Hide
Show all
Email this article 
Troops Raised by Provincial Sejmiks of Mazovian Voivodeship in 1671–1673
Abstract
Between 1671 and 1673 the Mazovian Voivodeship, responding to Sejm’s resolutions and royal decrees, raised so called ‘sejmiks’ troops’ to aid the military effort of Polish-Lithuanian Commonwealth. In 1671, Duchy of Mazovia was initially to support Crown (Polish) army in Ukraine by raising levy en masse [pospolite ruszenie] of nobility. By the decision of Voivodeship’s General sejmik, supported by sejmiks of all 10 districts of Mazovia, 600 infantry were raised instead, most of which were used to strengthen regular army regiments. In 1672, during the Confederacy of Gołąb, most of the Mazovians supported the king by sending levy of nobility. The Warsaw district decided to raised so called łanowe troops [name derives from method of recruitment], while the Liwia district sent enlisted troops. During the gatherings in Gołąb and Lublin, Mazovian nobles from the districts of Czersk, Warsaw, Wizna, Ciechanów and Różan declared they would raise a banner [company] of pancerni cavalry, with 126 horses, to support the Confederacy of Gołąb. That unit was never created, however. In 1673 Mazovian Voivodeship was due to again raise sejmiks’ troops, this time as dymowe infantry [based on number of chimney smokes/dymy, which means number of houses]. This led to creation of an infantry regiment under the command of Jan Linkhauz and at least three 100-horses strong pancerni banners – we know that two of these were present during the battle of Khotyn [Chocim] in 1673. Taking under consideration the economic situation of Mazovia, their effort in raising sejmiks’ troops in period of 1671–1673 was substantial and should be highly praised.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Archiwalia i rękopisy
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie:
Archiwum Publiczne Potockich, sygn. 47, t. 1.
Akta Skarbowo-Wojskowe, dz. 85, sygn. 99; dz. 86, sygn. 61.
Archiwum Zamoyskich, sygn. 3112.
Księgi Grodzkie Różańskie – Relacje, Oblaty, ks. 9, 11.
Metryka Koronna, Libri Legationum, sygn. 25; Sigillata, sygn. 12.
Zbiór Branickich z Suchej, sygn. 42/56.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Rodziny Pinoccich, sygn. 16.
Archiwum Państwowe w Poznaniu, Akta Braci Czeskich, sygn. 2597d.
Biblioteka Narodowa w Warszawie, rkps 6659.
Biblioteka Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, rkps 8318, 8319, 8322, 8331, 8334, 8335, 8337, 8348, 8350, 8352, 8353.
Biblioteka XX. Czartoryskich w Krakowie, rkps 170.
Tsentral’nyj Derzhavnyj Istorychnyj Arkhiv Ukraїny, m. L’viv, f. 17 (grodzkie trembowelskie), op. 1, ks. 142.
Edycje źródłowe
Diariusz kołowania i konfederacji pod Gołębiem i Lublinem w 1672 r. wraz z aktem konfederacji, oprac. A. Przyboś, K. Przyboś, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1972.
Diariusz sejmu zwyczajnego 1670 roku, oprac. K. Przyboś, M. Ferenc, Kraków 2005.
Komput wojsk koronnych z podziałem chorągwi jazdy zaciągu polskiego na pułki 1673, oprac. Z. Hundert, „Studia z Dziejów Wojskowości” 2013, 2.
Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, t. 1, cz. 2, oprac. F. Kluczycki, Kraków 1881.
Przyczynki do wojny 1676 r., oprac. J. Woliński, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 1930, 2, 1.
Volumina Legum, t. 5, oprac. J. Ohryzko, Petersburg 1860.
Werdum U., Dziennik podróży 1670–1672. Dziennik wyprawy polowej 1671, tłum. z niemieckiego D. Urbonaite, oprac. D. Milewski, Warszawa 2012.
Opracowania
Borowiak A., Wojsko powiatowe przed kampanią piławiecką 1648 roku, w: Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. 2, red. Z. Hundert, Oświęcim 2013.
Choińska-Mika J., Sejmiki mazowieckie w dobie Wazów, Warszawa 1998.
Deputaci Trybunału Koronnego 1578–1794. Spis, cz. 3: 1661–1700, oprac. L.A. Wierzbicki, Warszawa 2017.
Doroshenko D., Pol’s’ko-ukraїns’ka vijna 1671 roku (Do istoriї get’manuvannya Petra Doroshenka), w: Naykovyj zbirnyk Ukraїns’kogo uniwersytetu v Prazi, t. 3, Praga 1942.
Gierowski J.A., Sejmik generalny Księstwa Mazowieckiego na tle ustroju sejmikowego Mazowsza, Wrocław 1948.
Gmiterek H., Wojewoda mazowiecki Jan Podoski i jego testament, w: Szlachta polska i jej dziedzictwo, red. D. Kuźmina et al., Warszawa 2013.
Hundert Z., Między buławą a tronem. Wojsko koronne w walce stronnictwa malkontentów z ugrupowaniem dworskim w latach 1669–1673, Oświęcim 2014.
Hundert Z., Powiatowe chorągwie kozackie (pancerne) województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1671–1673, w: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii, t. 6, red. A. Smoliński, Toruń 2015.
Hundert Z., Szlachta ziemi liwskiej wobec wojska koronnego w latach 1667–1673 w świetle akt sejmikowych, „Studia Mazowieckie” 2017, 12 (26), 2.
Hundert Z., Władysławów Denhoffów dwóch, „Przegląd Historyczny” 2016, 107, 2.
