„Tales, stories of Navum” by Vincent Dunin-Marcinkievich: Creative History and Contradictions of Ideological and Artistic Interpretation

Ihar Zaprudski

Abstract


The article is devoted to the creative history, the circumstances of the first publication in 1946 and turns of reception in Belarusian literary criticism of Bylicy, raskazy Navuma (Tales, Stories of Navum) (1857) by Vincent Dunin-Marcinkievich, the last (sixth) in the cycle of Belarusian epic poems of the writer. In the 1850s the genre of travel became especially popular in multilingual Belarusian literature, there were discussions about the creation of written literature for people, which influenced on the content and form of Bylicy, raskazy Navuma. Experimentalism, complexity, the fundamental denial of orientation on artistic ethnography, the connection of issues with the current socio-political questions of the epoch, the image of a new hero-peasant, a distinctive representative of the Homeland, the opposition of local / foreign, complicated composition with two independent components Zlaja žonka (Angry wife) and Chalimon na karanacyi (Khalimon at the coronation) became dominant and artistically important methods of achieving expected reader’s impression. The peculiarities of the author's worldview, the relevance of topics, specifics of the genre, compositional distinctiveness and poetics have become the cause of debatable aspects in the ideological and artistic interpretation of the work by well-known domestic literary critics. In the 1930s, according to vulgar sociological assessments V. Dunin-Marcinkievich was characterized as reactionary writer-slave, Bylicy… was qualified as a contradictory work and full of tsarist illusions. The role of Belarusian researchers of the second half of the 20th – early 21st centuries has been traced in denying the primitive interpretive schemes of vulgarizers. The significance of Bylicy… in the process of the author’s creative evolution and in the history of national beautiful writing is clarified.


Keywords


creative history, tales, travel, reception, interpretation, composition

References


REFERENCES / BIBLIOGRAFIA

Adamovìč, Anton. (2005). Da gìstoryì belaruskae lìtaratury. Mìnsk: Vydaviec ÌP Zʹmìcer Kolas. [Адамовіч, Антон. (2005). Да гісторыі беларускае літаратуры. Мінск: Выдавец ІП Зьміцер Колас].

Babarèka, Adam. (2011). Belaruskaâ lìtaratura da X gadavìny BSSR: Stèzavany aglâd. T. 1: Lìtaraturna-krytyčnyâ pracy (s. 425–432). Vìlʹnâ: Ìnstytut belarusìstykì. [Бабарэка, Адам. (2011). Беларуская літаратура да Х гадавіны БССР: Стэзаваны агляд. Т. 1: Літаратурна-крытычныя працы (с. 425–432). Вільня: Інстытут беларусістыкі].

Bachórz, Józef, Kowalczykowa, Alina (red.). (2002). Literatura dla ludu. Słownik literatury polskiej XIX wieku (s. 550–551). Wrocław etc.: Wydawnictwo Zakładu narodowego im. Ossolińskich.

Barysenka, Vasìlʹ. (1957). Francìšak Bagušèvìč ì prablema rèalìzma ǔ belaruskaj lìtaratury XIX stagoddzâ. Minsk: Vydaviectva AN BSSR. [Барысенка, Васіль. (1957). Францішак Багушэвіч і праблема рэалізма ў беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя. Мінск: Выдавецтва АН БССР].

Belaruskaâ lìtaratura. Padručnìk dlâ VIII klasa sârèdnâj školy. (1949). Minsk: Dzâržaǔnae vydaviectva BSSR, Rèdakcyâ vučèbna-pedagagìčnaj lìtaratury. [Беларуская літаратура. Падручнік для VІІІ класа сярэдняй школы. (1949). Мінск: Дзяржаўнае выдавецтва БССР, Рэдакцыя вучэбна-педагагічнай літаратуры].

Bèndè, Lukaš. (1946). Nedrukavanyâ tvory V. Dunìna-Marcìnkevìča. Polymâ, 8/9, s. 91–93. [Бэндэ, Лукаш. (1946). Недрукаваныя творы В. Дуніна-Марцінкевіча. Полымя, 8/9, с. 91–93].

