O teoretycznoprawnych aspektach koncepcji racjonalnego prawodawcy. Między optymalizacją a idealizacją ustawodawstwa

Streszczenie w języku polskim

Koncepcja racjonalnego prawodawcy odgrywa ważną rolę w teorii i filozofii prawa, zarówno w jej wymiarze historyczno-doktrynalnym, jak i współczesnym. Występuje w dwóch zasadniczych wersjach. Pierwsza z nich wiąże się z modelami optymalizacyjnymi, określającymi warunki umożliwiające traktowanie praktyki legislacyjnej jako działalności racjonalnej, a ustawodawcy jako prawodawcy racjonalnego. Natomiast wersja druga, kojarzona z tzw. poznańską szkołą teoretycznoprawną, wyraża się w założeniu o racjonalności prawodawcy, które ma charakter afaktyczny, zarówno pod względem podmiotowym, jak i przedmiotowym. Pełni przy tym istotną funkcję w procesie wykładni prawa, co przejawia się zwłaszcza w odniesieniu do wykładni operatywnej (sądowej). W opracowaniu dokonano przesunięcia zakresu założenia o racjonalności prawodawcy z ujęcia podmiotowego na rezultat działań ustawodawczych w kontekście rozszerzenia zbioru źródeł (nośników) prawa poza przepisy prawne i związania go z szeroką kategorią porządku prawnego, obejmującą także działania sądownictwa oraz poszerzającą zbiór nośników prawa o orzecznictwo sądowe i kryteria pozaprawne, wykorzystywane w procesach stosowania prawa. Nadaje to założeniu idealizacyjnemu o racjonalności porządku prawnego wymiar realny potencjalnym elementem, którym jest sądowa „korekta” rezultatów działalności ustawodawczej.