Oferowanie przez ubezpieczającego przystąpienia do ubezpieczenia grupowego a umowa agencyjna i pośrednictwo ubezpieczeniowe. Glosa krytyczna do wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 maja 2019 r. (VII AGa 684/18, LEX nr 2713606)
Streszczenie w języku polskim
Główny problem badawczy poruszony w glosie to prawidłowa identyfikacja sytuacji prawnej ubezpieczającego jako strony umowy ubezpieczenia grupowego w kontekście problematyki umowy agencyjnej, pośrednictwa ubezpieczeniowego i ubezpieczeń grupowych, a także w kontekście przepisów Kodeksu cywilnego o umowie agencyjnej oraz ustawodawstwa regulującego ubezpieczenia gospodarcze. Ponadto w glosie poruszono problem zakresu zastosowania art. 7614 k.c. w związku z żądaniem zwrotu wynagrodzenia, które ubezpieczyciel zapłacił ubezpieczającemu. Rozwiązanie tych problemów wzbogaca dorobek naukowy w zakresie umowy agencyjnej i pośrednictwa ubezpieczeniowego oraz ma istotne znaczenie dla wykładni praktycznej i stosowania przepisów regulujących te sfery. W glosie poddano krytyce stanowisko Sądu Apelacyjnego w kwestiach związanych z wymienionymi wyżej problemami badawczymi oraz przyjęto, że występowanie w charakterze ubezpieczającego na podstawie określonej jako umowa ubezpieczenia grupowego umowy względem osób poszukujących ochrony ubezpieczeniowej oraz zastrzeżenie wynagrodzenia na rzecz ubezpieczającego w związku z objęciem ochroną osoby trzeciej nie może prowadzić do kwalifikacji wspomnianej umowy jako typowej umowy agencyjnej ani do uznania aktywności podejmowanej w charakterze ubezpieczającego za pośrednictwo ubezpieczeniowe. W glosie zakwestionowano przytoczone przez Sąd Apelacyjny stanowisko, według którego art. 7614 zd. 1 k.c. znajduje zastosowanie w przypadku wysokiego prawdopodobieństwa niespełnienia świadczenia przez stronę umowy zawartej za pośrednictwem agenta. Glosa zawiera oryginalną i wartościową poznawczo analizę stanowiska Sądu Apelacyjnego, gdyż została przeprowadzona w kontekście dorobku naukowego i własnych koncepcji autora oraz zawiera wnioski dotyczące rozstrzygnięcia zidentyfikowanej w jej toku rozbieżności stanowisk interpretacyjnych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
LITERATURA
Bałasz P., Szaniawski K., Ustawa o pośrednictwie ubezpieczeniowym. Komentarz, Kraków 2005.
Bucior D., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 4: Zobowiązania. Część szczególna (art. 535–7649), red. M. Habdas, M. Fras, Warszawa 2018.
Długosz Z., Kwalifikacja umowy ubezpieczenia grupowego w bancassurance. Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2018 r. (II CSK 222/17), „Monitor Prawa Bankowego” 2019, nr 11.
Długosz Z., Ograniczenia swobody umów w kształtowaniu stosunku ubezpieczenia na cudzy rachunek, Warszawa 2017.
Fras M., Komentarz do art. 3, XV. Pośrednik ubezpieczeniowy, [w:] M. Fras, B. Kucharski, K. Malinowska, D. Maśniak, M. Szaraniec, Dystrybucja ubezpieczeń. Komentarz, LEX/el. 2020.
Fras M., Komentarz do art. 808, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, t. 5: Zobowiązania. Część szczególna (art. 765–92116), red. M. Habdas, M. Fras, LEX/el. 2018.
Fras M., O dwóch typach ubezpieczenia grupowego, „Prawo Asekuracyjne” 2016, nr 3.
Fras M., Umowa ubezpieczenia grupowego. Aspekty prawne, Warszawa 2015.
Krajewski M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5: Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Kucharski B., Odpowiedzialność ubezpieczyciela za czynności agenta, „Przegląd Sądowy” 2018, nr 2.
Łętowska E., Bezpodstawne wzbogacenie, Warszawa 2000.
Machnikowski P., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 5: Prawo zobowiązań – część ogólna, red. K. Osajda, Warszawa 2020.
Machnikowski P., Śmieja A., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6: Prawo zobowiązań – część ogólna, red. A. Olejniczak, Warszawa 2018.
Orlicki M., Kilka uwag o przepisach dotyczących ubezpieczeń na cudzy rachunek w nowej ustawie o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, „Prawo Asekuracyjne” 2016, nr 1.
Orlicki M., Rekomendacja U, wytyczne dystrybucyjne, projekt ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej – szansa na zmianę praktyki zawierania i wykonywania umów ubezpieczeń grupowych, „Prawo Asekuracyjne” 2015, nr 1.
Orlicki M., Ubezpieczenia grupowe po wejściu w życie ustawy o dystrybucji ubezpieczeń, „Prawo Asekuracyjne” 2019, nr 1.
Pokrzywniak J., [w:] Nowe zasady dystrybucji ubezpieczeń. Zagadnienia prawne, red. J. Pokrzywniak, Warszawa 2018.
Radwański Z., Mularski K., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 2: Prawo cywilne – część ogólna, red. Z. Radwański, A. Olejniczak, Warszawa 2019.
Radwański Z., Olejniczak A., Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2020.
Radwański Z., Panowicz-Lipska J., Zobowiązania – część szczegółowa, Warszawa 2019.
Sikorski G., Komentarz do art. 808, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. J. Ciszewski, P. Nazaruk, LEX/el. 2022.
Stec M., Włodyka S., [w:] System Prawa Handlowego, t. 5A: Prawo umów handlowych, red. M. Stec, Warszawa 2020.
Topolewski K., Cywilnoprawne skutki niewykonania umowy agencyjnej, Lublin 2007.
Topolewski K., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 27 stycznia 2012 r., I CSK 211/11; art. 7643 k.c., „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2014, nr 5, poz. 47.
Topolewski K., Umowa agencyjna a agencje wyspecjalizowane, [w:] Współczesne problemy prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana prof. dr hab. Marii Poźniak-Niedzielskiej, red. A. Kidyba, R. Skubisz, Kraków 2007.
Topolewski K., Umowa agencyjna według Kodeksu cywilnego. Wybrane problemy de lege ferenda, [w:] Współczesne problemy prawa zobowiązań, red. A. Olejniczak, J. Haberko, A. Pyrzyńska, D. Sokołowska, Warszawa 2015.
Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2020.
AKTY PRAWNE
Dyrektywa Rady 86/653/EWG z dnia 18 grudnia 1986 r. w sprawie koordynacji ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do przedstawicieli handlowych działających na własny rachunek (Dz.Urz. WE L 382/17, 31.12.1986).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1965 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2019, poz. 1145, ze zm.).
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (t.j. Dz.U. 2015, poz. 1206).
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (t.j. Dz.U. 2016, poz. 2077, ze zm.).
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. 2023, poz. 656, ze zm.).
Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (t.j. Dz.U. 2023, poz. 1111).
ORZECZNICTWO
Wyrok SN z dnia 12 stycznia 2018 r., II CSK 222/17, LEX nr 2446838.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2024.33.4.249-268
Data publikacji: 2024-12-23 16:38:43
Data złożenia artykułu: 2023-06-27 17:58:19
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2024 Krzysztof Topolewski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.