Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail Socjalistyczny nihilizm prawny w Polsce Ludowej i drogi przezwyciężania tej koncepcji
Streszczenie w języku polskim
Po II wojnie światowej rozpoczął się w Polsce proces budowy nowego porządku. Za fundament przyjęto marksizm zgodnie z interpretacją Lenina i Stalina. Tworzenie ustroju zgodnego z oficjalną ideologią wymagało zrealizowania abstrakcyjnych idei na gruncie praktycznym. Jednym z głównych narzędzi wykorzystanych przez komunistów było prawo. Był to przykład praktycznej realizacji nihilizmu prawnego, towarzyszącego budowaniu państwa totalitarnego. Po 1956 r. rozpoczął się w Polsce proces przezwyciężania narzuconego siłą porządku, który objął wiele obszarów kultury i nauki. Przedmiotem artykułu jest prezentacja wybranych koncepcji z obszaru teorii prawa w Polsce Ludowej, których rozwój prowadził do ograniczenia wpływu marksizmu-leninizmu w prawoznawstwie. Główna teza artykułu zakłada, że proces destalinizacji polskiej nauki prawa przebiegał stopniowo, począwszy od 1956 r. Celem badawczym jest weryfikacja hipotezy zakładającej, że zmiany w polskiej nauce prawa związane z przezwyciężeniem dogmatów ideologii marksistowsko-leninowskiej zachodziły w sposób analogiczny do innych obszarów życia kulturalnego i naukowego. Przedmiotowa problematyka nie była dotychczas podejmowana w sposób zaprezentowany w artykule, dlatego może stanowić przydatny materiał do badań nad okresem Polski Ludowej.
Słowa kluczowe
Bibliografia
LITERATURE
Auscaler G., Aktualne zagadnienia ideologiczne nauki prawa, „Państwo i Prawo” 1956, no. 7.
Auscaler G., Lenin o prawie i praworządności, „Państwo i Prawo” 1955, no. 4–5.
Auscaler G., Z zagadnień praworządności socjalistycznej, „Państwo i Prawo” 1956, no. 8–9.
Barwicka-Tylek I., Prawda i sens. Dialektyka, marksizm, komunizm, Kraków 2016.
Berman J., O bazie i nadbudowie w świetle prac Józefa Stalina o językoznawstwie, „Państwo i Prawo” 1951, no. 1.
Bierut B., Podstawy ideologiczne Zjednoczonej Partii, „Nowe Drogi” 1949, no. 1.
Biskupski K., Dyskusja metodologiczna radzieckich prawników, „Państwo i Prawo” 1950, no. 3.
Bosiacki A., Utopia, władza, prawo. Doktryna i koncepcja prawna „bolszewickiej” Rosji 1917–1921, Warszawa 1999.
Chruszczow N., O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat I Sekretarza KC KPZR tow. N.S. Chruszczowa na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego 25 lutego 1956 r., [in:] Tajny referat Chruszczowa, Warszawa 1981.
Do Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta, [in:] Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały Sesji Naukowej PAN 4–9 lipca 1953 r., ed. G. Auscaler, vol. 1, Warszawa 1954.
Dżilas M., Nowa klasa wyzyskiwaczy (Analiza systemu komunistycznego), transl. J. Miroszewski, Paryż 1957.
Ehrlich S., Demokracja ludowa, „Państwo i Prawo” 1949, no. 3.
Ehrlich S., Kilka uwag w sprawie metodologii nauk prawnych, „Państwo i Prawo” 1964, no. 11.
Grzybowski K., Stalinizm w socjalistycznym prawie konstytucyjnym, „Państwo i Prawo” 1957, no. 6.
Izdebski Z., Rewizja pojęcia praworządności ludowej, „Państwo i Prawo” 1957, no. 3.
Kania R., Marksizm-leninizm a cybernetyka prawa w PRL. Zarys problematyki, „Miscellanea Historico-Iuridica” 2017, vol. 16(1), DOI: https://doi.org/10.15290/mhi.2017.16.01.08.
Kolczyński J., Polemika. W sprawie „stalinizmu” w socjalistycznym prawie konstytucyjnym, „Państwo i Prawo” 1957, no. 9.
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu. Powstanie – rozwój – rozkład, Londyn 1988.
Kornat M., Marksizm a totalitaryzm. Wokół stanowiska Andrzeja Walickiego, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2011, no. 1.
Kowalski J., Funkcjonalizm w prawie amerykańskim, Warszawa 1960.
Kowalski J., Prawo i państwo. Psychologiczna teoria prawa i państwa Leona Petrażyckiego, Warszawa 1963.
Kowalski J., Psychologiczna teoria prawa i państwa Leona Petrażyckiego, Warszawa 1963.
Kowalski J., Lamentowicz W., Winczorek P., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1983.
Lande J., Teoria prawa. Część I. Wstęp metodologiczny do nauk prawnych (1929/30), [in:] idem, Studia z filozofii prawa, Warszawa 1959.
Lernell L., O wzmożonej pracy politycznej Zrzeszenia Prawników Polskich, „Państwo i Prawo” 1952, no. 8–9.
Malinowski A., Problemy cybernetycznego ujmowania kwalifikacji prawnej stanów faktycznych, „Państwo i Prawo” 1968, no. 1.
Malinowski A., Wstęp do badań cybernetycznych w prawoznawstwie, Warszawa 1978.
Mazur M., Na marginesie zagadnienia praworządności, „Państwo i Prawo” 1952, no. 4.
Miłosz C., Zniewolony umysł, Paryż 1953.
