Email this article 
The Enlightenment Inspirations of the Transhumanist Gnosis
Abstract
The aim of this text is to reconstruct, isolate, and discuss those motifs in transhumanism that originate in the philosophy of the Enlightenment. Importantly, in this article transhumanism is treated as a form of gnosis, that is, a form of religious thought that concerns the belief in the existence of exclusive knowledge which is a medium of self-salvation. Treating transhumanism as gnosis aims to highlight those ideas of the Enlightenment that transhumanism stems from and that are simultaneously more radically understood in transhumanism. The article opens with remarks on the difficulties of research on gnosis, in particular with its definition. Based on initial investigations, a general reconstruction of transhumanist philosophy is made and an argument is presented that transhumanism is some kind of gnosis. The final part of the article presents some vital motifs of the philosophy of the Enlightenment that are taken up and developed by transhumanism. They concern, among others: humanism, anthropocentrism, progressivism, naturalism, and rationalism.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Anonim. „Ewangelia Filipa”. W: Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, red. i tłum. Wincenty Myszor. Katowice: Księgarnia Świętego Jacka, 2021.
Anonim. „Ewangelia prawdy”. W: Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, red. i tłum. Wincenty Myszor. Katowice: Księgarnia Świętego Jacka, 2021.
Bostrom, Nick. „A history of transhumanist thought”. https://nickbostrom.com/papers/a-history-of-transhumanist-thought/ (dostęp: 8.05.2025).
Cassirer, Ernst. Filozofia Oświecenia. Tłum. Tadeusz Zatorski. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
Chustecki, Jakub. Transhumanizm. W stronę biopolityki ponowoczesnej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2024.
Condorcet, Antoine Nicolas. Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje. Tłum. Bogdan Suchodolski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1957.
Drozdowicz, Zbigniew. Filozofia Oświecenia. Warszawa: PWN, 2019.
Elzenberg, Henryk. „Ideał zbawienia na gruncie etyki czystej”. W: tenże, Pisma etyczne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, 2001.
Huxley, Julian. „Transhumanism”. W: tenże, New bottles for new wine. London: Chatto & Windus, 1957.
Jonas, Hans. Religia gnozy. Tłum. Marek Klimowicz. Kraków: Platan, 1994.
Klichowski, Michał. Narodziny cyborgizacji. Nowa eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2014.
Leszczyński, Damian. Realizm i sceptycyzm. Studia analityczne. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2012.
More, Max. List do Matki Natury. Tłum. Marcin Seńko. http://simon.hell.pl/maxmore.html (dostęp: 8.05.2025).
More, Max. Transhumanism. Towards a Futurist Philosophy. https://maxmore.substack.com/p/transhumanism-toward-a-futurist-philosophy (dostęp: 8.05.2025).
Myszor, Wincenty. „[Ewangelia prawdy] Komentarz”. W: Biblioteka z Nag Hammadi. Kodeksy I i II, red. i tłum. Wincenty Myszor. Katowice: Księgarnia Świętego Jacka, 2021.
Myszor, Wincenty. „Gnoza”. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 3: E-G, red. Andrzej Maryniarczyk. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2002.
Nietzsche, Fryderyk. Tako rzecze Zaratustra. Książka dla wszystkich i dla nikogo. Tłum. Wacław Berent. Poznań: Vesper, 2006.
Pearce, David. The abolitionist project. https://www.abolitionist.com (dostęp: 8.05.2025).
Pearce, David. The Hedonistic Imperative. https://www.hedweb.com/hedethic/hedonist.htm (dostęp: 8.05.2025).
Pico della Mirandola, Giovanni. Oratio de hominis dignitate. Mowa o godności człowieka. Tłum. Zbigniew Nerczuk i Mikołaj Olszewski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2010.
Płoszczyniec, Antoni. „Gnostyczne wątki w filozofii Pascala”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 32, nr 4/128 (2023): 427–441. https://doi.org/10.24425/pfns.2023.148669 (dostęp: 8.05.2025).
Płoszczyniec, Antoni. „O pożytkach i szkodliwości historii filozofii dla życia”. W: Spory o wartości, Od praktyki do teorii interpretacji aksjologicznych, red. Jacek Schindler i Marcin Stabrowski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2016.
Płoszczyniec, Antoni. „Transhumanizm jako gnoza. Refleksja analityczno-historyczna”. Argument. Biannual Philosophical Journal 13, no 1 (2023): 43–58. https://argument.uken.krakow.pl/article/view/10512 (dostęp: 8.05.2025).
Prokopiuk, Jerzy. Gnoza i gnostycyzm. Kraków: Vis-à-vis Etiuda, 2021.
The Transhumanist Declaration. Goethe-Universität Frankfurt. https://itp.uni-frankfurt.de/~gros/Mind2010/transhumanDeclaration.pdf (dostęp: 8.05.2025).
Ziemiński, Ireneusz. Życie wieczne. Przyczynek do eschatologii filozoficznej. Poznań: W drodze, 2013.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2025.39.99-119
Date of publication: 2025-08-13 14:59:55
Date of submission: 2025-05-10 07:42:59
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2025 Jakub Płoszczyniec
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.