Between Utopia and Civil Disobedience. The Question of Violence in Edward Abramowski’s Social and Political Thought

Michał Gniadek

Abstract


The article attempts to examine the problem of violence in Edward Abramowski’s socio-political thought from the perspective of two concepts: utopian thinking, which, according to Karl Popper, inevitably leads to violence, and civil disobedience or an act of resistance to authority that rejects violence in principle. The first part of the article shows how Abramowski’s critique of utopianism shapes his vision of a world devoid of violence, realised step by step through grassroots institutions. The second part, then, is devoted to ‘collective conspiracy against the government’, which, as one of the ways of practising his utopia, allows the struggle for national liberation. Ultimately, it seems that the rejection of violence puts Abramowski closer to piecemeal engineering than to a utopian one, while his social vision fits into Popper’s concept of open society.



Keywords


violence, utopia, civil disobedience, open society, Edward Abramowski, Karl R. Popper, Henry D. Thoreau

Full Text:

PDF (Język Polski)

References


Abramowski, Edward. Filozofia społeczna. Wybór pism. Warszawa: PWN, 1965.

Abramowski, Edward. Metafizyka doświadczalna i inne pisma. Warszawa: PWN, 1980.

Abramowski, Edward. Rzeczpospolita przyjaciół. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1986.

Abramowski, Edward. „Zasady programu Polskiej Robotniczej Partii Socjalistycznej pod zaborem rosyjskim”. W: Edward Abramowski. Pisma popularnonaukowe i propagandowe: 1890–1895, 201–215. Warszawa: Książka i Wiedza, 1979.

Arendt, Hannah. O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie. Tłum. Anna Łagodzka, Wojciech Madej. Warszawa: Aletheia, 1999.

Babeuf, Gracchus. Pisma wybrane. Tłum. Kazimierz Libera. Warszawa: Książka i Wiedza, 1951.

Baczko, Bronisław. Światła utopii. Tłum. Wiktor Dłuski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2016.

Bauman, Zygmunt. Socjalizm. Utopia w działaniu. Tłum. Michał Bogdan. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.

Brun-Bronowicz, Julian. Stefana Żeromskiego tragedia pomyłek. Warszawa: Książka i Wiedza, 1958.

Cywiński, Bohdan. „Myśl polityczna Edwarda Abramowskiego”. W: Twórcy polskiej myśli politycznej. Zbiór studiów, red. Jan St. Miś, 29–105. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978.

Dąbrowska, Maria. Życie i dzieło Edwarda Abramowskiego. Łódź: Nowy Obywatel, 2014.

Giełżyński, Wojciech. Edward Abramowski: Zwiastun „Solidarności”. London: Polonia, 1986.

Krzeczkowski, Konstanty. Dzieje życia i twórczości. Katowice: Nowy Obywatel, 2018.

Kuroń, Jacek. Opozycja. Pisma polityczne 1969–1989. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010.

Lange, Oskar. „Socjologia i idee społeczne Edwarda Abramowskiego”. W: Oskar Lange. Wizje gospodarki socjalistycznej, 3–103. Warszawa: Książka i Wiedza, 1985.

Parrington, Vernon Louis. Główne nurty myśli amerykańskiej. Romantyczna rewolucja w Ameryce 1800–1860. Tłum. Henryk Krzeczkowski. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1970.

Popper, Karl R. Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. I. Tłum. Halina Krahelska. Warszawa: PWN, 2010.

Popper, Karl R. „Utopia a przemoc”. W: Karl R. Popper. Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, 590–604. Tłum. Stefan Amsterdamski. Warszawa: PWN, 1999.

Rawls, John. Teoria sprawiedliwości. Tłum. Maciej Panufnik, Jarosław Pasek, Adam Romaniuk. Warszawa: PWN, 2009.

Szacki, Jerzy. Spotkania z utopią. Warszawa: Iskry, 1980.

Thoreau, Henry David. „Obywatelskie nieposłuszeństwo”. W: Henry David Thoreau. Życie bez zasad. Eseje, 197–229. Tłum. Halina Cieplińska. Warszawa: Czytelnik, 1983.

Tołstoj, Lew. Listy. T. II. Tłum. Maria Leśniewska. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1976.

Tołstoj, Lew. „Wybór pism”. W: Walentin Fierdinandowicz Asmus, Lew Tołstoj. Tłum. Janina Walicka, 121–230. Warszawa: Książka i Wiedza, 1964.

Voegelin, Eric. Od Oświecenia do rewolucji. Tłum. Łukasz Pawłowski. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2011.

Waldenberg, Marek. Prekursorzy nowej lewicy. Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1985.

Walicki, Andrzej. „Filozofia Edwarda Abramowskiego”. W: Andrzej Walicki. Polska, Rosja, marksizm, 315–345. Kraków: UNIVERSITAS, 2011.

Walicki, Andrzej. „Polskie koncepcje inteligencji i jej powołania”. W: Andrzej Walicki. O inteligencji, liberalizmach i o Rosji, 43–70. Kraków: UNIVERSITAS, 2007.

Wolski, Jan. „Apendyks. Z przemówień Edwarda Abramowskiego”. W: Edward Abramowski. Braterstwo, solidarność, współdziałanie. Pisma spółdzielcze i stowarzyszeniowe, 243–245. Łódź – Sopot – Warszawa: Nowy Obywatel, 2009.

Zimmer, Szczepan Karol. U źródeł amerykanizmu. Henry David Thoreau i jego otoczenie. Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy, 1983.

Żeromski, Stefan. Przedwiośnie. Warszawa: Czytelnik, 1996.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2024.37.157-177
Date of publication: 2024-07-31 22:58:04
Date of submission: 2023-11-18 18:51:12


Statistics


Total abstract view - 371
Downloads (from 2020-06-17) - PDF (Język Polski) - 0

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024 Michał Gniadek

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.