Hide
Show all
Email this article The names of wives derived from the husband’s name in the dialect of the inhabitants of the Czyże commune in the Hajnowka district
Abstract
This article is an attempt to describe women’s conjugal names used by speakers of the Ukrainian dialect residing in the Czyże commune (Hajnówka county, Podlaskie Voivodeship). The lexical corpus analyzed constitutes an interesting and diverse group of anthroponomic formations, which have not been thoroughly examined so far. The author concentrates on the names containing the derivational formants -ča, -iÍa/-yÍa, -ka and -anka, as well as andronyms with the suffixes -ova and -ina/-yna. These formations are a continuation of the feminative forms used in the area in question in the past, as evidenced by the records in the eighteenth-century parish of the Uniate Church in Czyże. The aim of the study was to determine which women’s conjugal names function today in the daily oral communication of the inhabitants of the Czyże commune. The source base of the article consists of anthroponyms collected by the author in the years 2013–2018 during direct conversations with villagers born between 1923 and 1957. A total of 99 personal names were collected, most of them with the formant -ča (50 forms) and -iÍa /-yÍa (29 forms). The analysis of the material collected showed that the erstwhile popular conjugal names using the formants -ča, -iÍa/-yÍa, -ka and -anka had a stylistically neutral character. Nowadays, these formations are only used for women from the oldest generation, most often deceased. Double-barrelled names consisting of the woman’s first name and that of the husband with the suffix -ova, or sometimes -ina/-yna, are still popular in the Czyże commune.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
źródła/sources/источники
Metryka Cerkwi Czyżewskiey Wniebowniesienia Nass. Panny (rękopis w Parafii Prawosławnej Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Czyżach, udostępniony w marcu–kwietniu 2018 r. przez proboszcza parafii ks. dra Jerzego Kulika, zawierający fragmenty metryk z lat 1717–1729, łącznie 48 stron rękopisu).
Metryki Chrzestne Cerkwi Czyżewskiey od 1730 roku i szlubne od 1730 roku (rękopis w Parafii Prawosławnej Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Czyżach, udostępniony w marcu–kwietniu 2018 r. przez proboszcza parafii ks. dra Jerzego Kulika, zawierający metryki z lat 1730–1750, łącznie ponad 400 stron rękopisu).
Roszczenko, Mikołaj. (2002). Źródła do dziejów Kleszczel. Kleszczele: Związek Ukraińców Podlasia, Bielsk Podlaski–Kleszczele.
Spis imion prawosławnych w brzmieniu polskim i staro-cerkiewno-słowiańskim. (1997) maszynopis w Urzędzie Gminy w Czyżach).
opracowania/literature/литература
Arkuszyn, Hryhorij. (2007). Hołosy z Pidlaszszia. Łućk: Weża. [Аркушин, Григорій. (2007). Голоси з Підляшшя. Луцьк: Вежа].
Czuczka, Pawło. (2011). Słowjanśki osobowi imena ukrajinciw. Użhorod: Lira. [Чучка, Павло. (2011). Слов’янські особові імена українців. Ужгород: Ліра].
Dacewicz, Leonarda. (1993a). Nazewnictwo mężów i żon w XVII w. na terenie powiatu mielnickiego. Rozprawy Slawistyczne, 7, s. 137–145.
Dacewicz, Leonarda. (1993b). Sposoby identyfikacji kobiet w dawnym powiecie mielnickim (XVII–XVIII w.). Białostocczyzna, 2, s. 17–25.
Dacewicz, Leonarda. (1994). Nazewnictwo kobiet w starostwie brańskim w XVI w. Białostocczyzna, 4, s. 69–71.
Dacewicz, Leonarda. (1995). Nazwy kobiet dawnego starostwa mielnickiego i łosickiego. W: Michał Kondratiuk (red.). Badania dialektów i onomastyki na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim (s. 279–288). Białystok: Uniwersytet Warszawski, Filia w Białymstoku.
Glinka, Stanisław, Obrębska-Jabłońska, Antonina, Siatkowski, Janusz (red.). (1980). Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny. T. 1. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Hrinczenko, Boris. (1909). Kriesnyja imiena ludiej. W: Boris Hrinczenko (red.). Słowar’ ukrajinśkoji mowy. T. 4 (s. 549–563). Kyjiw: Wydawnyctwo „Naukowa dumka”. [Грінченко, Борис. (1909). Крестные имена людей. В: Борис Грiнченко (ред.). Словарь української мови. Т. 4 (c. 549–563). Київ: Видавництво „Наукова думка”].
Kojder, Marcin. (2016). Nominacja kobiet na pograniczu polsko-białoruskim w XVIII w. (na materiałach metrykalnych parafii w Horodyszczu). U: Iryna Bahdanowicz, Maryna Swistunowa (red.). Biełaruska-polskija mounyja, litaraturnyja, histarycznyja i kulturnyja suwjazi (s. 129–136). Minsk: BDU. [Kojder, Marcin. (2016). Nominacja kobiet na pograniczu polsko-białoruskim w XVIII w. (na materiałach metrykalnych parafii w Horodyszczu). У: Ірына Багдановіч, Марына Свістунова (рэд.). Беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі (s. 129–136). Мінск: БДУ].
Kowalska, Anna. (1993). Mazowiecko-podlaskie zasięgi sufiksu -icha w nazwach pospolitych i własnych. Rozprawy Slawistyczne, 7, s. 201–218.
