The Peasants Fleeing to „Podolia” in the 18th Century from the Perspective of Rural Documents

Tomasz Wiślicz

Abstract


The article analyzes the phenomenon of runaway peasants in the 18th century through the prism of documents preserved in village court books. Fleeing to Podolia, which became a migratory destination after it was reincorporated into the Crown in 1699, was particularly popular in eastern Lesser Poland and the western part of the Ruthenian Voivodeship at the time. However, the preserved rural documents talk less about actual fleeing to Podolia, and more about a flight as a kind of referential pattern, which designated success both in rupture from social ties and in securing a more satisfactory living for oneself. Therefore, the motif of „escape to Podolia” was primarily used in peasant discourse to formulate values. At the social level, this was above all the freedom of social and geographic mobility with preserving all rights within the framework of the village community and serfdom. At the individual level, the potential opportunity to start a new life outside the control of local social structures was posited as a main value. The negative image of Podolia as a land of criminals, lose women, and sorcerers, which functioned at the same time, served in turn to describe the dangers which the decision to leave the village could bring with it.


Keywords


runaway peasantry; Podolia (region); peasant mobility; local communities

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Brzeżański S., Owczarnia w dzikim polu … to jest Katechyzm Polski z przyczyn w Informacyi wyrażonych pieśniami wydany, Lwów 1717.

Assorodobraj N., Początki klasy robotniczej: problem rąk roboczych w przemyśle polskim epoki stanisławowskiej, Warszawa 1946.

Bobrzyński M., Karta z dziejów ludu wiejskiego w Polsce, w: M. Bobrzyński : Szkice i studia historyczne, t. 2, Kraków 1922.

Burszta J., Zbiegostwo chłopów znad Sanu w pierwszej połowie XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1955, 17.

Dąbrowska-Zakrzewska M., Procesy o czary w Lublinie w XVII i XVIII w., Lublin 1947.

Figlus T., Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” 2016, 5.

Grodziski S., Ludzie luźni. Studium z historii państwa i prawa polskiego, Kraków 1961 („Zeszyty Naukowe UJ, Rozprawy i Studia”, 30).

Horn M., Walka chłopów czerwonoruskich z wyzyskiem feudalnym w latach 1640–1648, cz. 1, Zbiegostwo i zbójnictwo karpackie, Opole 1974.

Jawor G., Osady prawa wołoskiego i ich mieszkańcy na Rusi Czerwonej w późnym średniowieczu, Lublin 2000.

Jawor G., Imigranci ruscy i wołoscy we wsiach województwa lubelskiego w późnym średniowieczu (XIV–XV w.), „Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, Sectio F” 1988/1989, 43/44, 2.

Jawor G., Northern Extent of Settlement on the Wallachian Law in Medieval Poland, „Res Historica” 2016, 41.

Katalog małopolskich ksiąg sądowych wiejskich XV–XVIII w., oprac. T. Wiślicz, Warszawa 2007.

Kołodziejczyk D., Podole pod panowaniem tureckim. Ejalet Kamieniecki 1672–1699, Warszawa 1994.

Krykun M., Podilske voievodstvo u XVI–XVIII stolittiakh: Statti i materialy, Lviv 2011 [Крикун М., Подільське воєводство у XVI–XVIII століттях: Статті і матеріали, Львів 2011].

Pobłocki K., Chamstwo, Wołowiec 2021.

Poniat R., Ludzie luźni w społeczeństwie Rzeczypospolitej szlacheckiej w kontekście badań nad cyklem życia, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2013, 73.

Romek Z., Zapomniany historyk – Stanisław Śreniowski (1912–1957), „Klio Polska” 2012, 6.

Szczepaniak J., Katolicy na Podolu od końca XVIII do połowy XIX stulecia (przegląd dotychczasowych badań i nowe dane statystyczne), „Textus et Studia” 2016, 4 (8).

Szczotka S., Uwagi o zbiegostwie włościan w dawnej Polsce, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1949, 11.

Śreniowski Ś., Zbiegostwo chłopów w dawnej Polsce jako zagadnienie ustroju społecznego, Warszawa 1948.

Topolski J., Zbiegostwo chłopów w dobrach kapituły gnieźnieńskiej w pierwszej połowie XVIII wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1954, 16.

Urban W., Poddani szlacheccy w województwie krakowskim w drugiej połowie XVIII wieku i ich opór antyfeudalny, Wrocław–Kraków–Warszawa 1958.

Widajewicz J., Ks. Stanisław z Brzeżanki Brzeżański, pleban buszczecki (1693–1738). Szkic historyczny, w: Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. 2, Lwów 1925.

Wyżga M., Homo movens. Mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI–XVIII wieku, Kraków 2019.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2024.57.957-972
Date of publication: 2024-10-22 08:46:00
Date of submission: 2023-10-31 17:18:20


Statistics


Total abstract view - 254
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 108

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024 Tomasz Wiślicz

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.