Hide
Show all
Email this article 
Is It Worth Publishing Anthologies of Sermons? On the Margins Kazania w kulturze polskiej. Edycje Kolekcji Tematycznych [Sermons in Polish Culture. Editions of Thematic Collections], ed. Kazimierz Panuś, vols. 1–3, Wydawnictwo UNUM, Kraków 2014, pp. 1849
Abstract
The article discusses the goals and methods for publishing anthologies of old sermons in connection with the publication of the monumental three-volume edition comprising a total of 1849 print pages, entitled: Sermons in Polish Culture. Editions of Thematic Collections, ed. K. Panuś, Vols. 1–3, Kraków 2014. This edition onsists of three separate collections of thematic sermons: Marian Sermons, vol. 1; Funeral Sermons, vol. 2; and Passion Sermons, vol. 3. It is the largest compendium of old preaching texts representing the homiletic tradition from the Middle Ages to the 21st century in Polish humanities. The three volumes comprise a total of 69 editions of original Polish sermons and translations from Latin, in the following order: 33 Marian, 15 Funeral and 21 Passion sermons. The compendium gathers 62 preachers’ talks from the Middle Ages, including Peregryn of Opole, Mateusz of Kraków, Mikołaj of Błonie, Stanisław of Skarbimierz, Jan of Szamotuły; and from the modern era, including Grzegorz Orszak, Jakub Wujek, Piotr Skarga, Krzysztof Kraiński, Fabian Birkowski, Szymon Starowolski; as well as contemporary authors, such as Stefan Wyszyński, Karol Wojtyła, and Józef Tischner. Each volume is preceded by a separate extensive introduction (by R. Mazurkiewicz, K. Panuś, M. Skwara, J. S. Gruchała) which presents the current state of research and lists of abbreviations, and states the principles of the publication and transcription. The main difficulty in preparing the anthology was the choice of the editing method, which could not be uniform due to the variety of time periods, the choice of authors, and the fact that Latin translations, original Old Polish versions, and texts in contemporary Polish were all included in one series. The editorial work was done in accordance with codicological, philological, and factual standards. Questions may arise with regard to the language. Would not it have been better to include the Latin sermons in the form of a testimonium? It was a result of the authors’ compromise between maintaining the editorial level, and the intention of making the ‘valuable source material for the history of language, literature, art, religious culture, spirituality, and customs widely available’. The answer to the question posed in the title of the article is positive. It is worth, as long as the edition and the critical apparatus go hand in hand with the proper selection of material and adopting a complementary, interdisciplinary perspective on sermons understood as pieces of sacral writing for spiritual development and religious teaching, which, consequently, become a treasury of ideas and language.
Keywords
Full Text:
PDFReferences
Manuscript sources
Biblioteka Narodowa w Warszawie:
Piotr of Miłosław (?), Sermo: De purificacione BMV, rkps 3021, f. 71rb–73vb.
Piotr of Miłosław (?), Sermo: De visitacione BMV, rkps 3021, f. 253ra–256rb.
Printed sources
Antologia mistyków franciszkańskich, vols. 1–3, ed. S. Kafel, Warszawa 1985–1987.
Augustinus, Sermo CXXIV, ed. Patrologia Latina, ed. J.P. Migne, vol. 39, Paris 1845, col. 1992:
Caesarius of Arles, Pisma monastyczne, transl. E. Czerny, S.M. Borkowska OSB, J. Piłat, comp. by M. Starowieyski, Kraków 1994 (Źródła monastyczne, 2).
Caesarius of Arles, Kazania, transl. S. Ryznar, comp. by E. Stanula, Warszawa 1989 (Pisma starochrześcijańskich pisarzy, vol. LII).
Czaykowski K. & Łoś J., Zabytki augustyańskie, ‘Materiały i Prace Komisyi Językowej Akademii Umiejętności’ 1905, 2, 3.
Czaykowski K., Staropolskie kazanie augustyańskie, ‘Przegląd Powszechny’ 1907, 24, 93, 278, 2.