Bèndè, Lukaš. (1933). Vìncènt Dunìn-Marcynkevìč (1807–1884), Lìtaratura. Hrèstamatyâ dlâ sârèdnâj školy. Častka 1 (šosty god). Darèvalûcyjnaâ lìtaratura (s. 17–31). Mensk: Dzâržaǔnae vydaviectva Belarusì. [Бэндэ,

Лукаш. (1933). Вінцэнт Дунін-Марцынкевіч (1807–1884), Літаратура. Хрэстаматыя для сярэдняй школы. Частка 1 (шосты год). Дарэвалюцыйная літаратура (с. 17–31). Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі].

Chronika. (1948). U Instytucie litaratury, movy i mastactva. Viesci Akademii Navuk Bielaruskaj SSR, 4, s. 127. [Хроніка. (1948). У Інстытуце літаратуры, мовы і мастацтва. Весці Акадэміі Навук Беларускай ССР, 4, с. 127].

Dunìn-Marcìnkevìč, Vincent. (2008). Zbor tvoraŭ. T. 2: Vieršavanyja apoviesci i apaviadanni, vieršy, publicystyka, listy i paslanni, pieraklady, Dubia. Minsk: Mastackaja litaratura. [Дунін-Марцінкевіч, Вінцэнт. (2008). Збор твораў. Т. 2: Вершаваныя аповесці і апавяданні, вершы, публіцыстыка, лісты і пасланні, пераклады, Dubia. Мінск: Мастацкая літаратура].

Gnìlamiodaǔ, Uladzìmìr. (2001). Ad daǔnìny da sučasnascì: Narys pra belaruskuû paèzìû. Minsk: Mastackaâ lìtaratura. [Гніламёдаў, Уладзімір. (2001). Ад даўніны да сучаснасці: Нарыс пра беларускую паэзію. Мінск: Мастацкая літаратура].

Hrynčyk, Mikola. (1975). Niekatoryja asablivasci žanravaha razviccia bielaruskaj litaratury XIX – pačatku XX stahoddzia. U: Bielaruskaja litaratura i litaraturaznaŭstva. Mižvuzaŭski zbornik, vyp. 3 (s. 34–44). Minsk: Vydaviectva BDU. [Грынчык, Мікола. (1975). Некаторыя асаблівасці жанравага развіцця беларускай літаратуры ХІХ – пачатку ХХ стагоддзя. У: Беларуская літаратура і літаратуразнаўства. Міжвузаўскі зборнік, вып. 3 (с. 34–44). Мінск: Выдавецтва БДУ].

Karatynski, Vinceś. (1994). Tvory. 2 vyd., dap. Minsk: Mastackaja litaratura. [Каратынскi, Вінцэсь. (1994). Творы. 2 выд., дап. Мiнск: Мастацкая лiтаратура].

Kaŭka, Aliaksiej. (1989). Tut moj narod: Francišak Skaryna i bielaruskaja litaratura XVI – pačatku XX stst. Minsk: Mastackaja litaratura. [Каўка, Аляксей. (1989). Тут мой народ: Францішак Скарына і беларуская літаратура ХVІ – пачатку ХХ стст. Мінск: Мастацкая літаратура].

Kisialioŭ, Hienadź. (1994). Pasluchajcie, bratki, Navuma staroha. U: Radavodnaje dreva: Kalinoŭski – epocha – nastupniki (s. 104–119). Minsk: Mastackaja litaratura. [Кісялёў, Генадзь. (1994). Паслухайце, браткі, Навума старога. У: Радаводнае дрэва: Каліноўскі – эпоха – наступнікі (c. 104–119). Мінск: Мастацкая літаратура].

Kisialioŭ, Hienadź. (1988). Spascihajučy Dunina-Marcinkieviča: Sproba navukovaj sistematyzacyi dakumientaŭ i materyjalaŭ. Minsk: Univiersiteckaje. [Кiсялёў, Генадзь. (1988). Спасцiгаючы Дунiна-Марцiнкевiча: Спроба навуковай сiстэматызацыi дакументаў i матэрыялаў. Мiнск: Унiверсiтэцкае].

Kisialiova, Lija. (2007). Marhinalii: Bielaruskaja humarystyčnaja litaratura XIX – pačatku XX st. u sviatlie sučasnych litaraturaznaŭčych kancepcyj. Minsk: Miedisont. [Кісялёва, Лія. (2007). Маргіналіі: Беларуская гумарыстычная літаратура ХІХ – пачатку ХХ ст. у святле сучасных літаратуразнаўчых канцэпцый. Мінск: Медисонт].

