Cywilnoprawna ochrona dóbr osobistych Skarbu Państwa – wybrane zagadnienia

Wojciech Szczotka

Streszczenie w języku polskim


W opracowaniu analizie naukowo-badawczej poddane jest zagadnienie z zakresu części ogólnej prawa cywilnego, dotyczące dóbr osobistych osób prawnych. Przeprowadzone rozważania pozwolą ustalić, czy Skarbowi Państwa – szczególnej osobie prawnej, której substratem jest samo państwo, a więc podmiot prawa publicznego – przysługują wskazane wartości niemajątkowe. Potrzeba omówienia zasygnalizowanego problemu – istotnego z punktu widzenia praktyki – wynika stąd, że nie został on jeszcze rozstrzygnięty w żadnym odrębnym opracowaniu. W artykule w pierwszej kolejności przedstawione są rozważania na temat istoty dóbr osobistych osób prawnych oraz podmiotowości prawnej Skarbu Państwa. Dopiero na ich tle możliwe jest udzielenie – jak się okazuje – twierdzącej odpowiedzi na wyżej sformułowane pytanie. W związku z uznaniem, że Skarb Państwa posiada dobra osobiste, w opracowaniu trzeba poruszyć kilka wybranych zagadnień o charakterze szczegółowym. Należy ustalić, czy ochrona dóbr osobistych Skarbu Państwa powinna dotyczyć wyłącznie wykonywania przez państwo zadań prywatnoprawnych, tj. z zakresu dominium, czy też objęte tą ochroną są działania władcze zaliczane do sfery imperium. Ponadto trzeba rozstrzygnąć, które dobra osobiste osób prawnych przysługują Skarbowi Państwa oraz jakie zachowania – w przypadku tego podmiotu – mogą prowadzić do ich zagrożenia lub naruszenia. Jako niezbędne jawi się również dokonanie analizy zasad i środków ochrony dóbr osobistych Skarbu Państwa, a także przytoczenie i omówienie przepisów zawartych w ustawie o Instytucie Pamięci Narodowej, dotyczących ochrony wartości o charakterze publicznoprawnym w postaci dobrego imienia Państwa Polskiego i Narodu Polskiego.


Słowa kluczowe


dobra osobiste; Skarb Państwa; państwo; osoba prawna; wartości niemajątkowe; stationes fisci

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


LITERATURE

Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Warszawa 2015.

Bosek L., Commentary on Article 54, [in:] Konstytucja RP, vol. 1: Komentarz do art. 1–86, ed. M. Safjan, Legalis 2016.

Bosek L., Commentary on Article 218, [in:] Konstytucja RP, vol. 2: Komentarz do art. 87–243, ed. M. Safjan, Legalis 2016.

Całus A., Problematyka prawna Skarbu Państwa, “Przegląd Legislacyjny” 1995, no. 4.

Cieśla M., Prywatność osoby prawnej jako jedno z jej dóbr osobistych, “Rejent” 2007, no. 4.

Dmowski S., [in:] Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza. Część ogólna, eds. S. Dmowski, S. Rudnicki, Warszawa 1998.

Dobrowolski Z., Administracja publiczna w Polsce. Zarządzanie. Zarys problematyki, Kraków 2018.

Doliwa A., Dychotomiczny charakter podmiotowości prawnej państwa (imperium i dominium), “Studia Prawnicze” 2003, no. 9.

Doliwa A., Sposoby reprezentacji państwa w obrocie cywilnoprawnym, “Studia Prawnicze” 2003, no. 4.

Dziurda M., Reprezentacja Skarbu Państwa w procesie cywilnym, Kraków 2005.

Frąckowiak J., [in:] System Prawa Prywatnego, vol. 1: Prawo cywilne – część ogólna, ed. M. Safjan, Warszawa 2007.

Gajl N., Skarb Państwa, Warszawa 1996.

Garlicki L., Commentary on Article 8, [in:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, vol. 1: Komentarz do artykułów 1–18, ed. L. Garlicki, Legalis 2010.

