Ukryj
Pokaż wszystkie
Wyślij tekst przez e-mail 
Późnorzymskie ius postliminii świadectwem słabości ‘soft power’ cesarstwa – studium przypadku
Streszczenie w języku polskim
W artykule omówiono późnorzymską konstytucję cesarską, która potwierdzała reguły ius postliminii – prawa obywatela rzymskiego do powrotu do utraconej sytuacji prawnej w przypadku uwolnienia z niewoli nieprzyjacielskiej – uzupełniając je o dodatkowe przywileje, ale wyłączając zastosowanie ustawy wobec tych, którzy przenieśli się dobrowolnie: C. Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366). Autor analizuje przyczyny, dla których unormowanie to znajdowało zastosowanie w różnych realiach historycznych i geograficznych. Wyciąg z tej konstytucji znany jest z Kodeksu Teodozjańskiego (Codex Theodosianus) z 438 r. i opatrzony został w interpretatio, powstałej w Galii pod koniec V w., a oba teksty powtórzono w Brewiarzu Alaryka (ok. 506). Lex Romana Burgundionum (ok. 501) w części podzielała rozwiązanie przyjęte w analizowanej konstytucji, podczas gdy jej skrócona wersja przejęta została do Kodeksu Justyniana (Codex Justinianus) z 534 r. Autor wskazuje przyczyny, dla których C. Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366) znajdowało zastosowanie w Galii w połowie IV w., w imperium Teodozjusza II (408–450), w późnym V w. w Galii oraz w zachodniej i wschodniej części świata śródziemnomorskiego pierwszej połowy VI w. Wysnuwa stąd wniosek, że C. Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366) i jej powtarzanie w różnych źródłach są świadectwem słabnięcia rzymskiego ‘soft power’ w późnym antyku, podkreślając uniwersalność tej koncepcji, wprowadzonej do politologii przez Josepha S. Nye Jr. w późnych latach osiemdziesiątych XX w.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Wydania źródeł
Amm. Marc. – Ammiani Marcellini Rerum Gestarum libri qui supersunt; ed.: Ammien Marcellin, Histoire, Tome V (Livres XXVI–XXVIII), texte établi, traduit et annoté par M.-A. Marié, Paris 1984 (Les Belles Lettres).
Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, przełożył, wstępem i przypisami opatrzył I. Lewandowski, t. II, Warszawa 2002 (Prószyński i Ska).
Appendix Vergiliana, sive Carmina minora Vergilio adtributa, recognovit et adnotatione critica instruxit R. Ellis, Oxonio 1907 (Typographero Claredoniano), https://archive.org/stream/appendixvergilia00elliuoft#page/10/mode/2up [dostęp: 30 IX 2018].
Brev. Alaric. – Breviarium Alarici (Lex Romana Visigothorum), instruxit G. Hänel, Lipsiae 1849 (Teubner).
C. – Codex Iustinianus, w: Corpus Iuris Civilis, volumen secundum, recognovit P. Krueger, Berolini 1895 (Weidmann).
C. Th. – Codex Theodosianus, ed.: Theodosiani libri XVI cum Constitutionibus Sirmondianis et leges novellae ad Theodosianum pertinentes, vol. 1–2, ediderunt Th. Mommsen et P.M. Meyer, Berolini 1904 (Weidmann).
Cicero, De oratore, ed.: Cicero in Twenty Eight Volumes, III: De Oratore in Two Volumes, vol. 1, with an english translation by E.W. Sutton, completed, with an Introduction of H. Rackham, London–Cambridge, Mass. 1942 (W. Heinemann and Harvard University Press).
Cyceron Marek Tulliusz, O mówcy, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył B. Awianowicz, Kęty 2010 (Wydawnictwo Marek Derewiecki).
Ecloga, ed. L. Burgmann, Ecloga: Das Gesetzbuch Leons III. und Konstantinos‘ V, Frankfurt a. Main 1983 (Löwenklau Gesellschaft e.V.).
I. – Institutiones Iustiniani, w: Corpus Iuris Civilis, volumen primum, recognovit P. Krueger et Th. Mommsen, Berolini 1895 (Weidmann).
Lex Romana Burgundionum – ed.: F. Bluhme, w: Monumenta Germaniae Historica. Legum, Tomus III, Hannoverae 1863 (impensis Bibliopoli Hahniani), http://www.dmgh.de [dostęp: 30 IX 2018].