Konan, Uladzimir. (1991). Ivan Zamocin: na sumiežžy dzviuch kuĺtur. U: Ivan

Zamocin. Tvory: Litaraturna-krytyčnyja artykuly (s. 3–32). Minsk: Mastackaja litaratura. [Конан, Уладзімір. (1991). Іван Замоцін: на сумежжы дзвюх культур. У: Іван Замоцін. Творы: Літаратурна-крытычныя артыкулы (с. 3–32). Мінск: Мастацкая літаратура].

Larčanka, Michaś. (1958). Na šliachach da realizma. Minsk: Vydaviectva BDU imia U.I. Lienina. [Ларчанка, Міхась. (1958). На шляхах да рэалізма. Мінск: Выдавецтва БДУ імя У.І. Леніна].

Lazaruk, Michaś. (1968). Stanaŭliennie bielaruskaj paemy (Žanr paemy i niekatoryja asablivasci razviccia bielaruskaj litaratury ŭ pieršaj palavinie XIX st.). Minsk: Navuka i technika. [Лазарук, Міхась. (1968). Станаўленне беларускай паэмы (Жанр паэмы і некаторыя асаблівасці развіцця беларускай літаратуры ў першай палавіне ХІХ ст.). Мінск: Навука і тэхніка].

Lojka, Alieh. (1989). Historyja bielaruskaj litaratury. Dakastryčnicki pieryjad: Častka 1. 2 vyd., daprac. i dap. Minsk: Vyšejšaja škola. [Лойка, Алег. (1989). Гiсторыя беларускай лiтаратуры. Дакастрычнiцкi перыяд: Частка 1. 2 выд., дапрац. i дап. Мiнск: Вышэйшая школа].

Majchrovič, Sciapan. (1957). Narysy bielaruskaj litaratury XIX stahoddzia. Minsk: Dziaržaŭnaje vučebna-piedahahičnaje vydaviectva Ministerstva asviety BSSR. [Майхровіч, Сцяпан. (1957). Нарысы беларускай літаратуры ХІХ стагоддзя. Мінск: Дзяржаўнае вучэбна-педагагічнае выдавецтва Міністэрства асветы БССР].

Majchrovič, Sciapan. (1955). V.I. Dunin-Marcinkievič. Minsk: Dziaržaŭnaje vydaviectva BSSR. Redakcyja mastackaj litaratury. [Майхровіч, Сцяпан. (1955). В.І. Дунін-Марцінкевіч. Мінск: Дзяржаўнае выдавецтва БССР. Рэдакцыя мастацкай літаратуры].

Maĺdzis, Adam (red.). (2013). Litaratura Bielarusi XIX stahoddzia: antalohija. Minsk: Bielaruskaja navuka. [Мальдзіс, Адам (рэд.). (2013). Літаратура Беларусі ХІХ стагоддзя: анталогія. Мінск: Беларуская навука].

Maliukovič, Sviatlana. (2010). Apoviesć Ju. I. Krašeŭskaha «Uliana» i paetyčny epas V. Dunina-Marcinkieviča (da typalohii adnaho matyvu). [Малюковіч, Святлана. (2010). Аповесць Ю. І. Крашэўскага «Уляна» і паэтычны эпас В. Дуніна-Марцінкевіча (да тыпалогіі аднаго матыву)]. Pobrano z: http://elib.bsu.by/handle/123456789/55009 (dostęp: 13.01.2021).

Navumienka, Ivan. (1992). Vincent Dunin-Marcinkievič. Minsk: Navuka i technika. [Навуменка, Іван. (1992). Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. Мінск: Навука і тэхніка].

Ogarev, Nikolaj. (1988). Čto nužno narodu? O literature i iskusstve (s. 67–74). Moskva: Sovremennik. [Огарев, Николай. (1988). Что нужно народу? О литературе и искусстве (с. 67–74). Москва: Современник].

Paŭlovič, Aĺbiert. (1925). Zabytaje. Polymia, 6, s. 163–175. [Паўловіч, Альберт. (1925). Забытае. Полымя, 6, с. 163–175].

