Diesen Artikel per E-Mail versenden 
Die wichtigsten Verbindungen zwischen Pädagogik und kritischen Theorie
Abstract
Dieser Artikel untersucht die Beziehung zwischen Pädagogik und kritischer Theorie im Denken von Henry A. Giroux. Die Verortung der Entstehung der kritischen Pädagogik in Giroux' wissenschaftlichem Werk und die Darstellung der konsequenten Nutzung des intellektuellen Erbes der Frankfurter Schule durch ihn haben erhebliche Implikationen auf die Art und Weise, wie wir die Rolle der Theorie in der Bildungsforschung verstehen. Die kritische Theorie liefert die Instrumente zur Entwicklung von Pädagogik und Bildungsformen, die sich ernsthaft mit Ideen der Emanzipation, der sozialen Transformation und des kulturellen Kampfes für eine starke Demokratie und eine rationale Organisation des gesellschaftlichen Lebens beschäftigen. Der Artikel wendet sich nachdrücklich gegen die Behauptung, dass die kritische Pädagogik ihre enge Verbindung zur kritischen Theorie verloren hat und dass die Bildungskritik keine positiven Visionen für die Schule bietet, sondern stattdessen Zynismus und Verzweiflung hervorbringt. Gegen diese Ansichten zeigt der Autor, wie die Schlüsselkonzepte der kritischen Theorie in Giroux' Diskurs funktionieren und wie sie es ihm ermöglichen, ein Programm der kritischen und staatsbürgerlichen Bildung zu konstruieren, das eine Grundlage dafür bietet, die Schule als eine demokratische öffentliche Sphäre zu denken, in der kritisches Denken und demokratische Kompetenz erforscht und praktiziert werden können.
Schlagworte
Volltext:
PDF (Język Polski)Literaturhinweise
Adorno, Theodor W., Max Horkheimer, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Warszawa: IFiS PAN, 1994.
Adorno, Theodor, W., Dialektyka negatywna. Tłum. Krystyna Krzemieniowa. Warszawa: PWN, 1986.
Althusser, Louis, Ideologie i aparaty ideologiczne państwa. Wskazówki dla poszukiwań. Tłum. Bogusław Ponikowski, Janina Gajda-Krynicka. Warszawa: Komisja Kształcenia i Wydawnictw RN ZSP, 1983.
Aronowitz, Stanley, Henry A. Giroux, Education Under Siege: The Conservative, Liberal, and Radical Debate over Schooling. London: Routledge and Kegan Paul, 1985.
Blake, Nigel, Jan Masschelein, Critical Theory and Critical Pedagogy. W: The Blackwell Guide to the Philosophy of Education, ed. Nigel Blake, Paul Smeyers, Richard Smith, Paul Standish, 38–56. Malden–Oxford: Blackwell Publishing Ltd., 2003.
Childs, John, Democracy and Educational Method. „Progressive Education” 1939, no 1: 119–120.
Connell, Raewyn, Dean Aschenden, Gary Dowsett, Sandra Kessler, Making the Difference. Sydney: George Allen & Unwin, 1982.
Czerepaniak-Walczak, Maria, Między dostosowaniem a zmianą. Elementy emancypacyjnej teorii Edukacji. Szczecin: Wyd. Uniwersytetu Szczecińskiego, 1995.
Czerepaniak-Walczak, Maria, „Teoretyczne i badawcze osiągnięcia pedagogiki krytycznej w Polsce”. Studia z Teorii Wychowania 2021, nr 1: 27–45.
Giroux, Henry A., „Paulo Freire’s approach to radical educational reform”, Curriculum Inquiry 1979, nr 9: 257–272.
Giroux, Henry A., Ideology, Culture, and the Process of Schooling. London: Temple University Press, 1981.
Giroux, Henry A., Schooling as a Form of Cultural Politics: Toward a Pedagogy of and for Difference. W: Critical Pedagogy, the State, and Cultural Struggle, ed. Henry A. Giroux, Peter McLaren, 125–151. Albany: State University of New York Press, 1989.
Giroux, Henry A., Pedagogy and the Politics of Hope: Theory, Culture, and Schooling. Boulder–Oxford: Westview Press, 1997.
Giroux, Henry A., Theory and Resistance in Education: Towards A Pedagogy for the Opposition, revised and expanded edition. Westport–London: Bergin and Garvey, 2001.
Giroux, Henry A., „Resisting Market Fundamentalism and the New Authoritarianism: A New Task for Cultural Studies?”. JAC, 2005, no 1: 1–29.
Giroux, Henry A., Schooling and the Struggle for Public Life: Democracy’s Promise and Education’s Challenge (second edition). Boulder–London: Paradigm Publishers, 2005.
Giroux, Henry A. America on the Edge: Henry Giroux on Politics, Culture, and Education. New York: Palgrave MacMillan, 2006.