Garlicki L., Commentary on Article 10, [in:] Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, vol. 1: Komentarz do artykułów 1–18, ed. L. Garlicki, Legalis 2010.

Gawlik B., Ochrona dóbr osobistych. Sens i nonsens koncepcji tzw. praw podmiotowych osobistych, “Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Prawa Własności Intelektualnej” 1985, no. 41.

Gniewek E., Commentary on Article 34, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz, eds. E. Gniewek, P. Machnikowski, Legalis 2019.

Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957.

Koczanowski J., Ochrona dóbr osobistych osób prawnych, “Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej” 1999, no. 139.

Kosik J., Zespół praw i jedno prawo podmiotowe jako metody ochrony dóbr osobistych w kodeksie cywilnym, “Przegląd Prawa i Administracji” 1977, vol. 9.

Kubiak-Cyrul A., Commentary on Article 34, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz, ed. M. Załucki, Legalis 2019.

Kubiak-Cyrul A., Dobra osobiste osób prawnych, Warszawa 2005.

Lackoroński B., Cywilnoprawna ochrona dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego (art. 53o–53q ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu), [in:] Odpowiedzialność za negowanie zbrodni międzynarodowych, ed. P. Grzebyk, Warszawa 2020.

Lis W., Tylec G., Ochrona prawna nazw organów ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, “Prawo i Więź” 2020, no. 2.

Marcisz E., Dobra osobiste osób prawnych – uwagi na temat wykładni art. 43 KC, “Monitor Prawniczy” 2011, no. 13.

Mączyński M., Wybrane zagadnienia ustrojowe Skarbu Państwa, “Przegląd Sejmowy” 2003, no. 6.

Michalska-Badziak R., [in:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, ed. M. Stahl, Warszawa 2013.

Michałowska K., Dobre imię osoby prawnej w świetle orzecznictwa, “Studia Oeconomica Posnaniensia” 2015, vol. 3(3).

Nowikowska M., Granice dozwolonej krytyki prasowej działalności osób pełniących funkcje publiczne, Legalis 2020.

Olejniczak-Szałowska E., [in:] Prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady w teorii i orzecznictwie, ed. M. Stahl, Warszawa 2013.

Panowicz-Lipska J., Majątkowa ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1975.

Piskorz-Ryń A., Dostęp do informacji publicznej – zasady konstrukcyjne ustawy, “Kwartalnik Prawa Publicznego” 2002, no. 4.

Pospieszalski K., O pojęciu organu państwowego, “Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1972, no. 1.

Pyrzyńska A., Cywilnoprawna ochrona dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego w świetle ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, “Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2019, no. 4, DOI: https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2019.62.

Radwański Z., Glosa do wyroku SN z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 463/01, LEX.

Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2019.

Riedl K., Naruszenie dobrego imienia osoby prawnej poprzez wypowiedzi dotyczące powiązanych z nią osób fizycznych, “Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego” 2017, no. 1.

Skrzydło W., [in:] Polskie prawo konstytucyjne, ed. W. Skrzydło, Lublin 2010.

Strugała R., Commentary on Article 43, [in:] Kodeks cywilny. Komentarz, ed. E. Gniewek, Legalis 2021.

Szczepaniak R., Commentary on Article 34, [in:] Kodeks cywilny, vol. 1: Komentarz do art. 1–352, ed. M. Gutowski, Legalis 2018.

Szczotka W., Dobra osobiste uczelni publicznej, “Annales UMCS sectio G (Ius)” 2020, vol. 67(1), DOI: https://dx.doi.org/10.17951/g.2020.67.1.115-130.

Szpunar A., Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979.

Szydło W., Aspekty podmiotowości prawnej Skarbu Państwa, “Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2008, no. 304.

Wiak K., Commentary on Article 133, [in:] Kodeks karny. Komentarz, ed. A. Grześkowiak, Legalis 2021.

Wild M., Commentary on Article 61, [in:] Konstytucja RP, vol 1: Komentarz do art. 1–86, eds. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.