L.R. von Salis, w: Monumenta Germaniae Historica. Legum Sectio I. Legum Nationum Germanicorum, Tomi II, Pars I, Hannoverae 1892 (impensis Bibliopoli Hahniani) http://www.dmgh.de [dostęp: 30 IX 2018].
Neira Faleiro C., La ‘Notitia Dignitatum’: nueva edición crítica y comentario histórico, Madrid 2005 (Consejo Superior de Investigaciones Científicas).
Not. Dig. Occ. – Notitia dignitatum in partibus Occidentis, ed.: Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae et Laterculi Provinciarium, edidit O. Seeck, Berlin 1876 (Weidmann).
Nov. Iust. – Novella Iustiniani, w: Corpus Iuris Civilis, volumen tertium, recognovit R. Schoell. Opus schoellii morte interceptum absolvit G. Kroll, Berolini 1895 (Weidmann).
Novella Theodosii – Ed.: C. Th., vol. 2.
Priscus Panita, Excerpta et fragmenta, ed. P. Carolla, Berlin–New York 2008 (de Gruyter).
Opracowania
Czasopisma cytowano według zasad przyjętych w: L’Année Philologique
Amirante L. Postliminium (diritto romano), w: Novissimo digesto italiano, vol. 13, eds. A. Azara, E. Eula, Torino 1966.
Arce J., Bárbaros y romanos en Hispania (400–507 A.D.), Madrid 2005.
Atzeri L., Gesta senatus Romani de Theodosiani publicando. Il Codice Teodosiano e la sua diffussione ufficiale in Occidente, Berlin 2008.
Biondi B., Il diritto romano christiano, vol. 2: La giustizia – le persone, Milano 1952.
Boeft J. den, Drijvers J.W., Hengst D. Den, Teitler H.C., Philological and Historical Commentary on Ammianus Marcellinus XXVII, Leiden–Boston 2009.
Böhme H.-W., Castritius H., Laeten und Laetengräber, w: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Hrsg. H. Beck [et al.], Bd. 17, Berlin–New York 2001.
Brodka D., Pragmatismus und Klassizismus im historischen Diskurs des Priskos von Panion, w: Jenseits der Grenzen. Geschichtsschreibung in Spätantike und Frühmittelater, Hrsg. A. Goltz, H. Leppin, H. Schlange-Schöningen, Berlin–New York 2009.
Cameron A., The Mediterranean World in Late Antiquity: AD 395–700, London–New York 2012.
Cannata C., Possessio, possessor, possidere nelle fonti giuridiche del Basso Romano. Contributo allo studio del sistema die rapporti reali nell’epoca postclassica, Milano 1962.
Casaní A.M., ‘Postliminium receptum Gallus Aelius in libro significationum, quae ad ius pertinent...’. Origine storica del postliminium e sua classificazione, „Studia Prawnoustrojowe” 2013, 21.
Cintio L. di, Ancora sulla ‘Interpretationes’, „RDR” 2010, 10, http://www.ledonline.it/rivistadirittoromano/ [dostęp: 30 IX 2018].
Cintio L. di, L’«Interpretatio Visigothorum» al «Codex Theodosianus». Il libro IX, Milano 2013, http://www.ledonline.it/rivistadirittoromano/allegati/dicintio-interpretatio.pdf [dostęp: 30 IX 2018].
Cintio L. di, Note sui contenuti della ‘Interpretatio’; divinazione e custodia carceria, „RDR” 2008, 8, http://www.ledonline.it/rivistadirittoromano/ [dostęp: 30 IX 2018].
Cintio L. di, Riflessioni sul libro IX della Interpretatio alariciana, „RDR” 2012, 12, http://www.ledonline.it/rivistadirittoromano/ [dostęp: 30 IX 2018].
Chauvot A., Opinions romaines face aux barbares au IVe siècle ap. J.-C., Paris 1998.
Collins R., Hiszpania w czasach Wizygotów. 409–711, tłum. J. Lang, Warszawa 2007.
Colombo M., Alcune questioni ammianee, „Romanobarbarica” 1999, 16.
Colombo M., La campagna estiva del 357 in Germania I, la spedizione del magister peditum praesentalis Barbatio contro gli Alamanni Iuthungi in Raetia II e le manipolazioni narrative di Ammiano Marcellino, „Tyche” 2016, 31.
