Edukacja w zakresie ochrony zwierząt (uwarunkowania prawne)

Emil Kruk

Streszczenie w języku polskim


Artykuł ma charakter naukowo-badawczy, a jego zasadniczym celem jest analiza regulacji prawnych przewidujących obowiązki w zakresie upowszechniania wiedzy o ochronie zwierząt oraz dokonanie ich oceny i sformułowanie postulatów optymalizacyjnych. Formalno-dogmatyczna analiza przepisów obowiązujących w polskim porządku prawnym została poprzedzona ustaleniami, w jaki sposób przedmiotowa kwestia unormowana jest w prawie międzynarodowym i unijnym. Za podjęciem tego zagadnienia przemawia przede wszystkim fakt, że edukacja formalna ma olbrzymią rolę do odegrania w zakresie ochrony zwierząt. Niestety, problematyka ta została zmarginalizowana we wszystkich omawianych w tym tekście porządkach prawnych. W każdym razie przyjęte rozwiązania normatywne należy ocenić jako dalece niewystarczające, co dotyczy w szczególności realizacji ustawowego obowiązku, jakim jest uwzględnienie problematyki ochrony zwierząt w podstawie programowej kształcenia ogólnego. Ponadto niezwykle rzadko zagadnienie to staje się przedmiotem pogłębionych analiz naukowych. W założeniu więc upowszechnienie niepublikowanych wcześniej wyników badań pomoże w wypracowaniu lepszych rozwiązań legislacyjnych oraz podniesie poziom świadomości społecznej w przedmiocie ochrony zwierząt, co jest jednym z warunków dalszego postępu cywilizacyjnego.


Słowa kluczowe


prawo; ochrona zwierząt; edukacja formalna; szkoła; wiedza; wychowanie

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


LITERATURE

Ausems E., The Council of Europe and Animal Welfare, [in:] Ethical Eye: Animal Welfare, Strasburg 2006.

Bałoniak A. (ed.), Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce. Dokument przyjęty podczas 379. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski 8 czerwca 2018 r., Częstochowa 2018.

Błońska B., Relacje pomiędzy krzywdzeniem zwierząt a przemocą stosowaną wobec ludzi, [in:] Sprawiedliwość dla zwierząt, eds. B. Błońska, W. Gogłoza, W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, Warszawa 2017.

Encyklika Laudato si’ Ojca Świętego Franciszka poświęcona trosce o wspólny dom, Wrocław 2015.

Górski M., Miłkowska-Rębowska J., Komentarz do art. 13, [in:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, vol. 1: Art. 1–89, eds. D. Miąsik, N. Półtorak, W. Andrzej, LEX/el. 2012.

Jachnik E., Zasada dobrostanu zwierząt we Wspólnej Polityce Rolnej Unii Europejskiej, “Studia Iuridica Lublinensia” 2017, vol. 26(1), DOI: https://dx.doi.org/10.17951/sil.2017.26.1.287.

Jámbor A., About Animal Protection in Education, [in:] 28th microCAD International Multidisciplinary Scientific Conference. Miskolci Egyetem, Miskolc 2014, DOI: https://dx.doi.org/10.26649/musci.2015.086.

Klimek B., Przemoc wobec zwierząt i prawna ochrona zwierząt w Polsce, “Życie Weterynaryjne” 2018, no. 9.

Kopińska V., Zmiana polskich podstaw programowych kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji społecznych i obywatelskich. Analiza krytyczna, “Parezja. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN” 2018, no. 1, DOI: https://doi.org/10.15290/parezja.2018.09.08.

Kruk E., Administracyjnoprawne standardy humanitarnej ochrony zwierząt, [in:] Standardy współczesnej administracji i prawa administracyjnego, eds. Z. Duniewska, M. Stahl, A. Rabiega-Przyłęcka, Warszawa–Łódź 2019.

Kruk E., Legal Status of Animals in Poland, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021, vol. 30(3), DOI: https://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.3.119-131.

Kuszlewicz K., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2021.

Lubeńczuk G., The Concept of the Normative Dereification of an Animal in Polish Law, “Studia Iuridica Lublinensia” 2021, vol. 30(5), DOI: https://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.5.413-427.

Łuszczyńska M., Czyńcie sobie Ziemię poddaną. Ekologiczne dylematy w nauczaniu społecznym Kościoła katolickiego, Lublin 2021.

Majewski A., Prawa zwierząt jako instrument ochrony zwierząt w Unii Europejskiej i w Polsce, [in:] Wyzwania współczesnej Europy, vol. 2: Prawa zwierząt, ed. J. Senyszyn, Gdynia–Kielce–Kraków 2014.

Manjura-Niśkiewicz G., Ustawa o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2022.