Fabian Birkowski, Kazania o naukach tajemnych, comp. by J. Kroczak, Wrocław 2012 (Bibliotheca curiosa, ed. J. Sokolski).
Gloger Z., Ułamek starożytnego kazania o małżeństwie, ‘Biblioteka Warszawska’ 1873, 3.
Grzegorz z Nyssy, Homilie do błogosławieństw, transl. M. Przyrzychowska, Kraków 2005 (Źródła myśli teologicznej, vol. 34).
Gvillelmi Dvranti Rationale divinorvm officiorvm, ed. A. Davril, T. M. Thibodeau, Turnholti 2000 (Corpus christianorvm. Continuatio Mediaeualis, vol. 140a).
Jakub Wujek, Postilla catholica, to jest, kázania ná Ewángelie niedzielne y odświętne. Część Pierwsza, W Krákowie, w Drukárni Siebeneycherowey roku Pańskiego 1584 (Kraków 1868–1870: Komorów 1997 edn. reprit).
Jakub of Paradyż, Sermones de sanctis et de praecipuis festivitatibus, ed. St. A. Porębski, Warszawa 2004 (Textus et studia..., Vol. 29).
Jan Tauler, Kazania, transl. and comp. by W. Szymona, Poznań 1983.
Kazania Gnieźnieńskie, ed. St. Vrtel-Wierczyński, Poznań 1953.
Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja, nowe propozycje badawcze, eds. P. Stępień, H. Tchórzewska-Kabata, I. Winiarska-Górska, Warszawa 2009 (National Library).
Kazanie na dzień Wszech Świętych (tzw. praskie), comp. and eds. by R. Mazurkiewicz, W. Wydra, P. Stępień, E. Belcarzowa, W. Twardzik, Poznań 2008 (Prace Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza).
Łukaszewski J., Wydra W., Nieznane kazanie (?) z około połowy XV wieku ze zbiorów gnieźnieńskich, ‘Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej’ 2016, 66.
Malinowski L., Ewangelia św. Mateusza R.V, 1-12, Kazanie na Dzień Wszech Świętych. Zabytki języka polskiego z wieku XV, z rękopisu DLII Biblioteki Kapitulnej w Pradze, ‘Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny’, Ser. II, vol. 22, Kraków1895.
Mateusz of Kraków, O praktykach kurii rzymskiej oraz 2 kazania synodalne o naprawie obyczajów kleru, transl. and comp. by Wł. Seńko, Warszawa 1970 (Biblioteka klasyków filozofii. Pisarze polscy).
Meister Eckhart, Kazania, transl. and comp. by W. Szymona, Poznań 1986.
Meister Eckhart, Kazania i traktaty, transl. J. Prokopiuk, Warszawa 1988.
Mowy wybrane o mądrości Stanisława ze Skarbimierza, comp. by M. Korolko, transl. B. Chmielowska, Kraków 1997.
Origen, Jerome, Homilie o Księdze Psalmów, transl. St. Kalinkowski, Kraków 2004 (Źródła myśli teologicznej, vol. 32).
Origen, Homilie o Ewangelie św. Łukasza, transl. and comp. by St. Kalinkowski, Warszawa 1986 (Pisma starochrześcijańskich pisarzy, vol. XXXVI).
Origen, Homilie o Księgach Izajasza i Ezechiela, transl. St. Kalinkowski, Kraków 2000 (Źródła myśli teologicznej, vol. 16).
Origen, Pseudo-Hippolytus, Pseudo-Chrysostom, Pisma paschalne, transl. St. Kalinkowski, Kraków 1993 (Biblioteka Ojców Kościoła, vol. 3).
Peregrini de Opole Sermones de tempore et de sanctis, ed. R. Tatarzyński, Warszawa 1997 (Studia ‘Przeglądu Tomistycznego’, vol. 1, ed. K. Marciniak).
Peregryn of Opole, Kazania „de tempore” i „de sancti”, transl. J. Mrukówna, ed. J. Wolny, Kraków–Opole 2001.