Giroux, Henry A. Introduction: Democracy, Education, and the Politics of Critical Pedagogy, W: Critical Pedagogy: Where Are We Now, ed. Peter McLaren, Joe Kincheloe, 1–5. New York: Peter Lang, 2007.
Giroux, Henry A., Against the Terror of Neoliberalism. Politics Beyond the Age of Greed. Boulder: Paradigm Publishers, 2008.
Giroux, Henry A., On Critical Pedagogy. New York: The Continuum International Publishing Group, 2011.
Giroux, Henry A., „The Crisis of Public Values in the Age of the New Media”, Critical Studies in Media Communication 2011, no 1: 8–29.
Giroux, Henry A., Neoliberalism’s War on Higher Education. Chicago: Haymarket Books, 2014.
Giroux, Henry A., Cultural Studies, Critical Pedagogy, and the Responsibility of Intellectuals. W: The Giroux Reader, ed. Christopher G. Robbins, 195–218. London–New York: Routledge, 2016.
Giroux, Henry A., „What is the Role of Higher Education in Authoritarian Times?”. Scottish Educational Review 2018, no 1: 3-17.
Gottesman, Isaac, The Critical Turn in Education: From Marxist Critique to Poststructuralist Feminist to Critical Theories of Race. New York–London: Routlege, 2016.
Gouldner, Alvin, Co się zdarzyło w socjologii. Historyczny model rozwoju strukturalnego. Tłum. Barbara Szacka. W: Czy kryzys socjologii?, red. J. Szacki, 127–296. Warszawa: Czytelnik, 1977.
Gramsci, Antonio, Selection from The Prison Notebooks, ed. by Quentin Hoare and Geoffrey and Geoffrey Nowell-Smith, New York: International Publishers, 1971.
Gur-Ze’ev, Ilan, Critical Theory, Critical Pedagogy, and Diaspora Today: Toward A New Critical Language in Education (Introduction). W: Critical Theory and Critical Pedagogy Today: Toward a New Critical Language in Education, ed. Ilan Gur-Ze’ev, 7–34. Hai-fa: University of Haifa, 2005.
Habermas, Jürgen, Teoria i praktyka. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz, Zdzisław Krasnodębski, Warszawa: PIW, 1983.
Habermas Jürgen, Teoria działania komunikacyjnego, T. 2: Przyczynek do krytyki rozumu funkcjonalnego. Tłum. Andrzej M. Kaniowski. Warszawa: PWN, 2002.
Hejnicka-Bezwińska, Teresa, Edukacja – kształcenie – pedagogika (fenomen pewnego stereotypu). Kraków: Impuls, 1995.
Held, David, Introduction to Critical Theory: Horkheimer to Habermas, Cambridge: Polity Press, 1980.
Van Heertum, Richard, „Moving from Critique to Hope: Critical Interventions from Marcuse to Freire”. W: Marcuse’s Challenge to Education, ed. Douglas Kellner, Tyson Lewis, Louis Pierce, Daniel Cho, 103–116. Lanham–New York: Rowman & Littlefield Pub-lishers Inc., 2009.
Hodgson, Naomi, Vlieghe Joris, Zamojski Piotr, Post-critical Perspectives on Higher Education: Reclaiming the Educational in the University. Cham: Springer Nature Switzer-land AG, 2019.
Honneth, Axel, Pathologies of Reason: On the Legacy of Critical Theory. Trans. James Ingram and others. New York: Columbia University Press, 2009.
Horkheimer, Max, Traditional and Critical Theory. W: Critical Theory. Selected Essays, 188 – 243. Trans. Matthew J. O’Connell and others. New York: Continuum, 1972.
Horkheimer, Max, Notes on Science and the Crisis, w: Max Horkheimer, Critical Theory. Selected Essays,
–9. Trans. Matthew J. O’Connell and others. New York: Continu-um, 1972.
Horkheimer, Max, The Latest Attack on Metaphysics, w: Max Horkheimer, Critical Theory. Selected Essays, 132–187. Trans. Matthew J. O’Connell and others. New York: Continuum, 1972.
Horkheimer, Max, Krytyka rozumu instrumentalnego. Tłum. Halina Walentowicz. Warszawa: Scholar, 2007.
Kellner, Douglas, Critical Theory, Marxism, and Modernity. Cambridge: Polity Press, 1989.
Kellner, Douglas, Herbert Marcuse and the Vicissitudes of Critical Theory. W: Herbert Marcuse, Towards a Critical Theory of Society: Collected Papers of Herbert Marcuse (vol. 2), ed. Douglas Kellner, 1–34. London–New York: Routledge, 2001.
Kellner, Douglas, Toward A Critical Theory of Education, [w:] Critical Theory and Critical Pedagogy Today: Toward A New Critical Language in Education, ed. Ilan Gur-Ze’ev, 49–69. Haifa: University of Haifa, 2005.