Man-yiu Tam C., The Case for Animal Protection Curricula in Schools in Hong Kong, “Student Journal of Professional Practice and Academic Research” 2020, vol. 2(1), DOI: https://dx.doi.org/10.19164/SJPPAR.V2I1.921.

Miłkowska-Rębowska J., Nowy model humanitarnej ochrony zwierząt – karnoprawne instrumenty ochrony oraz ukształtowanie obowiązków gmin w zakresie przeciwdziałania bezdomności zwierząt, “Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2012, no. 1.

Mól H., Prawa zwierząt w konwencjach Rady Europy, “Medycyna Weterynaryjna” 1996, no. 2.

Narodowska J., Korelacja pomiędzy agresją wobec zwierząt a agresją wobec ludzi w świetle badań aktowych, “Archiwum Kryminologii” 2018, vol. 40.

Neumann J.-M., The Universal Declaration of Animal Rights or the Creation of a New Equilibrium between Species, “Animal Law Review, Lewis & Clark Law School” 2012, vol. 19(1).

Okoń W., Podstawa programowa, [in:] Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2001.

Pejman N. [et al.], Should Animal Welfare Be Included in Educational Programs? Attitudes of Secondary and University Students from Eight EU Countries, “Journal of Applied Animal Welfare Science” 2021, vol. 26(3), DOI: https://dx.doi.org/10.1080/10888705.2021.1969931.

Pietrzykowski T., Prawo ochrony zwierząt. Pojęcia, zasady, dylematy, Warszawa 2022.

Pilich M., Olszewski A., Komentarz do art. 47, [in:] Prawo oświatowe. Komentarz, ed. M. Pilich, LEX/el. 2022.

Probucka D., O edukacji w zakresie praw zwierząt. Teoria Toma Regana, “Studia Edukacyjne” 2017, no. 43.

Probucka D., Prawa zwierząt, Kraków 2015.

Przyborowska-Klimczak A., Ochrona przyrody. Studium prawnomiędzynarodowe, Lublin 2004.

Przyborowska-Klimczak A., Ochrona zwierząt w świetle dokumentów międzynarodowych, [in:] Prawna ochrona zwierząt, ed. M. Mozgawa, Lublin 2002.

Radecki W., Ustawy o ochronie zwierząt. Komentarz, Warszawa 2015.

Sadowski R.F., Filozoficzny spór o rolę chrześcijaństwa w kwestii ekologicznej, Warszawa 2015.

Smaga Ł., Janina Maszewska-Knappe. Ikona międzywojennego ruchu ochrony zwierząt, Kraków 2020.

Sowery K., Sentient Beings and Tradable Products: The Curious Constitutional Status of Animals under Union Law, “Common Market Law Review” 2018, vol. 55(1), DOI: https://doi.org/10.54648/COLA2018003.

Szalewska M., Edukacja ekologiczna w ujęciu prawnym, “Przegląd Prawa Ochrony Środowiska” 2021, no. 1.

Unia Europejska daje szansę na poprawę losu zwierząt. Rozmowa z prof. dr. hab. Andrzejem Elżanowskim, zoologiem i bioetykiem, [in:] Książka o prawach zwierząt, ed. J. Wydrych, Kraków 2014.

Waldau P., Prawa zwierząt. Co każdy powinien wiedzieć, Warszawa 2021.

White Jr. L.T., The Historical Roots of Our Ecological Crisis, “Science” 1967, vol. 155(3767), DOI: https://doi.org/10.1126/science.155.3767.1203.

Więckowska K., Edukacja prawnicza w zakresie humanitarnej ochrony praw zwierząt, [in:] Sprawiedliwość dla zwierząt, eds. B. Błońska, W. Gogłoza, W. Klaus, D. Woźniakowska-Fajst, Warszawa 2017.

Zellma A., Postawa wobec zwierząt w dokumentach programowych nauczania religii w polskiej szkole, “Forum Teologiczne” 2005, vol. 6.

ONLINE SOURCES

Agenda 21 – the final document of the UN Conference “Earth Summit”, Rio de Janeiro (Brazil), 3–14.6.1992, https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/Agenda21.pdf (access: 6.3.2023).

Biuro Trybunału Konstytucyjnego, Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wypowiedzi Trybunału Konstytucyjnego dotyczące zagadnień związanych z procesem legislacyjnym, 2015, https://trybunal.gov.pl/fileadmin/content/dokumenty/proces_prawotworczy.pdf (access: 30.6.2023).

Boguszewski R., Źródła zasad moralnych, January 2022, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_001_22.PDF (access: 4.5.2024).

European Commission, Launch of the EU Platform on Animal Welfare: Q&A on Animal Welfare Policy, 2017, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_17_1426 (access: 11.11.2022).