Prima verba. Krakowskie mowy uniwersyteckie, ed. E. Jung-Palczewska, Łódź 2000.
Quadragesimale admontense. Quadragesimale admontské, eds. H. Florianová, D. Martínková, Z. Silagiová, H. Šedlinová, Praha 2006 (Fontes Latini Bohemorum, VI).
Statuta Nankeri episcopi cracoviensis A. 1320, ed. U. Heyzmann, Statuta synodalia episcoporum cracoviensium XIV et XV saeculi, Kraków 1875 (Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, vol. 4).
Statuty synodalne wieluńsko-kaliskie Mikołaja Trąby z r. 1420, eds. J. Fijałek, A. Vetulani, Kraków 1915–1951 (Studia i materiały do historii ustawodawstwa synodalnego w Polsce, no. 4).
St Anthony of Padua, Kazania Niedzielne i Świąteczne. T. III. Kazania Świąteczne Od Narodzenia Pańskiego do Uroczystości świętych Piotra i Pawła, transl. C. Niezgoda, Kraków 2003.
St Basil the Great, Wybór Homilij i kazań, transl. T. Sinko, Kraków 1947.
St Caesarius of Arles, Homilie do Księgi Rodzaju. Objaśnienia Apokalipsy św. Jana, transl. and comp. by A. Żurek, Kraków 2002 (Biblioteka Ojców Kościoła, vol. 17).
St George, Homilie na Ewangelie, Warszawa 1998 (Thesaurus Catholicus).
St John Chrysostom, Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. Część pierwsza: homilie 1–40, transl. J. Krystyniacki, comp. by A. Baron, Kraków 2000 (Źródła myśli teologicznej, vol. 18).
St John Chrysostom, Homilie na Ewangelię według św. Mateusza. Część druga: homilie 41–90, transl. A. Baron, J. Krystyniacki, comp. by A. Baron, Kraków 2001 (Źródła myśli teologicznej, vol. 23).
St John Chrysostom, Homilie na list św. Pawła do Rzymian, T I. 1, transl. T. Sinko, comp. by A. Baron, Kraków 1995.
St John Chrysostom, O małżeństwie, wychowaniu dzieci i ascezie, transl. W. Kania, L. Małunowiczówna, K. Bielawski, M. Jurek, J. Sawicka, comp. by J. Naumowicz, Kraków 2002 (Biblioteka Ojców Kościoła, vol. 19).
St Lawrence of Brindisi Doctor of the Church, Kazania Maryjne (Mariale), transl. E. Szowski, Biała Podlaska 1993.
Teksty o Matce Bożej. Dominikanie średniowieczni, transl. J. Salija, Niepokalanów 1992 (Beatam me dicent..., ed. St. C. Napiórkowski, vol. 4).
Teksty o Matce Bożej. Franciszkanie średniowieczni, Niepokalanów 1992 (Beatam me dicent..., ed. St. C. Napiórkowski, vol. 5).
Teksty o Matce Bożej. Polskie średniowiecze, comp. by R. Mazurkiewicz, Niepokalanów 2000 (Beatam me dicent..., ed. St. C. Napiórkowski, vol. 12).
Wisłocki Wł., Kazania niedzielne i świąteczne w języku łacińskim i czeskim z początku XVgo wieku, podług kodeksu biblijoteki hr. Tarnowskich w Dzikowie, ‘Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Filologiczny’ 1875, 3.
Wolny J., Zawadzki R.M., Królowa Jadwiga w tradycji kaznodziejskiej XV wieku. Cz. 1: Studia o królowej Jadwidze, ‘Analecta Cracoviensia’ 1975, 7.
Literature
Bataillon L–J., Approaches to the study of medieval sermons, in: idem, La predication au XIIIe siècle en France et Italie. Etudes et documents, Aldershot 1993 (reprint from ‘Leeds Studies in English. New Series’, vol. 11, 1980).
Bataillon L.–J., Status quaestionis sur les instruments et les techniques de travail de S. Thomas et S. Bonaventure, in 1274, année charniére, Paris 1977 (Bibliotheca Franciscana Scholastica Medii Aevi, 27).
