Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Strategie uhistoryczniania filmowego świata przedstawionego i narracji filmowej w kinie historycznym. Analiza zjawiska na wybranych przykładach
Streszczenie w języku polskim
Różnorodne sposoby wyposażania filmu w różnego rodzaju oznaki historyczności w artykule są nazywane strategiami uhistoryczniania filmowej narracji oraz filmowego świata przedstawionego. W związku z faktem, że w ramach respektowanej w tekście koncepcji film historyczny jest opowieścią przedstawiającą bliższą lub dalszą przeszłość, jedną z najistotniejszych oznak historyczności filmowej opowieści jest w tym przypadku efekt ekranowego przesunięcia w czasie ku przeszłości. Polega on na tym, że oglądając film, widz ma świadomość odmienności świata prezentowanego na ekranie od tego, który znamy z codziennego współczesnego doświadczenia. Artykuł skupia się na ukazaniu roli Mise-en-scène w uhistorycznianiu filmowej narracji i świata przedstawionego.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDF (English)Bibliografia
Printed sources
Jana Długosza Kanonika Krakowskiego Dziejów Polski Ksiąg Dwanaście, vol. 3, books 9–10, transl. K. Mecherzyński, Kraków 1868.
Studies
Babicz J., Walczak K., Zarys historii odkryć geograficznych, Warszawa 1970.
Barthes R., Mitologie, transl. A. Dziadek, Warszawa 2000.
Bittner K., Partia z piosenką, piosenka z partią. PZPR wobec muzyki rozrywkowej, Warszawa 2017.
Bordwell D., Thompson K., Film Art. Sztuka filmowa: wprowadzenie, transl. B. Rosińska, Warszawa 2010.
Boucher F., 20000 Years of Fashion. The History of Costume and Personal Adornment, London 1959.
Breuer W.B., Vendetta! Fidel Castro and the Kennedy Brothers, New York 1997.
Brogan H., Kennedy, New York 1996.
Carcopino J., Daily Life in Ancient Rome: The People and the City at the Height of the Empire, New Haven 2003.
Ferro M., Cinema and History, Wayne State University Press 1988.
Gutkowska-Rychlewska M., Historia ubiorów, Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
Haltof M., Kino polskie, Gdańsk 2002.
Jarochowski K., Sprawa Kalksteina 1670–1672, Warszawa 1878.
Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, part 1, Doba staropolska (od czasów najdawniejszych do początków XVI wieku), Warszawa 1961.
Klemensiewicz Z., Historia języka polskiego, part 2, Doba średniopolska (od początków XVI wieku do ósmego dziesięciolecia XVIII wieku), Warszawa 1965.
Królikowski M., Komandosi. Akcje aliantów w drugiej wojnie światowej, Warszawa 1994.
Lagarde J. de, German Soldiers of World War Two, Casemate Publishers 2005.
Lubelski T., Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty, Katowice 2009.
Machwitz Z., Fabularny film historyczny — problemy gatunku, ‘Folia Filmologica. Zeszyty Naukowe’ 1983, 1.
Madej A., Socrealizm, ‘Kwartalnik Filmowy’ 1994, 6.
Major B., Dionizos w glanach. Ekstatyczność muzyki metalowej, Kraków 2013.
Makowiecka E., Sztuka Rzymu od Augusta do Konstantyna, Warszawa 2010.
Marples D.R., Historia ZSRR. Od rewolucji do rozpadu, transl. I. Scharoch, Wrocław 2006.
Mazur M., O człowieku tendencyjnym. Obraz nowego człowieka w propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944–1956, Lublin 2009.
Nowicki P., Język aramejski. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1964.
Po Czarnobylu. Miejsce katastrofy w dyskursie współczesnej humanistyki, eds. I. Boruszkowska et al., Kraków 2017.
Przylipiak M., Kino stylu zerowego. Z zagadnień estetyki filmu fabularnego, Gdańsk 1994.
Rio P., The Soviet Soldier 1941–1945, Histoire et Collections 2011.
Rosenstone R.A., History on Film: Film on History, London–New York–Boston–San Francisco–Toronto–Tokyo–Singapore–Hong Kong–Seoul–Taipei–New Delhi–Cape Town–Madrid–Mexico City–Amsterdam–Munich–Paris–Milan 2006.
Rosenstone R.A., Visions of the Past: The Challenge of Film to Our Idea of History, Cambridge, MA–London 1995.
Safarewicz J., Zarys historii języka łacińskiego, Wrocław 1986.
Słodowski J., Filmowe adaptacje Quo Vadis? Henryka Sienkiewicza, in: Sienkiewicz i film, ed. L. Ludorowski, Kielce 1998.
Sułek M., Pieśni masowe o Nowej Hucie, ‘Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ. Nauki Humanistyczne’ 2010, 1.
Swiet J., Kolumb, transl. M. Kalisz, Warszawa 1979.
The Cambridge Companion to Pop and Rock, eds. J. Street, W. Straw, S. Frith, Cambridge 2001.
Wilk H., Kto wyrąbie więcej ode mnie? Współzawodnictwo pracy robotników w Polsce w latach 1947–1955, Warszawa 2011.
Witek P., Andrzej Wajda jako historyk. Metodologiczne studium z historii wizualnej, Lublin 2016.
Witek P., Film historyczny jako gatunek dwojakiego rodzaju. Kilka uwag metodologicznych o „(nie)użyteczności’ teorii genologicznej w refleksji o filmie historycznym, ‘Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F’ 2011, 66, 2.
Witek P., Kultura. Film. Historia. Metodologiczne problemy doświadczenia audiowizualnego, Lublin 2005.
Wyke M., Projecting the Past. Ancient Rome, Cinema and History, London 1997.
Wyrozumski J., Kazimierz Wielki, Wrocław 2004.
Filmography
Ben-Hur. A Tale of the Christ, USA, 1925, dir. F. Niblo.
Battle of Britain, Great Britain, 1969, dir. G. Hamilton.
Bobby, USA, 2006, dir. E. Estévez.
Bronienosiec Potiomkin [Battleship Potemkin], USSR, 1925, dir. S.M. Eisenstein.
Czarne Chmury [Black Clouds] (TV series), Poland, 1973, dir. A. Konic.
Chernobyl, (HBO series), USA, Great Britain, 2019, dir. J. Renck.
Człowiek z marmuru [Man of Marble], Poland 1976, dir. A. Wajda.
Danton, Poland, 1982, dir. A. Wajda.
Der Untergang [The Fall], Austria, Germany, Italy, 2004, dir. O. Hirschbiegel.
Enemy at the Gates, Irland, Germany, USA, Great Britain, 2001, dir. J.J. Annaud.
Force 10 from Navarone, USA, Great Britain, 1978, dir. G. Hamilton.
Gniazdo [The Cradle], Poland, 1974, dir. J. Rybkowski.
Gone with the Wind, 1939, dir. G. Cukor.
Good Bye, Lenin, Germany 2003, dir. W. Becker.
Iwan Groznyj [Ivan the Terrible], USSR, 1944, dir. S.M. Eisenstein.
Intolerance, USA, 1916, dir. D.W. Griffith.
JFK, USA, 1991, dir. O. Stone.
Kanał [Sewer], Poland, 1956, dir. A. Wajda.
Kazimierz Wielki [Casimir the Great], Poland, 1975, dir. E. and C. Petelscy.
Kościuszko pod Racławicami [Kościuszko near Racławice], Poland, 1938, dir. J. Lejtes.
La Grande Illusion, France, 1937, dir. J. Renoir.
L’Assassinat de duc de Guisse [The Assassination of the Duke Guise], France, 1908, dir. A. Lambert, Ch. Le Bargy.
Miasto 44 [Warsaw 44], Poland, 2014, dir. J. Komasa.
Napoléon [Napoleon], France, 1927, dir. A. Gance.
Ogniem i mieczem [With Fire and Sword], Poland, 1999, dir. J. Hoffman.
Ostatni etap [The Last Stage], Polska, 1947, dir. W. Jakubowska.
Pan Wołodyjowski [Colonel Wologyjowski], Poland, 1969, dir. J. Hoffman.
Popiół i diament [Ashes and Diamonds], Poland, 1958, dir. A. Wajda.
Potop [The Deluge], Poland, 1974, dir. J. Hoffman.
Quo Vadis, USA, 1951, dir. M. LeRoy.
Quo Vadis, Poland, 2001, dir. J. Kawalerowicz.
Roma, città aperta [Rome, Open City], Italy, 1945, dir. R. Rossellini.
Stalingrad, Russia, 2013, dir. F. Bondarczuk.
The Birth of a Nation, USA, 1915, dir. D.W. Griffith.
The Dirt, USA, 2019, dir. J.J. Tremaine.
The Doors, USA, 1991, dir. O. Stone.
The Guns of Navarone, USA, Great Britain, 1961, dir. J. Lee Thompson.
The Passion of the Christ, USA, 2004, dir. M. Gibson.
Thirteen Days, USA, 2000, dir. R. Donaldson.
Wielki bieg [The Great Race], Poland, 1981, dir. J. Domaradzki.
Yesterday, Poland, 1984, dir. R. Piwowarski.
Zakazane piosenki [Forbidden Songs], Poland, 1946, dir. L. Buczkowski.
Żołnierz zwycięstwa [The Soldier of Victory], Poland, 1953, dir. W. Jakubowska.
: Conquest of Paradise, France, Spain, USA, 1992, dir. R. Scott.
Iconography
Ball at the Court of Henry III, Unknown, 1580, Musée du Louvre.
Henry III and the Duke Guise, Pierre-Charles Comte, 1855, Musée du Château de Blois.
Barberini statue, Unknown author, 1st half of the 1st century BC, Musei Capitolini, Rome.
The Death of Henry II at the Hand of a Monk, Hugues Merle, 1863, Musée national du château de Pau.
Assassination of the Duke Guise, Paul Delaroche, 1838, Musée du Château du Blois.
Phonography
A Hard Day’s Night, 1964, The Beatles.
Budujemy nowy dom [We Are Building a New Home], 1949, lyrics: W. Stępień, music: Z. Gozdawa.
Dr. Feelgood, 1989, Mötley Crüe.
Girls, Girls, Girls, 1987, Mötley Crüe.
Kickstart My Heart, 1989, Mötley Crüe.
Please Please Me, 1963, The Beatles.
Pochód przyjaźni [The March of Friendship], 1951, lyrics: E. Fiszer, music: T. Sygietyński, J.T. Klukowski.
Shout at the Devil, 1983, Mötley Crüe.
Służba Polsce [Service for Poland], 1951, lyrics: S. Wygodzki, music: W. Lutosławski.
Too Fast for Love, 1981, Mötley Crüe.
Warszawski dzień [A Warsaw Day], 1964, lyrics: S.R. Dobrowolski, music: T. Sygietyński.
Web sources
Mötley Crüe, Official Website, YouTube, 30 August 2011, https://www.youtube.com/channel/UCq2g_Vcu3J1OwNRmdTNoxYA [accessed on: 8 VI 2019].
Seneka L.A., Listy moralne do Lucyliusza, LV, zrodla.historyczne.pl, 2003, http://biblioteka.
kijowski.pl/antyk%20rzymski/06.%20seneka%20lucjusz%20anneusz%20-%20listy%20moralne%20do%20lucyliusza.pdf [accessed on: 10 V 2020].
Sikora R., Sarmackie fryzury pierwszych dekad XVII wieku, Kresy.pl, 20 października 2014, https://kresy.pl/kresopedia/sarmackie-fryzury-pierwszych-dekad-xvii-wieku/ [accessed on: 26 VI 2019].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2020.50.573-604
Data publikacji: 2020-12-28 11:40:41
Data złożenia artykułu: 2019-07-01 15:01:57
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Piotr Witek
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.