Konflikt między prawami ofiary przestępstwa i oskarżonego w niemieckim i polskim systemie wymiaru sprawiedliwości na tle orzecznictwa Trybunałów Europejskich

Streszczenie w języku polskim

Celem artykułu jest zbadanie konfliktu między prawami pokrzywdzonych i oskarżonych w niemieckim i polskim systemie wymiaru sprawiedliwości na tle orzecznictwa trybunałów europejskich. Analizą objęto dwie możliwości zaistnienia powyższego konfliktu w procesie karnym: 1) w sferze poznawczej, obejmujące udowadnianie winy bądź niewinności oskarżonego, oraz 2) w sferze decyzyjnej, obejmującej wszczęcie postępowania karnego, stosowanie środków zapobiegawczych i wyrokowanie. Główna teza artykułu głosi, że przyznanie pokrzywdzonemu w polskim i niemieckim systemie wymiaru sprawiedliwości nie tylko praw ochronnych, lecz także statusu aktywnej strony procesowej, rodzi w obu wyżej wskazanych sferach procesu karnego większe ryzyko takiego konfliktu niż np. w systemie anglosaskim, gdzie ofiara przestępstwa występuje tylko jako świadek. Jednakże badania przytoczone w opracowaniu wskazują, że rozbudowanym kodeksowym uprawnieniom proceduralnym pokrzywdzonych jako stron procesowych (law in books) nie towarzyszy ich efektywne wykorzystywanie w praktyce procesowej (law in action). Dlatego też większe niebezpieczeństwo dla praw oskarżonego, składających się na zasadę rzetelnego procesu z art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, stwarzają prawa ochronne domniemanych ofiar wrażliwych na pokrzywdzenie, szczególnie ofiar przestępstw seksualnych. Rozważania w niniejszym artykule potwierdzają także tezę, że nadal pierwszeństwo przed prawami ofiar mają prawa procesowe oskarżonych, co oczywiście wynika z wpisania tych ostatnich do katalogu praw człowieka zawartego w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.