Bériou N., La reportation des sermons parisiens à la fin du XIIIe siècle, ‘Medioevo e Rinascimento’ 1989, 3.
Bériou N., Latin and vernacular. Some remarks about sermons delivered on Good Friday during the Thirteenth Century, in: Die deutsche Predigt im Mittelalter. Internationales Symposium am Fachbereich Germanistik der Freien Universität Berlin vom 3.–6. Oktober 1989, eds. V. Mertens, H.-J. Schiewer, Tübingen 1992.
Bracha K., Nauczanie kaznodziejskie w Polsce późnego średniowiecza. Sermones dominicales et festivales z tzw. kolekcji Piotra z Miłosławia, Kielce 2007.
Bracha K., Średniowieczne kaznodziejstwo w Europie Środkowej. Stan i perspektywy badawcze, in: Przestrzeń religijna Europy Środkowo-Wschodniej w średniowieczu. Materiały Konferencji Międzynarodowej Komisji Historii Porównawczej Chrześcijaństwa (CIHEC), Lublin–Lwów, 6–10 września 2007. Religious Space of East-Central Europe in the Middle Ages. Proceedings of the Conference of the Commission Internationale d’Histoire et d’Etude du Christianisme (CIHEC), Lublin–Lviv, 6–10 September 2007, eds. K. Bracha, P. Kras, Warszawa 2010.
Bracha K., Średniowieczne rękopisy homiletyczne w zbiorach polskich: źródła i badania, in: De Nuptiis Philologiae et Libri Manuscripti, czyli co nowego mówią rękopisy. Zbiór Studiów, eds. P. Pludra-Żuk, A. Lew, Warszawa 2016.
d’Avray D.L., The Preaching of the Friars. Sermons Diffused from Paris Before 1300, Oxford 1985.
Hamesse J., La méthode du travail des reportateurs, ‘Medioevo e Rinascimento’ 1989, 3.
Kienzle B.M., Introduction, in: The Sermon, ed. idem, Turnhout 2000 (Typologie des sources du Moyen Âge occidental, eds. L. Genicot, R. Noël, Fasc. 81–83).
Koehler Th., Marie (Sainte Vierge), in: Dictionnaire de Spiritualité, vol. 10, Paris 1980.
Kopeć J.J., Bogarodzica w kulturze polskiej XVI wieku, Lublin 1997.
Longère J., La prédication médiévale, Paris 1983.
Mazurkiewicz R., Łaciński zbiór kazań maryjnych Jana z Szamotuł (Paterka), ‘Ruch Literacki’ 2013, 54, 1 (316).
Meier L., Über den Zeugniswert der “Reportatio”, ‘Archiv für Kulturgeschichte’ 1954, 36.
Müller G., La “Reportatio”, ‘Salesianum’ 1959, 21.
Parkes M.B., Tachygraphy in the Middle Ages. Writing Techniques Employed for <> of Lectures and Sermons, ‘Medioevo e Rinascimento’ 1989, 3.
Predigten, in: Marienlexikon, eds. R. Baumer, L. Scheffczyk, t. 5, St. Ottilien 1993.
Rusconi R., Reportatio, ‘Medioevo e Rinascimento’ 1989, 3.
Schneyer J.B., Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350–1500, Nach der Vorarbeit von J. B. Schneyer, L. Hödl, W. Knoch, Ruhr-Universität Bohum, Münster-Aschendorff 2001 (CD Rom).
Schneyer J.B., Winke für die Sichtung und Zuordnung spätmittelaterlichen Predigthreihen, ‘Scriptorium’ 1978, 32, 2.
Skierska I., Święta „kobiece” w polskim średniowiecznym ustawodawstwie synodalnym, in: Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy. Prace ofiarowane Profesor Alicji Karłowskiej-Kamzowej, Poznań 1995.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2019.47.333-348
Date of publication: 2019-12-13 09:01:54
Date of submission: 2019-03-19 20:24:10
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2019 Krzysztof Bracha
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.