminal Code (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 17).
Act of 6 June 1997 – Criminal Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 37).
Act of 29 August 1997 – Tax Ordinance (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 2383, as amended).
Act of 7 November 2014 amending the Act – Law on advocates and certain other acts (Journal of Laws 2014, item 1778).
Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483, as amended).
Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, done at Rome on 4 November 1950, as subsequently amended by Protocols Nos. 3, 5 and 8 and supplemented by Protocol No. 2 (Journal of Laws 1993, no. 61, item 284).
International Covenant on Civil and Political Rights opened for signature in New York on 19 December 1966 (Journal of Laws 1977, no. 38, item 167).
Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of natural persons with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (OJ L 119/1, 4.5.2016, as amended).
CASE LAW
Decision of the Court of Appeal in Wroclaw of 4 November 2010, II AKz 588/10, LEX no. 621274.
Decision of the Court of Appeal in Szczecin of 29 October 2013, II AKz 330/13, LEX no. 1451899.
Decision of the Court of Appeal in Katowice of 5 August 2015, II AKz 443/15, LEX no. 1809515.
Decision of the Court of Appeal in Krakow of 11 October 2016, I ACa 659/16.
Decision of the Court of Appeal in Krakow of 14 November 2017, II AKz 432/17, LEX no. 2402517.
Decision of the Supreme Court of 2 June 2011, SDI 13/11, OSNwSD 2011, item 210.
Decision of the Supreme Court of 15 November 2012, SDI 32/12, LEX no. 1231613.
Decision of the Supreme Court of 29 October 2014, SDI 28/14, LEX no. 1583232.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 16 March 1999, SK 19/98, OTK ZU 1999, no. 3, item 36.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 14 June 1999, K 11/98, OTK ZU 1999, no. 5, item 97.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 4 July 2002, P 12/01, OTK-A 2002, no. 4, item 50.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 8 July 2003, P 10/02, OTK ZU 2003, no. 6A, item 62.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 22 November 2004, SK 64/03, OTK-A 2004, no. 10, item 107.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 19 March 2007, K 47/05, OTK-A 2007, no. 3, item 27.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 2 July 2007, K 41/05, OTK-A 2007, no. 7, item 72.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 18 December 2007, SK 54/05, OTK ZU 2007, no. 11A, item 158.
Judgment of the Constitutional Tribunal of 29 January 2013, SK 28/11, OTK-A 2013, no. 1, item 5.
Judgment of the Supreme Court of 20 December 2007, SDI 28/07, LEX no. 568835.
Judgment of the Supreme Court of 27 September 2012, SDI 24/12, LEX no. 1226771.
Resolution of the Constitutional Tribunal of 17 March 1993, W 16/92, OTK 1993, no. 1, item 16.
Resolution of the Supreme Court of 29 November 1962, VI KO 61/62, OSNKW 1963, no. 7–8, item 157.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2024.33.3.9-29
Data publikacji: 2024-09-27 21:27:57
Data złożenia artykułu: 2024-08-14 07:45:20
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Arkadiusz Bereza
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.