Coma Fort J.M., Codex Theodosianus: historia de un texto, Madrid 2014.
Conant J.P., Romanness in the Age of Attila, w: Cambridge Companion to the Age of Attila, ed. M. Maas, Cambridge 2015.
Corcoran S., The Code of Justinian: The Life of a Text Through 1,500 Years, w: The Codex of Justinian: A New Annotated Translation, with Parallel Latin and Greek Text, vol. 1, ed. B.W. Frier, Cambridge 2016.
Corcoran S., The Novus Codex and the Codex Repetitae Praelectionis. Justinian and His Codes, w: Figures d’empire, fragments de mémoire. Pouvoirs et identités dans le monde romain impérial (IIe s. av. n.è.–VIe s. ap. n.è.), eds. S. Benoist, A. Daguet-Gagey, Ch. Hoët-van Cauwenberghe, Lille 2011.
Cullen J., The American Dream. A Short History of an Idea that Shaped a Nation, Oxford 2003.
Curta F., Limes and Cross: The Religous Dimension of the Sixth-Century Danube Frontier of the Early Byzantine Empire, „Starinar” 2001, 51.
Curta F., Peasants as „Makeshift Soldiers for the Occasion”: Sixth-Century Settlement Patterns in the Balkans, w: Urban Centers and Rural Contexts in Late Antiquity, eds. T.S. Burns, J.W. Eadie, Michigan 2001.
Dajczak W., Rzymska res incorporalis a kształtowanie się pojęć ‘rzeczy’ i ‘przedmiotu praw rzeczowych’ w europejskiej nauce prawa prywatnego, Poznań 2007.
Deutsch M.E., ‘E pluribus unum’, „The Classical Journal” 1923, 18.7.
Drinkwater J.F., Julian and the Franks and Valentinian I and the Alamanni: Ammianus on Romano-German Relations, „Francia” 1997, 24.1.
Ernout A., Méllet A., Dictionaire étymologique de la langue latine. Histoire des mots, ed. J. André, Paris 1979.
Fifth Century Gaul: Crisis of Identity?, eds. J. Drinkwater, H. Elton, Cambridge 2002.
Fischer S., López Sánchez F., Subsidies for the Roman West? The Flow of Constantinopolitan Solidi to the Western Empire and Barbaricum, „Opuscula. Annual of the Swedish Institutes at Athens and Rome” 2016, 9.
Fortina M., L’imperatore Graziano, Torino 1953.
Frézouls E., Durocortorum (Reims) Marne, France, w: R. Stillwell [et al.], The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, New York 1976, http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0006:entry=durocortorum [dostęp: 30 IX 2018].
Gallien in Spätantike und Frühmittelalter: Kulturgeschichte einer Region, Hrsg. St. Diefenbach, G. M. Müller, Berlin 2013.
Gaudemet J., Code Theodosien et Breviaire d’Alaric, w: Studi in onore di Giuseppe Grosso, vol. 4, Torino 1971.
Germino E., Codex Theodosianus e Codex Iustinianus: un’ipotesi di lavoro, w: Società e diritto nella tarda antichità, ed. L. De Giovanni, Napoli 2012.
Georges K.E. (ed.), Ausführiliches Lateinisch-Deutsches Handwörterbuch […], vol. 1, Basel 1962.
Giomaro A.M., Differenze di sistema fra il codice di Teodosio II (439) e il codice di Giustiniano (534). I grandi spostamenti di materia fra lo schema dell’uno e dell’altro codice, w: „Atti dell’Accademia romanistica costantiniana: 14. Convegno internazionale in memoria di Guglielmo Nocera”, Napoli 2003.
Giomaro A.M., Il Codex repetitae praelectionis. Contributi allo studio dello schema delle raccolte normative da Teodosio a Giustiniano, Roma 2001.
Giuffrè V., Iura’ e ‘arma’. Intorno al VII libro del Codice Theodosiano, Napoli 1983.
Gkoutzioukostas A., Ο θεσμός του κοιαίστωρα του ιερού παλατίου: Η γέηεση, οι αρμοδιότητες και η εξέλιξή του, Thessaloniki 2001.