Fundacja dla Zwierząt ARGOS, Projekt zmian w ustawie o ochronie zwierząt, http://www.boz.org.pl/fz/prawo/ju.htm#a8 (access: 30.6.2023).

Grabowska M., Polski pejzaż religijny – z bliższego planu, July 2022, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_091_22.PDF (access: 4.5.2024).

Institute for Food and Agriculture Research and Technology, Lithuanian University of Health Sciences, Agrosystems (Romania), Study on Education and Information Activities on Animal Welfare: EDUCAWEL Final Report, 20.1.2016, https://food.ec.europa.eu/system/files/2016-10/aw_eu-strategy_study_edu-info-activ.pdf (access: 14.11.2022).

Odpowiedź Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztofa Jurgiela na interpelację nr 5936 w sprawie niepodpisania przez Polskę europejskiej konwencji ochrony zwierząt towarzyszących, Warszawa, 5.10.2016, http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=30604E7C (access: 17.12.2022).

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu – z upoważnienia ministra – na interpelację nr 689 w sprawie programów nauczania z zakresu ochrony zwierząt, Warszawa, 5.2.2002, http://orka2.sejm.gov.pl/IZ4.nsf/main/3B766378 (access: 25.6.2023).

MISCELLANEOUS

Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, and the European Economic and Social Committee on the European Union Strategy for the Protection and Welfare of Animals 2012–2015, COM/2012/06 final.

Explanatory memorandum for the draft Animal Protection Act of 23 March 1994 (Sejm paper no. 392).

Explanatory memorandum for the draft Animal Protection Act of 14 December 1994 (Sejm paper no. 769).

Explanatory memorandum for the parliamentary bill amending the Act on the education system of 29 December 2000, included in Sejm paper no. 2593 (works of the Sejm of the 3rd term).

Explanatory memorandum for the government’s bill amending the Act on the education system, the Act – Provisions introducing the reform of the school system and certain other acts of 5 February 2001, included in the Sejm document No. 2617 (works of the Sejm of the 3rd term).

Odpowiedź Ministerstwa Edukacji Narodowej na petycję z dnia 6 czerwca 2018 r., DPPI-WPPiP.053.4.2018.DP, Warszawa, 19.7.2018.

LEGAL ACTS

Act of 7 September 1991 on the educational system (consolidated text, Journal of Laws 2022, item 2230).

Act of 21 August 1997 on the protection of animals (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 1580).

Act of 27 April 2001 – Environmental Protection Law (consolidated text, Journal of Laws 2022, item 2556, as amended).

Act of 23 August 2001 amending the Educational System Act, the Act – Provisions implementing the reform of the school system, the Act – Teachers’ Charter and certain other acts (Journal of Laws 2001, no. 111, item 1194).

Act of 16 April 2004 on nature protection (consolidated text, Journal of Laws 2022, item 916, as amended).

Act of 15 January 2015 on the protection of animals used for scientific or educational purposes (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 465).

Act of 14 December 2016 – Education Law (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 900).

Act of 14 December 2016 – Introductory provisions for the Education Law (Journal of Laws 2017, item 60, as amended).

Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483, as amended).

Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora done at Washington on 3 March 1973, UNTS, vol. 993, p. 243.

Convention on Biological Diversity, done at Rio de Janeiro on 5 June 1992, UNTS, vol. 1760, p. 79.

European Convention for the Protection of Pet Animals of 13 November 1987.

European Parliament resolution of 26 November 2015 on a new animal welfare strategy for 2016–2020 (OJ C 366/149, 27.10.2017).

Regulation of the Minister of National Education of 14 April 1992 on the conditions and methods of organizing religion classes in public kindergartens and schools (consolidated text, Journal of Laws 2020, item 983).

Regulation of the Minister of National Education of 27 August 2012 on the core curriculum for pre-school education and general education in individual types of schools (Journal of Laws 2012, item 977, as amended).

Regulation of the Minister of National Education of 14 February 2017 on the core curriculum of pre-school education and the core curriculum of general education for primary school, including for students with moderate or significant intellectual disability, general education for Level 1 vocational schools, general education for special vocational school for students with disabilities and general education for post-secondary school (Journal of Laws 2017, item 356, as amended).

Regulation of the Minister of National Education of 30 January 2018 on the core curriculum for general secondary schools, technical secondary schools and Level 2 vocational schools (Journal of Laws 2018, item 467, as amended).

Regulation of the President of the Republic of 22 March 1928 on the protection of animals (consolidated text, Journal of Laws 1932, no. 42, item 417).

Treaty on the functioning of the European Union (consolidated version, OJ C 202/54, 7.6.2016).




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2024.33.2.149-174
Data publikacji: 2024-06-27 10:20:37
Data złożenia artykułu: 2023-07-02 14:26:26


Statystyki


Widoczność abstraktów - 438
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Emil Kruk

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.