Minc H., Przyczyny obecnych trudności w zaopatrzeniu i środki walki z tymi trudnościami, „Nowe Drogi” 1951, no. 4.
Morawski L., Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2000.
Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2008.
Opałek K., Spór o pojęcie praworządności, „Państwo i Prawo” 1959, no. 10.
Opałek K., Wróblewski J., Pozytywizm prawniczy, „Państwo i Prawo” 1954, no. 1.
Opałek K., Zakrzewski W., Z zagadnień praworządności socjalistycznej, Warszawa 1958.
Podgórecki A., Socjologia a nauki prawne, „Państwo i Prawo” 1962, no. 5–6.
Podgórecki A., Trzy rodzaje socjotechniki, [in:] Fragmenty filozoficzne. Seria trzecia. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Kotarbińskiego w osiemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa 1967.
Podgórecki A., Założenia polityki prawa. Metodologia pracy legislacyjnej i kodyfikacyjnej, Warszawa 1957.
Podlaski H., Auscaler G., Jaroszyński M., Seidler G.L., Wróblewski J., Praworządność ludowa w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, [in:] Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały Sesji Naukowej PAN 4–9 lipca 1953 r., ed. G. Auscaler, vol. 1, Warszawa 1954.
Prawo i nauka prawa w pierwszym dziesięcioleciu Polski Ludowej, „Państwo i Prawo” 1954, no. 7–8.
Rogoziński Z., Malinowski A., Próby zastosowań cybernetyki a aparatura pojęciowa prawoznawstwa (Schemat normy prawnej), „Państwo i Prawo” 1971, no. 1.
Rot H., Niektóre przesłanki stosowalności maszyn cybernetycznych w dziedzinie prawa, „Państwo i Prawo” 1966, no. 1.
Rot H., Problemy kodyfikacji prawa PRL, Wrocław 1978.
Rot H., System prawa – model cybernetyczny, „Państwo i Prawo” 1965, no. 1.
Rozmaryn S., O stanie i zadaniach nauki prawa w Polsce, „Państwo i Prawo” 1951, no. 3.
Rozmaryn S., Prawo i państwo, Warszawa 1949.
Ryszka F., H. Kelsen i C. Schmidt, czyli samounicestwienie prawniczego pozytywizmu, „Państwo i Prawo” 1965, no. 5–6.
Siemiątkowski Z., Między złudzeniem a rzeczywistością. Oblicze ideowe PZPR pod rządami Władysława Gomułki, Toruń 2018.
Stalin J., Zagadnienia leninizmu, Warszawa 1949.
Stembrowicz J., Polemika. W związku z artykułem prof. Konstantego Grzybowskiego pt. „Stalinizm” w socjalistycznym prawie konstytucyjnym, „Państwo i Prawo” 1957, no. 10.
Studnicki F., Cybernetyka i prawo, Warszawa 1969.
Studnicki F., Sterowanie za pomocą norm, „Państwo i Prawo” 1969, no. 23.
Studnicki F., Wprowadzenie do informatyki prawniczej. Zautomatyzowane wyszukiwanie informacji prawnej, Warszawa 1978.
Szczepański J., Socjologia – socjotechnika – prawo – administracja, „Państwo i Prawo” 1971, no. 3–4.
Śmiałowski J., Lang W., Delorme A., Z zagadnień nauki o normie prawnej, Warszawa 1961.
Trocki L., Zdradzona rewolucja. Czym jest ZSRR i dokąd zmierza?, transl. A. Achmatowicz, Pruszków 1991.
Teoria państwa i prawa, Warszawa 1951.
Walicki A., Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, Warszawa 1995.
Walicki A., Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa 1996.
Walicki A., Zniewolony umysł po latach, Warszawa 1993.
Wiszniewski M., Zarys encyklopedii prawa, Warszawa 1966.
Wróblewski J., Informatyka prawnicza – możliwości zastosowania cybernetyki, „Państwo i Prawo” 1971, no. 3–4.
Wróblewski J., Krytyka normatywistycznej teorii prawa i państwa Hansa Kelsena, Warszawa 1955.
Wróblewski J., Socjologia prawa a prawoznawstwo, „Państwo i Prawo” 1967, no. 12.
Wróblewski J., Prawo a cybernetyka (Zarys problemów), „Państwo i Prawo” 1968, no. 12.
Wróblewski J., Zagadnienia teorii wykładni prawa ludowego, Warszawa 1959.
Wróblewski J., Opałek K., Zarys krytyki normatywizmu Hansa Kelsena, „Państwo i Prawo” 1955, no. 6.
Wstęp, [in:] Zagadnienia prawne Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały Sesji Naukowej PAN 4–9 lipca 1953 r., ed. G. Auscaler, vol. 1, Warszawa 1954.
Wyszyński A., Przemówienia sądowe, Warszawa 1953.
Wyszyński A., Zagadnienia teorii państwa i prawa, Warszawa 1952.
Z życia ZPP. Zadania Zrzeszenia Prawników Polskich w świetle uchwał II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (Krajowa Konferencja Aktywu ZPP), „Państwo i Prawo” 1954, no. 6.
Ziembiński Z., Problemy podstawowe prawoznawstwa, Warszawa 1980.
Ziembiński Z., Teoria prawa, Poznań–Warszawa 1977.
LEGAL ACTS
Constitution of the Polish People’s Republic passed by the Legislative Sejm on 22 July 1952 (Journal of Laws 1952, no. 33, item 232).
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sil.2021.30.2.205-231
Data publikacji: 2021-06-30 23:18:54
Data złożenia artykułu: 2020-09-01 15:40:57
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2021 Rafał Kania
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.