Opozycja parlamentarna a kwestie przemian demokratycznych – Europa Środkowa i Wschodnia

Streszczenie w języku polskim

Wybory demokratyczne wyłaniają zwycięzców i przegranych. Co zrozumiałe, zwycięzcy tworzą rząd (koalicję rządzącą), a przegrani – opozycję. W artykule przedstawiono ramy do porównywania uprawnień do kształtowania polityki przez opozycję parlamentarną w demokracjach parlamentarnych Europy Środkowo-Wschodniej (Czechy, Węgry, Litwa, Polska, Ukraina). W 2022 r. demokracja wymaga partii opozycyjnej z perspektywą (odzyskania większości) w parlamencie. Uprawnienie opozycji parlamentarnej do przeciwstawiania się rządowi utworzonemu przez rządzącą większość jest fundamentalną cechą demokracji liberalnej. Realizacja wartości konstytucyjnych (demokracji, rządów prawa itp.) w państwach Europy Środkowo-Wschodniej pokazuje rzeczywisty poziom rozczłonkowania, polaryzacji, a nawet kartelizacji opozycji. Lista Rule of Law Index 2021 wyraźnie wskazuje, że wśród badanych państw Europy Środkowo-Wschodniej Litwa zajmuje 18. miejsce, Czechy – 22., Polska – 36., Węgry – 69., a Ukraina – 74. Wskaźnik praworządności dotyczy ograniczeń władzy rządu, braku korupcji, przejrzystości działań władzy oraz innych spraw związanych z misją opozycji parlamentarnej. Dystans (nie tylko ideologiczny) pomiędzy rządzącą większością a opozycją parlamentarną polega na zdolności do utworzenia rządu, uczestnictwie w kreowaniu polityki, kontrolowaniu strategii czy polityki rządowej (populistycznej).