Hundert Z., Wojska zaciągnięte przez samorząd lokalny ziemi warszawskiej w latach 1671–1673/Armed Forces Raised by the Local Government of the Warsaw Land in the Years 1671–73, „Almanach Warszawy” 2015, 9.
Hundert Z., Wykaz repartycji jednostek wojska koronnego, zgodnie z podziałem komisji lwowskiej w 1679 roku, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2016, 17 (58), 2–3 (256–257).
Hundert Z., Zaciężne wojsko powiatowe sejmiku wiszeńskiego województwa ruskiego w latach 1671–1673 oraz jego rola w działaniach wojskowych i politycznych Jana Sobieskiego, „Przegląd Historyczny” 2017, 108, 4.
Jaworski M., Kampania ukrainna Jana Sobieskiego 1671, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1965, 9, 1.
Kaniewski J., Sejmiki koronne wobec problemów wewnętrznych za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669–1673), Katowice 2014.
Keckowa A., Oborski Marcin, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 23, 1978.
Kroll P., Stosunki polsko-kozackie w przeddzień najazdu tureckiego (1670–1672), w: Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski i jego czasy (1665–1674), red. D. Milewski, Warszawa 2014.
Kupisz D., Chorągwie powiatowe ziemi chełmskiej w XVI–XVII wieku, „Rocznik Chełmski” 2006, 10.
Kupisz D., Wojska powiatowe samorządów Małopolski i Rusi Czerwonej w latach 1572–1717, Lublin 2008.
Kupisz D., Wojsko powiatowe województwa wołyńskiego w XVII wieku, „Naukovyj visnyk Volyns’kogo natsional’nogo uniwersytetu imeni Lesi Ukraїnki” 2009, 22.
Matyasik J., Obóz polityczny króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Warszawa 2011.
Nagielski M., Opinia szlachecka o gwardii królewskiej w latach 1632–1668, „Kwartalnik Historyczny” 1985, 92, 3.
Pieńkowski M.A., Sejmiki mazowieckie wobec urzędów oraz działalności polityczno-wojskowej hetmana i marszałka koronnego Jana Sobieskiego w latach 1665–1674, w: Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski i jego czasy (1665–1674), red. D. Milewski, Warszawa 2014.
Przyboś A., Konfederacja gołąbska, Tarnopol 1936.
Przyboś K., Wstęp, w: Diariusz sejmu zwyczajnego 1670 roku, oprac. K. Przyboś, M. Ferenc, Kraków 2005.
Smolij V., Stepankov V., Petro Doroshenko: polytychnyj portret, Kyїv 2011.
Sokalski M., Między królewskim majestatem a szlachecką wolnością. Postawy polityczne szlachty małopolskiej w czasach Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Kraków 2002.
Staręgowski B., Oficer wojsk formacji zbrojnych samorządu ziemskiego – na przykładzie Samuela z Pękosławia Regowskiego, podczaszego chełmskiego, „Rocznik Chełmski” 2017, 21.
Staręgowski B., W służbie województwom wielkopolskim i Rzeczypospolitej. Okoliczności sformowania i działalności pułku Bogusława Leszczyńskiego w latach 1648–1649, „Res Historica” 2017, 44.
Urwanowicz J., Polityczna aktywność szlachty mazowieckiej w latach 1669–1793, w: Dzieje Mazowsza, t. 2: Lata 1527–1794, red. J. Tyszkiewicz, Pułtusk 2015.
Wagner M., Podoski Mikołaj Kazimierz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 27, 1982.
Wagner M., Sejmik ziemi liwskiej w dobie Jana III Sobieskiego (1674–1696). Zarys problematyki, w: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013.
Wagner M., Słownik biograficzny oficerów polskich drugiej połowy XVII wieku, t. 1–3, Oświęcim 2013–2017.
Wagner M., Wojna polsko-turecka w latach 1672–1676, t. 1, Zabrze 2009.
Wagner M., Zapomniany bohater bitwy wiedeńskiej. Zygmunt Zbierzchowski (około 1635–1691) – porucznik husarski, w: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii, t. 4, red. A. Smoliński, Toruń 2013.
Wierzbicki L.A., Marszałkowie i parlamentarzyści. Studia z dziejów sejmu polskiego w XVII wieku, Warszawa 2014.
Wierzbicki L.A., O zgodę w Rzeczypospolitej. Zjazd warszawski i sejm pacyfikacyjny 1673 roku, Lublin 2005.
Wierzbicki L.A., Pospolite ruszenie w Polsce w drugiej połowie XVII wieku. Ostatnie wyprawy z lat 1670–1672, Lublin 2011.
Wierzbicki L.A., Sejmiki relacyjne w Koronie z roku 1673, w: Po unii – sejmiki szlacheckie w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku, red. H. Lulewicz, M. Wagner, Siedlce 2013.
Wierzbicki L.A., Zjazd gołąbsko-lubelski (1 październik–10 listopad 1672), „Res Historica” 2005, 20.
Wimmer J., Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii koronnej w latach 1673–1679, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1961, 7, 2.
Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1965.
Wiśniewski K., Mazowszanie wobec detronizacji Augusta II oraz elekcji Stanisława Leszczyńskiego w 1704 roku, w: Szlachta polska i jej dziedzictwo, red. D. Kuźmina et al., Warszawa 2013.
Zwierzykowski M., Samorząd sejmikowy województw poznańskiego i kaliskiego w latach 1696–1732, Poznań 2010.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2018.46.141-180
Date of publication: 2019-04-25 10:00:30
Date of submission: 2018-04-24 17:21:03
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2019 Zbigniew Hundert
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.