Szczęście w strukturze normatywności (część I - Normatywność)

Andrzej Niemczuk

Streszczenie w języku polskim


Etyka przedkantowska była zbudowana na schemacie, według którego w działaniu praktycznym człowiek powinien robić to, co go uszczęśliwia. Spór dotyczył tylko natury szczęścia i natury człowieka. Kantowskie zakwestionowanie uzasadnienia powinności za pomocą odwołań do szczęścia oraz teoria błędu naturalistycznego spowodowały, że współczesne teorie normatywności (oprócz jedynie utylitaryzmu) opierają się na zasadzie separacji normatywności od szczęścia, co w konsekwencji prowadzi do wyrugowania problematyki szczęścia z filozofii praktycznej. Punktem wyjścia artykułu jest argumentacja na rzecz następujących twierdzeń krytycznych: (a) bez odwołania do szczęścia normatywność nie może być zadowalająco ani wyjaśniona, ani uzasadniona; (b) utylitarystyczna koncepcja szczęścia nie nadaje się do uzasadnienia normatywności. Pierwszą część artykułu kończy zarys struktury normatywności wraz z propozycją odpowiedzi na pytanie: dlaczego powinienem respektować normatywność? Druga część artykułu prezentuje taką koncepcję szczęścia, która normatywności nie wyklucza, lecz stanowi dla niej niezbędne uzasadnienie. Po zidentyfikowaniu desygnatu pojęcia szczęścia scharakteryzowany zostaje jego rdzeń w postaci eutymii, pojmowanej jako stabilne zadowolenie z faktu bycia podmiotem. Całość jest zakończona argumentacją pokazującą komplementarność szczęścia i normatywności.


Słowa kluczowe


normatywność; szczęście; podmiot praktyczny; filozofia praktyczna

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Arystoteles. Etyka Nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. Warszawa: PWN, 2012.

Biblia Tysiąclecia, Mk. 8.35.

Brożek, Anna, Bartosz Brożek, Jerzy Stelmach. Fenomen normatywności. Kraków: Copernicus Center Press, 2013.

Duchliński, Piotr. „Normatywność – jej źródła i sposoby jej badania. Analiza metateoretyczna”. W: Piotr Duchliński, Andrzej Kobyliński, Ryszard Moń, Ewa Podrez. O normatywności w etyce, 17–61. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2015.

Heidegger, Martin. Bycie i czas. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: PWN, 1994.

Ingarden, Roman. Wykłady z etyki. Warszawa: PWN, 1989.

Kant, Immanuel. Krytyka czystego rozumu. Tłum. Roman Ingarden. Warszawa: PWN, 1986.

Kant, Immanuel. Krytyka praktycznego rozumu. Tłum. Jerzy Gałecki. Warszawa: PWN, 1984.

Kant, Immanuel. Uzasadnienie metafizyki moralności. Tłum. Mścisław Wartenberg. Warszawa: PWN, 1984.

Kopciuch, Leszek. Wolność a wartości. Max Scheler, Nicolai Hartmann, Dietrich von Hildebrand, Hans Reiner. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2010.

Korsgaard, Christine Marion. Sources of Normativity. New York: Cambridge University Press, 1996.

Kramer, Hans. Etyka integralna. Tłum. Marcin Poręba. Toruń: Wydawnictwo Rolewski, 2004.

Nagel, Thomas. Widok znikąd. Tłum. Cezary Cieśliński. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1997.

Niemczuk, Andrzej. „Aksjologiczne uzasadnienie etyki”. W: Andrzej Niemczuk. Filozofia praktyczna. Studia i szkice, 239–270. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.

Niemczuk, Andrzej. „Błąd teoretyzmu w aksjologii”. W: Andrzej Niemczuk. Filozofia praktyczna. Studia i szkice, 13–45. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.

Niemczuk, Andrzej. Filozofia dobra przed powstaniem aksjologii. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1994.

Niemczuk, Andrzej. „Kolista struktura praktyki. Rozważania metapraktyczne”. W: Andrzej Niemczuk. Filozofia praktyczna. Studia i szkice, 125–147. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.

Niemczuk, Andrzej. „O poznaniu wartości”. W: Andrzej Niemczuk. Filozofia praktyczna. Studia i szkice, 71–74. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2016.

Niemczuk, Andrzej. „Practical Rationality – its Nature and Operation”. Studia Humana 8, nr 2 (2019): 55–68.

Niemczuk, Andrzej. Traktat o złu. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2013.

Prichard, Harold Arthur. „Does Moral Philosphy Rest on a Mistake?”. Mind 1912, nr XXI, 487–499.

Rawls, John. Teoria sprawiedliwości. Tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek, Adam Romaniuk. Warszawa: PWN, 1994.

Spaemann Robert. Szczęście a życzliwość. Esej o etyce. Tłum. Jarosław Merecki. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1997.

Spinoza, Baruch. Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona. Tłum. Ignacy Myślicki. Warszawa: PWN, 1954.

Stoiński, Andrzej. „Wybrane wątki krytyki utylitaryzmu”. Humanistyka i Przyrodoznawstwo 2014, nr 20: 369–383.

Szubert, Tomasz. Szczęście i jego determinanty ekonomiczne. Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu, 2019.

Tatarkiewicz, Władysław. O szczęściu. Warszawa: PWN, 1985.

Tugendhat, Ernst. Wykłady o etyce. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2004.

White, Nicholas. Filozofia szczęścia. Od Platona do Skinnera. Tłum. Marek Chojnacki. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2008.

Williams, Bernard. „Osoby, charakter i moralność”. Tłum. Tadeusz Baszniak. W: Bernard Williams. Ile wolności powinna mieć wola? I inne eseje z filozofii moralnej, 239–244. Warszawa: Fundacja Aletheia, 1999.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2020.29.5-37
Data publikacji: 2020-08-24 01:08:35
Data złożenia artykułu: 2020-04-24 18:49:36


Statystyki


Widoczność abstraktów - 1963
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 0

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Andrzej Niemczuk

##submission.licenseURL##: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl