Dom Pracy Przymusowej Związku Międzykomunalnego Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Województwa Warszawskiego w Oryszewie jako instytucja opieki zamkniętej dla ograniczania zjawisk żebractwa i włóczęgostwa w Warszawie w latach 1932–1939 (w świetle źródeł prasowych)

Streszczenie w języku polskim

Domy Pracy Przymusowej w II Rzeczypospolitej były zakładami typu zamkniętego. Decyzją ustawodawcy w 1927 r. posłużyły one, używając ówczesnego języka, do zwalczania żebractwa i włóczęgostwa przez zastosowanie środków zapobiegawczych (ochronnych), a nie właściwych karnych. W okresie międzywojennym takich placówek powstało jednak zaledwie cztery, co wynikało z nazbyt wysokich kosztów utrzymania tego rodzaju placówek. Ich prowadzeniem zajmowały się związki komunalne, które otrzymywały dofinansowanie państwowe.

Powstały w 1932 r. nowoczesny Dom Pracy Przymusowej w Oryszewie, opierający się na wzorcach belgijskich, był pierwszą tego typu placówką na terenie byłego zaboru rosyjskiego utworzoną przez Związek Międzykomunalny Opieki Społecznej i Zdrowia Publicznego Województwa Warszawskiego. Choć nie odgrywał kluczowej roli w ograniczaniu zjawisk żebractwa i włóczęgostwa w stolicy, to w systemie zakładów, których celem była pomoc przedstawicielom marginesu społecznego, jego rola nabierała znaczenia i należy tę inicjatywę docenić. Kierowano do niego od 20% do 30% osób schwytanych przez policję i osądzonych przez sądy grodzkie. Były to głównie osoby spauperyzowane, a nie zawodowi żebracy czy włóczędzy. O ile akcja siłowego usuwania przedstawicieli marginesu społecznego z ulic Warszawy powiodła się m.in. dzięki oryszewskiemu domowi pracy, o tyle cel poprawczy i resocjalizacyjny nie został osiągnięty.