Wolter A., Ignatowicz J., Stefaniuk K., Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, Warszawa 2018.

ONLINE SOURCES

Gutowski M., Kardas P., Minister sprawiedliwości nie mógłby wygrać procesu z krakowskimi naukowcami, 13.7.2019, https://www.rp.pl/opinie-prawne/art1232751-minister-sprawiedliwosci-nie-moglby-wygrac-procesu-z-krakowskimi-naukowcami (access: 10.10.2024).

Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja, Opinia do uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 81. posiedzeniu w dniu 16 maja 2019 r., 9.6.2019, https://kipk.pl/wp-content/uploads/2021/08/opinia2_nowelizacja2019.pdf (access: 10.5.2023).

Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Sprawiedliwości dementuje nieprawdziwe informacje na temat nowelizacji reformy prawa karnego, 15.6.2019, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/ministerstwo-sprawiedliwosci-wytoczy-proces-cywilny (access: 10.5.2023).

LEGAL ACTS

Act of 23 April 1964 – Civil Code (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 1610, as amended).

Act of 17 November 1964 – Civil Procedure Code (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 1550, as amended).

Act of 26 January 1984 – Press Law (consolidated text, Journal of Laws 2018, item 1914).

Act of 8 March 1990 on the Commune Self-Government (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 40, as amended).

Act of 6 June 1997 – Criminal Code (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 17).

Act of 20 August 1997 on the National Court Register (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 685, as amended).

Act of 18 December 1998 on the Institute of National Remembrance – Commission for the Prosecution of Crimes against the Polish Nation (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 102, as amended).

Act of 6 September 2001 on access to public information (consolidated text, Journal of Laws 2022, item 902).

Act of 5 August 2010 on the protection of classified information (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 756, as amended).

Act of 15 December 2016 on the Attorney General’s Office of the Republic of Poland (consolidated text, Journal of Laws 2023, item 1109).

Act of 16 December 2016 on the rules of state property management (consolidated text, Journal of Laws 2024, item 125).

Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Journal of Laws 1997, no. 78, item 483, as amended).

European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms of 4 November 1950, ETS no. 005, as amended.

CASE LAW

Decision of the Supreme Court of 28 March 1995, I CRN 24/95, Legalis no. 29207.

Decision of the Supreme Court of 26 April 2006, II CZ 23/06, Legalis no. 181985.

Judgment of the Constitutional Tribunal of 12 May 2008, SK 43/05, Legalis no. 97759.

Judgment of the Constitutional Tribunal of 19 September 2008, K 5/07, OTK-A 2008, no. 7, item 124.

Judgment of the Constitutional Tribunal of 6 July 2011, P 12/09, OTK-A 2011, no. 6, item 51.

Judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 9 February 2007, VI ACa 960/06, Legalis no. 148510.

Judgment of the Court of Appeal in Poznan of 30 March 2011, I ACa 204/11, Legalis no. 370212.

Judgment of the Court of Appeal in Krakow of 24 April 2013, I ACa 294/13, Legalis no. 804571.

Judgment of the Court of Appeal in Katowice of 2 February 2014, V ACa 690/13, Legalis no. 831368.

Judgment of the Court of Appeal in Szczecin of 30 April 2014, I ACa 106/14, Legalis no. 1242054.

Judgment of the Court of Appeal in Poznan of 10 July 2014, I ACa 444/14, Legalis no. 1061927.

Judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 20 October 2014, I ACa 456/14, Legalis no. 1163301.

Judgment of the Court of Appeal in Katowice of 22 April 2015, I ACa 971/14, Legalis no. 1285432.

Judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 25 May 2016, I ACa 1035/15, Legalis no. 1549639.

Judgment of the Court of Appeal in Poznan of 2 March 2017, I ACa 1006/16, Legalis no. 1594905.

Judgment of the Court of Appeal in Bialystok of 2 February 2018, I ACa 727/17, Legalis no. 1728477.

Judgment of the Court of Appeal in Katowice of 14 August 2018, I ACa 77/18, Legalis no.1830603.