Piatrovič, M. (1934). Dunin-Marcynkievič (artykul). U: Alieś Kučar (red.). Litaratura. Chrestamatyja dlia siaredniaj školy. Vośmy hod navučannia. Darevaliucyjnaja litaratura (s. 45–57). Miensk: Dziaržaŭnaje vydaviectva Bielarusi. Vučpiedsiektar. [Пятровіч, М. (1934). Дунін-Марцынкевіч (артыкул). У: Алесь Кучар (рэд.). Літаратура. Хрэстаматыя для сярэдняй школы. Восьмы год навучання. Дарэвалюцыйная літаратура (с. 45–57). Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі. Вучпедсектар].

Plug, Adam. (2010). Adam Plug pra gascâvanne ǔ Mìnsku ǔ 1856 g. U: Genadzʹ Kìsâlëv (red.). Marcìnkevìč gerba Lebedzʹ: Dakumenty ì matèryâly pra klasìka belaruskaj lìtaratury XIX st. Vìncènta Dunìna-Marcìnkevìča (s. 153–177). Mìnsk: Belaruskaâ navuka. [Плуг, Адам. (2010). Адам Плуг пра гасцяванне ў Мінску ў 1856 г. У: Генадзь Кісялёў (рэд.). Марцінкевіч герба Лебедзь: Дакументы і матэрыялы пра класіка беларускай літаратуры ХІХ ст. Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча (с. 153–177). Мінск: Беларуская навука].

Prahrama pa bielaruskaj litaratury dlia 8, 9 i 10 klasaŭ siaredniaj školy i piedahahičnych technikumaŭ (prajekt). (1935). Miensk: Dziaržaŭnaje vydaviectva Bielarusi. Vučpiedsiektar. [Праграма па беларускай літаратуры для 8, 9 і 10 класаў сярэдняй школы і педагагічных тэхнікумаў (праект). (1935). Менск: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі. Вучпедсектар].

Pšyrkoǔ, Ûlʹân (red.). (1950). Belaruskaâ lìtaratura XIX stagoddzâ: Zbornìk tèkstaǔ. Minsk: Vydaviectva AN BSSR. [Пшыркоў, Юльян (рэд.). (1950). Беларуская літаратура ХІХ стагоддзя: Зборнік тэкстаў. (1950). Мінск: Выдавецтва АН БССР].

Rahojša, Viačaslaŭ. (2001). Teoryja litaratury ŭ terminach: Dapamožnik. Minsk: Bielaruskaja Encyklapiedyja. [Рагойша, Вячаслаў. (2001). Тэорыя літаратуры ў тэрмінах: Дапаможнік. Мінск: Беларуская Энцыклапедыя].

Syrakomlia, Uladzislaŭ. (2011). Vybranyja tvory. Minsk: Bielaruskaja navuka. [Сыракомля, Уладзіслаў. (2011). Выбраныя творы. Мінск: Беларуская навука].

Vâzemskij, Petr. (2017). Zapisnye knižki. Moskva: Zaharov. [Вяземский, Петр. (2017). Записные книжки. Москва: Захаров].

Zamocin, Ivan. (1991) Tvory: Litaraturna-krytyčnyja artykuly. Minsk: Mastackaja litaratura. [Замоцін, Іван. (1991) Творы: Літаратурна-крытычныя артыкулы. Мінск: Мастацкая літаратура].

Žuraŭlioŭ, Vasiĺ. (1969). V.I. Dunin-Marcinkievič, Historyja bielaruskaj dakastryčnickaj litaratury. T. 2: Litaratura XIX – pačatku XX st. (s. 91–127). Minsk: Navuka i technika. [Жураўлёў, Васіль. (1969). В. І. Дунін-Марцінкевіч, Гісторыя беларускай дакастрычніцкай літаратуры. Т. 2: Літаратура ХІХ – пачатку ХХ ст. (с. 91–127). Мінск: Навука і тэхніка].




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/sb.2022.16.87-114
Date of publication: 2022-12-22 10:54:39
Date of submission: 2022-02-02 10:18:31


Statistics


Total abstract view - 754
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (BELARUSIAN) (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2022 Ігар Мікалаевіч Запрудскі

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.