Glare P.G.W. (ed.), Oxford Latin Dictionary, vol. 1–2, Oxford 2016.
Goffart W.A., Administrative Methods of Barbarian Settlement in the Fifth Century: The Definitive Account, w: Gallien in Spätantike und Frühmittelalter: Kulturgeschichte einer Region, eds. St. Diefenbach, G.M. Müller, Berlin 2013.
Goffart W.A., Barbarians and Romans, A.D. 418–584. The Techniques of Accommodation, Princeton 1980.
González Fernández R., Las estructuras ideológicas del Código de Justiniano, Murcia 1997.
Gradenwitz O., Heidelberger Index zum Theodosianus, vol. 1, Berlin 1925.
Gutmann B., Studien zur römischen Außenpolitik in der Spätantike (364–395 n. Chr.), Bonn 1991.
Haensch R., Capita provinciarum. Statthaltersitze und Provinzialverwaltung in der römischen Kaiserzeit, Mainz 1997.
Haidt J., The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion, New York 2012.
Harper K., Slave Prices in Late Antiquity (and in the Very Long Term), „Historia” 2010, 59.
Harper K., Slavery in the Late Roman World, AD 275–425, Cambridge 2011.
Heering W., Kaiser Valentinian I [364–375 n. Chr.], Magdeburg 1927.
Heumann H.G., Seckel E., Heumann Handlexikon zu den Quellen des römischen Recht, Jena 1891.
Honoré T., Tribonian, London 1978.
Hoffmann D., Das spätrömische Bewegungsheer und die Notitia dignitatum, vol. 1, Düsseldorf 1969.
Höschele R., Moreto-Poetik. Das Moretum als intetextuelles Mischgericht, w: Die “Appendix Vergiliana”. Pseudepigraphen im literarischen Kontext, Hrsg. N. Holzberg, Tübingen 2005.
Ilski K., Biskupi Mezji i Scytii IV–VI w., Poznań 1995.
Isaac B., The Meaning of the Terms Limes and Limitanei, „JRS” 1988, 78.
Kaser M., Das römische Privatrecht, zweiter Abschnitt: Die nachklassischen Entwicklungen, München 1975.
Kolb A., Transport und Nachrichtentransfer im Römischen Reich, Berlin 2000.
Kozłowski M., Józef Kuranc – lubelski bizantynolog, „Nowy Filomata” 2016, 20.1.
Krawczyk Z., Polityka Walentyniana I wobec Alamanów w świetle przekazu Ammiana Marcellinusa, „Antiquitas” 2007, 29.
Kupiszewski H., Rozważania o własności rzymskiej, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1984, 36.2.
Lassère J.-M., Africa, quasi Roma. 256 av. J.-C. – 711 apr. J.-C., Paris 2015.
Le Bréviaire d’Alaric. Aux origines du Code Civil, eds. M. Rouche, B. Dumezíl, Paris 2008.
Lenski N., Captivity among the Barbarians and Its Impact on the Fate of the Roman Empire, w: Cambridge Companion to the Age of Attila, ed. M. Maas, Cambridge 2015.
Lenski N., Captivity and Romano-Barbarian Exchange, w: Romans, Barbarians, and the Transformation of the Roman World. Cultural Interactions and the Creation of Identity in Late Antiquity, eds. R. Mathisen, D. Shanzer, Farnham 2011.
Lenski N., Failure of Empire. Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D., Berkeley–Los Angeles 2003.
Levy E., West Roman Vulgar Law. The Law of Property, Philadelphia 1951.
Lewis Ch.T., Short Ch., A Latin Dictionary. Founded on Andrews’ Edition of Freund’s Latin Dictionary […], Oxford 1879, http://www.perseus.tufts.edu/ [dostęp: 30 IX 2018].
Liebs D., Das Recht der Römer und die Christen, Tübingen 2015.
Liebs D., Lex Romana Visigothorum, w: Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Hrsg. H. Beck [et al.], Bd. 18, Berlin 2001.
Liebs D., Zur Überlieferung und Entstehung des Breviarium Alaricianum, w: „Atti dell’Accademia romanistica costantiniana: 14. Convegno internazionale in memoria di Guglielmo Nocera”, Napoli 2003.
Liebs D., (rec.), B. Sirks, The Theodosian Code. A Study, Friedrichsdorf 2007, „ZRG” 2010, 127.