Judgment of the Court of Appeal in Bialystok of 13 November 2018, I ACa 88/18, Legalis no. 1880439.

Judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 10 April 2019, I ACa 17/18, Legalis no. 2121579.

Judgment of the Court of Appeal in Szczecin of 19 November 2019, I ACa 314/19, Legalis no. 2299462.

Judgment of the Court of Appeal in Bialystok of 23 January 2020, I ACa 607/19, Legalis no. 2398590.

Judgment of the Court of Appeal in Warsaw of 22 July 2021, I ACa 401/21, Legalis no. 2618132.

Judgment of the District Court in Warsaw of 17 May 2019, XXV C 763/17, Legalis no. 2505753.

Judgment of the ECtHR of 7 December 1976, 5493/17, Legalis no. 127809.

Judgment of the ECtHR of 8 July 1986, 9815/82, Legalis no. 127834.

Judgment of the ECtHR of 26 November 1991, 13166/87, Legalis no. 135509.

Judgment of the ECtHR of 25 June 1992, 13778/88, Legalis no. 135530.

Judgment of the ECtHR of 20 May 1999, 21980/93, Legalis no. 1782319.

Judgment of the ECtHR of 30 March 2004, 53984/00, Legalis no. 134101.

Judgment of the ECtHR of 30 March 2010, 20928/05, Legalis no. 213999.

Judgment of the Supreme Court of 14 November 1986, II CR 295/86, OSNC 1988, no. 2–3, item 40.

Judgment of the Supreme Court of 28 October 1998, II CKN 25/98, OSN 1999, no. 4, item 80.

Judgment of the Supreme Court of 11 May 1999, I CKN 1148/97, OSNC 1999, no. 12, item 205.

Judgment of the Supreme Court of 9 May 2002, II CKN 740/00, Legalis no. 483264.

Judgment of the Supreme Court of 14 May 2003, I CKN 463/01, Legalis no. 59868.

Judgment of the Supreme Court of 7 July 2006, I CSK 127/06, Legalis no. 77913.

Judgment of the Supreme Court of 11 January 2007, II CSK 392/06, LEX no. 276219.

Judgment of the Supreme Court of 8 February 2008, I CSK 334/07, Legalis no. 150540.

Judgment of the Supreme Court of 17 July 2008, II CSK 111/08, Legalis no. 133166.

Judgment of the Supreme Court of 24 September 2008, II CSK 126/08, Legalis no. 118211.

Judgment of the Supreme Court of 2 February 2011, II CSK 393/10, Legalis no. 422571.

Judgment of the Supreme Court of 8 July 2011, V CSK 665/10, Legalis no. 391466.

Judgment of the Supreme Court of 28 April 2016, V CSK 486/15, LEX no. 2076679.

Judgment of the Supreme Court of 16 November 2017, V CSK 81/17, LEX no. 2440468.

Judgment of the Supreme Court of 9 February 2018, I CSK 243/17, LEX no. 2483685.

Judgment of the Supreme Court of 17 July 2019, IV CZ 101/19, Legalis no. 2490700.

Judgment of the Supreme Court of 13 January 2021, II CSKP 18/21, Legalis no. 2522862.

Resolution of the Supreme Court of 21 September 1993, III CZP 72/93, OSNCP 1994, no. 3, item 49.

Resolution of the Supreme Court of 7 April 2006, III CZP 22/06, OSNC 2007, no. 2, item 23.

Resolution of the Supreme Court of 18 October 2011, III CZP 25/11, OSNC 2012, no. 2, item 15.

Resolution of the Supreme Court of 28 November 2012, III CZP 75/12, Legalis no. 548611.

Ruling of the Constitutional Tribunal of 24 June 1997, K 21/96, OTK 1997, no. 2, item 23.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2024.33.4.199-229
Data publikacji: 2024-12-23 16:38:39
Data złożenia artykułu: 2022-07-30 12:08:19


Statystyki


Widoczność abstraktów - 13
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2024 Wojciech Szczotka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.