Kuraszkiewicz, Władysław. (1963). Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kuraszkiewicz, Władysław. (1985). Ruthenica. Studia z historycznej i współczesnej dialektologii wschodniosłowiańskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Łesiw, Mychajło. (1997). Ukrajinśki howirky u Polszczi. Warszawa: Wydawnyctwo „Ukrajinśkyj archiw”. [Лесів, Михайло. (1997). Українські говірки у Польщі. Варшава: Видавництво „Український архів”].
Łewczenko, Serhij (red.). (1972). Słownyk własnych imen ludej (ukrajinśko-rosijśkyj i rosijśko-ukrajinśkyj). Kyjiw: Wydawnyctwo „Naukowa dumka”. [Левченко, Сергій. (ред.). (1972). Словник власних імен людей (українсько-російський і російсько-український). Київ: Видавництво „Наукова думка”].
Masenko, Łarysa. (1990). Ukrajinśki imena i prizwyszcza. Kyjiw: Towarystwo „Znannia”. [Масенко, Лариса. (1990). Українські імена і прізвища. Київ: Товариство „Знання”].
Naływajko, Marija. (2012). Neoficijna antroponimija suczasnoho seła. Wisnyk Lwiwśkoho uniwersytetu, 56(1), s. 340–346. [Наливайко, Марія. (2012). Неофіційна антропонімія сучасного села. Вісник Львівського університету, 56(1), с. 340–346].
Oronowicz, Ewa. (1995). Nazwiska żon i córek w gwarach Małopolski południowo-wschodniej (na przykładzie kilkunastu wsi). Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie. Językoznawstwo, 2(17), s. 139–147.
Oronowicz, Ewa. (1997). Przezwiska w polskich badaniach onomastycznych. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie. Prace Językoznawcze, 1, s. 36–46.
Pawluk, Wita. (2016). Stanowłennia neoficijnoho antroponimikonu Winnyczczyny. Winnycia: Donećkyj nacionalnyj uniwersytet. [Павлюк, Віта. (2016). Становлення неофіційного антропонімікону Вінниччини. Вінниця: Донецький національний університет].
Pietrowskij, Nikandr. (1966). Słowar’ russkich licznych imien. Moskwa: Izdatielstwo „Sowietskaja Encykłopiedija”. [Петровский, Никандр. (1966). Словарь русских личных имен. Москва: Издательство „Советская энциклопедия”].
Plewa, Jerzy. (2016). Lady, Leniewo, Podrzeczany. Na bielskim hostinciu. Hajnówka: Malai Studio.
Poznanśka, Wira. (2012). Andronimy u schidnostepowych howirkach Doneczczyny. U: Anatolij Zahnitko (red.). Linhwistyczni studiji: zbirnyk naukowych prać (s. 197–200). Donećk: DonNU. [Познанська, Віра. (2012). Андроніми у східностепових говірках Донеччини. У: Анатолій Загнітко (ред.). Лінгвістичні студії: збірник наукових праць (с. 197–200). Донецьк: ДонНУ].
Sajewicz, Michał. (1997). O białorusko-ukraińskiej granicy językowej na Białostocczyźnie. Rozprawy Slawistyczne, 12, s. 91–107.
Sajewicz, Michał. (1998). Słowotwórstwo nazw żon w nadnarwiańskich gwarach białoruskich Białostocczyzny. Acta Albaruthenica, 1, s. 51–67.
Sajewicz, Michał. (2000). Nazwy żon z formantami -iÍa, -ča w gwarach białoruskich okolic Lewkowa Starego na Białostocczyźnie. Studia Slawistyczne, 2, s. 143–154.
Sajewicz, Michał. (2016). Formy nazwau żonak u narauskich biełaruskich haworkach Biełastoczczyny u minułym i sionnia. W: Iryna Bahdanowicz, Maryna Swistunowa (red.). Biełaruska-polskija mounyja, litaraturnyja, histarycznyja i kulturnyja suwjazi (s. 174–183). Minsk: BDU. [Саевіч, Міхал. (2016). Формы назваў жонак у нараўскіх беларускіх гаворках Беласточчыны ў мінулым і сёння. У: Ірына Багдановіч, Марына Свістунова (рэд.). Беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі (s. 174–183). Мінск: БДУ].
Sajewicz, Michał. (2017). Zróżnicowanie etniczno-językowe mieszkańców powiatu hajnowskiego. Kleszczele, Podlasie, Ukraina. Chełmsko-Podlaskie Studia Historyczne, 3, s. 153–166.
Sajewicz, Michał. (2018). Formy marytonimiczne utworzone od imienia męża w gwarach białoruskich okolic Narewki na Białostocczyźnie w przeszłości i obecnie. Slavia Orientalis, 2, s. 311–324.
Sierociuk, Jerzy. (1993). Nazwiska żon i córek a procesy słowotwórcze gwar pogranicza. Rozprawy Slawistyczne, 7, s. 201–218.
Tichoniuk, Bazyli. (2000). Imiona i ich formy na pograniczu polsko-białoruskim od XVII wieku do roku 1839. Zielna Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Warchoł, Stefan. (1973). O ekspresywnej funkcji formantów tworzących nazwiska synów, córek i żon w gwarach ziemi stężyckiej. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 19, s. 161–172.
Zaręba, Alfred. (1983). Formy nazwisk żon i dzieci w dialektach języka polskiego. W: Alfred Zaręba. Pisma polonistyczne i slawistyczne (s. 500–569). Warszawa: PWN.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2018.12.239-253
Date of publication: 2019-03-27 08:16:36
Date of submission: 2018-04-13 10:34:12
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2019 Ludmiła Łabowicz
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.