López Sánchez F., Theodosius II and the Consolidation of the Visigothic Power in the West: The Numismatic and the Monetary Evidences, w: The Theodosian Age (A.D. 379–455). Power Place, Belief and Learning at the End of the Western Empire, eds. R. García-Gascó, S. González Sánchez, D. Hernandez De la Fuente, BAR International Series 2493, Oxford 2013.
Lounghis T.C., Blysidu B.N., Lampakes St., Regesten der Kaiserkunden des Öströmischen Reiches von 476 bis 565, Nicosia 2005.
Luttwak E.N., The Grand Strategy of the Byzantine Empire, Cambridge, MA–London 2009.
Maas M., Roman History and Christian Ideology in Justinianic Reform Legislation, „DOP” 1986, 40.
MacMaster Th.J., The Transformative Impact of the Slave Trade on the Roman World, 580–720, Edinburgh 2015 (diss.), https://www.era.lib.ed.ac.uk/handle/1842/22819 [dostęp: 30 IX 2018].
MacMullen R., Changes in the Roman Empire. Essays in the Ordinary, Princeton 1990.
MacMullen R., Late Roman Slavery, „Historia” 1987, 36.3.
Maffi A., Ricerche sul Postliminium, Milano 1992.
Matthews J.F., Interpreting the Interpretationes of the Breviarium, w: Law, Society, and Authority in Late Antiquity, ed. R.W. Mathisen, Oxford 2001.
Matthews J.F., Lying Down the Law: A Study of the Theodosian Code, New Heaven–London 2000.
Matthews J.F., The Roman Empire of Ammianus, London 1989.
Mathisen R.W., Peregrini, Barbari, and Cives Romani: Concepts of Citizenship and the Legal Identity of Barbarians in the Later Roman Empire, „American Historical Review” 2006, 111.
Mathisen R.W., Roman Aristocrats in Barbarian Gaul. Strategies for Survival in an Age of Transition, Austin 1993.
Mathisen R.W., Sivan H.S., Forging a New Identity. The Kingdom of Tolouse and the Frontiers of Visigothic Aquitania (418–507), w: The Visigoths. Studies in Culture and Society, ed. A. Ferreiro, Leiden 1999.
Mayr R., Vocabularium Codicis Iustiniani I, Pars Latina, Prag 1923.
Mbadinga W.Ch., Les pourparlers de paix entre Rome et les Barbares le long du limes rhéno-danubien de 337 à 375, Paris 2012 (diss.), https://tel.archives-ouvertes.fr/tel-00857547/document [dostęp: 30 IX 2018].
Morrison C., Sodini J.-P., The Sixth-Century Economy, w: The Economic History of Byzantium: From the Seventh through the Fifteenth Century, vol. 1, ed. A. Laiou, Washington 2002.
Nemo-Pekelman C., How Did the Prudentes Work on the Breviarium Alaricanum? The Example of the Laws on Jews, „Historical Research” (Special Issue: Early Medieval Law in Context, ed. J. Benham) 2013, 86.233.
Nesselhauf H., Die spätrömische Verwaltung der gallisch-germanischen Länder, Berlin 1938.
Nye Jr J.S., Bound to Lead: The Changing Nature of American Power, New York 1990.
Nye Jr J.S., Soft Power: The Means to Success in World Politics, New York 2004.
Pergami F., La legislazione di Valentiniano e Valente (364–375), Milano 1993.
Plezia M. (red.), Słownik łacińsko-polski, t. 3, Warszawa 2007.
Pohl W., Migrations, Ethnic Groups, and State Building, w: Cambridge Companion to the Age of Attila, ed. M. Maas, Cambridge 2015.
Poulter A.G., Cataclysm on the Lower Danube: The Destruction of a Complex Roman Landscape, w: Landscapes of Change. Rural Evolutions in Late Antiquity and the Early Middle Ages, ed. N. Christie, Aldershot 2004.
Poulter A.G., Economic Collapse in the Countryside and the Consequent Transformation of City into Fortress in Late Antiquity, w: The Transformation of Economic Life under the Roman Empire. Proceedings of the Second Workshop of the International Network Impact of Empire (Roman Empire, c. 200 B.C.–A.D. 476), 2001, eds. L. de Blois, J. Rich, Nottingham, July 4–7, Amsterdam 2002.
