Stan i perspektywy badań nad funkcjonowaniem rządu Rzeczypospolitej Polskiej od połowy października 1938 do 30 sierpnia 1939 r.

Streszczenie w języku polskim

Rada Ministrów w dwudziestoleciu międzywojennym zwana popularnie rządem nie doczekała się dotychczas monograficznego ujęcia swoich dziejów. Stan ten dotyczy także poszczególnych ministerstw. Poświęcono jej kilka drobnych tekstów, które pozwalają jedynie na dość powierzchowne zapoznanie się z jej organizacją i działaniem. Pierwszym postulatem badawczym jest więc zmiana tego stanu rzeczy. Nie będzie to proste ani łatwe, co starałem się wykazać w tekście. Po drugie koniecznie należy rozpocząć badania podstawowe, najlepiej na szeroką skalę. W odniesieniu do tytułowego okresu trzeba je powiązać z zagranicznymi kwerendami archiwalnymi ze szczególnym uwzględnieniem archiwów rumuńskich, dotychczas słabo eksploatowanych przez polskich historyków. Wydaje się to nie tylko uzasadnione, ale wręcz logiczne zważywszy na fakt, że Rumunia stała się miejscem, w którym znalazły się najwyższe władze państwowe (Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, rząd-gabinet i Wódz Naczelny) wraz z częścią podległej sobie administracji. Trzeci postulat badawczy dotyczy opublikowania efektów badań podstawowych. Należy ująć je w formę monografii Rady Ministrów (rozumianej jako rząd-gabinet) lub kilku artykułów obrazujących jej wieloaspektową działalność. Zasadnym byłoby ponadto dopełnienie tego obrazu biografiami ministrów ostatniego rządu dwudziestolecia, jako tego, który nie tylko przyjął wyzwanie rzucone ze strony Niemiec, ale swoimi działaniami starał się przygotować państwo i społeczeństwo polskie do wojny. Wiele przyczyn złożyło się na przegraną, o czym napisano niepoliczalną liczbę tekstów, ale warto zastanowić się nad działaniami i rolą rządu-gabinetu w kontekście konfliktu zbrojnego. Prezentowany tekst przedstawia stan badań nad Radą Ministrów, ale jest także próbą zastanowienia się nad ich perspektywami. Pytania badawcze służą natomiast wywołaniu dyskusji, która przy realizacji tematu „Polskiego Września”, jest obowiązkowym elementem naukowego dyskursu.