Prinzing G., On Slaves and Slavery, w: The Byzantine World, ed. P. Stephenson, London–New York 2010.
Prosopography of the Later Roman Empire, vol. 1, eds. A.H.M. Jones, J.R. Martindale, J. Morris, Cambridge 1971.
Rio A., Slavery After Rome, 500–1100, Oxford 2017.
Roberts W.E., Gratian (367–83 A.D.), De Imperatoribus Romanis. An Online Encyclopedia of Roman Emperors, 1998, https://www.roman-emperors.org/gratian.htm#6 [dostęp: 30 IX 2018].
Roberts W.E., Valentinian I (364–375 A.D), De Imperatoribus Romanis. An Online Encyclopedia of Roman Emperors, 2001, https://www.roman-emperors.org/vali.htm#N_15_ [dostęp: 30 IX 2018].
Rodríguez Martín J.-D., A Handbook for Alaric’s Codification, „RIDA” 1999, 46.
Rossi D., Il sistema delle fonti normative nel Breviario Alariciano alla luce dell’interpretatio a CTh 1,4,3, „BIDR” 1993–1994, 96–97.
Rotman Y., Byzantine Slavery and the Mediterranean World, english trans. by J.M. Todd, Cambridge, MA–London 2009.
Salway R.W.B., The Publication and Application of the Theodosian Code, „MEFRA” 2013, 125.2, http://mefra.revues.org/1754 [dostęp: 30 IX 2018].
Salway R.W.B., The Publication of the Theodosian Code and Transmission of its Texts Some Observations, w: Société, économie, administration dans le Code Théodosien, éd. S. Crogiez-Pétrequin, P. Jaillette, Lille 2012.
Samson R., Rural Slavery, Inscriptions, Archaeology and Marx: A Response to Ramsay Macmullen’s ‘Late Roman Slavery’, „Historia” 1989, 38.1.
Sanna M.V., Nuove ricerche in tema di postliminium e redemptio ab hostibus, Cagliari 2001.
Sarris P., Economy and Society in the Age of Justinian, Cambridge 2006.
Scharf R., Der Dux Mogontiacensis und die Notitia Dignitatum. Eine Studie zur spätantiken Grenzverteidigung, Berlin–New York 2005.
Scheidel W., Slavery in the Roman economy, „Princeton/Stanford Working Papers in Classics”, Version 1.0, September 2010, https://www.princeton.edu/~pswpc/pdfs/scheidel/091003.pdf [dostęp: 30 IX 2018].
Schlinkert D., Between Emperor, Court and Senatorial Order: The Codification of the Codex Theodosianus, „Ancient Society” 2002, 32.
Schmidt-Hofner S., Die Regesten der Kaiser Valentinian und Valens in den Jahren 364 bis 375 n. Chr., „ZRG” 2008, 125.
Schmidt-Hofner S., Reagieren und Gestalten: der Regierungsstil des spätrömischen Kaisers am Beispiel der Gesetzgebung Valentinians I, München 2008.
Seeck O., Regesten der Kaiser und Päpste für die Jahre 311 bis 476 N.Chr. Vorarbeit zu einer Prosopographie der Christlischen Kaiserzeit, Stuttgart 1919.
Sirks A.J.B., The Theodosian Code. A Study, Friedrichsdorf 2007.
Sirks A.J.B., Where Did the Theodosian Compilers Take Their Textes From?, w: Société, économie, administration dans le Code Théodosien, éd. S. Crogiez-Pétrequin, P. Jaillette, Lille 2012.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla historyków i prawników, Kraków 2009.
Stachura M., Wrogowie porządku rzymskiego. Studium zjawiska agresji językowej w Kodeksie Teodozjusza, Nowelach Postteodozjańskich i Konstytucjach Sirmondiańskich, Kraków 2010.
Stein E., Histoire du Bas-Empire, vol. 1, Paris 1959.
Suder W., Census populi. Demografia starożytnego Rzymu, Wrocław 2003.
Szahaj A., E Pluribus Unum? Dylematy wielokulturowości i politycznej poprawności, Kraków 2004.
Tuori K., The Emperor of Law. The Emergence of Roman Imperial Adjudication, Oxford 2016.
Vandendriessche S., Possessio und Dominium im postklassischen römischen Recht. Eine Überprüfung von Levy‘s Vulgarrechtstheorie anhand der Quellen des Codex Theodosianus und der Posttheodosianischen Novellen, Hamburg 2006.
Voci P., Nuovi studi sulla legislazione romana del tardo impero, Padova 1989.
Whittaker C.R., ‘Agri deserti’, w: Studies in Roman Property, ed. M.I. Finley, Cambridge–London–New York–Melbourne 1976.
Wickham Ch., Framing the Early Middle Ages. Europe and the Medditerranean, 400–800, Oxford 2005.
Wieacker F., Lateinische Kommentare zum Codex Theodosianus. Untersuchungen zum Aufbau und Überlieferungswert der Interpretationen zum Codex Theodosianus, w: Symbolae Friburgensis in honorem Ottonis Lenel, Leipzig 1931.
Wiewiorowski J., O pożytkach płynących z uważnej lektury: krótkie uwagi na temat C.Th. 5.7.1 (Brev. 5.5.1) = C. 8.50.19 (a. 366), „Sapientia Iuris. Prawo Rzymskie i Kanoniczne” 2018, 1, http://sapientiaiuris.wpiaus.pl/images/1/wiewiorowski.pdf [dostęp: 30 IX 2018].
Wiewiorowski J., Początki osadnictwa wojskowego ‘limitanei’ nad dolnym Dunajem. Refleksje na podstawie noweli 24 cesarza Teodozjusza II z 443 r., w: Studia z historii ustroju i prawa. Księga dedykowana Profesorowi Jerzemu Walachowiczowi, red. H. Olszewski, Poznań 2002.
Wiewiorowski J., Prohibition of Retroactive Law – A Historical Key to Intertemporary Law, w: The Intertemporal Problems in Law, eds. J. Mikołajewicz, W. Szafrański, A. Godek, Poznań 2017.
Wiewiorowski J., Stanowisko prawne rzymskich dowódców wojsk prowincjonalnych – duces w prowincjach Scythia Minor i Moesia Secunda, Poznań 2007.
Wiewiorowski J., Status prawny działek żołnierzy “limitanei” nad dolnym Dunajem, w: Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie – idee – prawo, red. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Białystok 2003.
Wiewiorowski J., The Defence of the Long Walls of Thrace (Μακρά Τείχη τῆς Θρᾴκης) under Justinian the Great (527–565 A.D.), „Studia Ceranea” 2012, 2 = „Bulgaria Mediaevalis” 2012, 3.
Wiewiorowski J., The Judiciary of Diocesan Vicars in the Later Roman Empire, Poznań 2015.
Wiewiorowski J., The Roman Army in Later Roman Empire and Ius Postliminii and Marriage (Some Remarks), w: Leben nach dem Tod. Rechtliche Probleme im Dualismus: Mensch-Rechtssubjekt, Hrsg. A. Gulczyński, Graz 2010.
Wightman E.M., Gallia Belgica, London 1985.
Wilson, E.J. III, Hard Power, Soft Power, Smart Power, „The Annals of the American Academy of Political and Social Science” 2008, 616.1.
Wood I., The Legislation of Magistri Militum: The Laws of Gundobad and Sigismund, „Clio@Thémis” 2016, 10, http://www.cliothemis.com/IMG/pdf/5-_Wood-2.pdf [dostęp: 30 IX 2018].
Wójcik M., Dobra na rzecz wykupu jeńców w rzymskim prawie poklasycznym, „Roczniki Nauk Prawnych” 2004, 14.1.
Wójcik M., Fundacje dobroczynne w rzymskim prawie poklasycznym, Lublin 2003.
Zimmermann R., The Law of Obligations: Roman Foundations of the Civilian Tradition, Oxford 1996.
Zołoteńki D., Galia u schyłku panowania rzymskiego. Administracja cywilna i wojskowa oraz jej reprezentanci w latach 455–486, Kraków 2011.
Strony internetowe
http://www.geschichtsquellen.de/repOpus_03238.html
http://www.leges.uni-koeln.de/en/lex/lex-burgundionum/
http://www.trismegistos.org/place/3275
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/rh.2018.46.85-113
Data publikacji: 2019-04-25 10:00:28
Data złożenia artykułu: 2017-11-10 19:38:47
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2019 Jacek Tomasz Wiewiorowski
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.