Kincheloe, Joe, Critical Pedagogy in the Twenty-first Century. W: Critical Pedagogy: Where Are We Now?, ed. Peter McLaren, Joe Kincheloe, 9–42. New York: Peter Lang, 2007.
Kruszelnicki, Wojciech, „Antonio Gramsci i pedagogika krytyczna. Hegemonia, edukacja i zadania Intelektualistów”. Ruch Pedagogiczny, 2015, nr 3: 5–22.
Kruszelnicki, Wojciech, „Neomarksizm jako fundament radykalnej teorii edukacji (część I). (Lata 1970–1980: aplikacja pojęć reprodukcji, hegemonii i ideologii w socjologii edukacji – rys historyczny)”. Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja 2016, nr 1: 7–35.
Kruszelnicki, Wojciech, „Neomarksizm jako fundament radykalnej teorii edukacji (część II) Henry’ego Giroux rewizje marksizmu dla filozofii edukacji”. Teraźniejszość–Człowiek– Edukacja 2016, nr 1: 7–30.
Kruszelnicki, Wojciech, „Pojęcie radykalności w myśli pedagogicznej Henry’ego A. Giroux”. Forum Pedagogiczne 2017, nr 7: 163–184.
Kruszelnicki, Wojciech, „Pedagogika jako nauka hermeneutyczna i krytyczna. Problematyka rozumienia i dialogu w edukacji w świetle teorii działania komunikacyjnego”. Polska Myśl Pedagogiczna 2022, nr 8: 361-387.
Kruszelnicki, Michał, Kruszelnicki, Wojciech, „Dziedzictwo poststrukturalistycznej filozofii inności w humanistyce współczesnej (próba bilansu)”. Przegląd Filozoficzno-Literacki 2010, nr 2: 295–315.
Krzemieniowa, Krystyna, Wstęp. W: Theodor W. Adorno, Dialektyka negatywna. Tłum. Krystyna Krzemieniowa, IX–LXIV. Warszawa: PWN, 1986.
Kwieciński, Zbigniew, „Problem pedagogii nurtów głównych i pobocznych”. W: Nurty pedagogii: naukowe, dyskretne, odlotowe, red. Zbigniew Kwieciński, Monika Jaworska-Witkowska, 19–32. Kraków: Impuls, 2011.
Marcuse, Herbert, Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego. Tłum. Stanisław Konopacki, Zofia Koenig, Andrzej Chwieśko, Maciej Ćwirko-Godycki, Marek Kozłowski, Wiesław Gromczyński. Warszawa: PWN, 1991.
Marcuse, Herbert, Towards a Critical Theory of Society: Collected Papers of Herbert Marcuse (vol. 2), ed. Douglas Kellner. London–New York: Routledge, 2001.
Marcuse, Herbert, Negations: Essays in Critical Theory. Trans. Jeremy J. Shapiro. London: MayFlyBooks, 2009.
McLaren, Peter, Life in Schools: An Introduction to Critical Pedagogy in the Foundations of Education (fourth edition). Boston–Sydney, 2006.
Męczkowska, Astrid, „Ku utopijności pedagogicznego myślenia”. Kwartalnik Pedagogiczny 2005, nr 3: 5–17.
Saltman, Kenneth, „Antitheory, Positivism, and Critical Pedagogy”. W: What’s Wrong with Anti-Theory, ed. Jeoffrey R. Di Leo, 77–91. Houston: Bloomsbury Academic, 2019.
Parsons, Talcott, „The School Class as a Social System: Some of Its Functions in American Society”. Harvard Educational Review 1995, nr 4: 297–318.
Peters, Michael, „Critical Pedagogy and the Futures of Critical Theory”. W: Critical Theory and Critical Pedagogy Today: Toward A New Critical Language in Education, ed. Ilan Gur-Ze’ev, 35–48. Haifa: University of Haifa, 2005.
Potulicka, Eugenia, Nowa prawica a edukacja. Geneza reformy edukacji w Anglii i Walii z roku 1988. Poznań–Toruń: Wydawnictwo EDYTOR, 1993.
Uryga, Danuta, „System edukacji jako pomnik funkcjonalizmu w dyskursie oświatowym”. Forum Oświatowe 2014, nr 2: 69–81.
Usher, Robin, Anderson Anna, „Educational theory and the practice of critique”. W: Making a Difference in Theory: The Theory Question in Education and the Education Ques-tion in Theory, ed. Gert Biesta, Julie Allan, Richard Edwards, 137–150. London–New York: Routledge, 2013.
Van Heertum, Richard, Moving from Critique to Hope: Critical Interventions from Marcuse to Freire, W: Marcuse’s Challenge to Education, ed. Douglas Kellner, Tyson Lewis, Clayton Pierce, Daniel Cho, 103–116. Lanham–New York: Rowman & Littlefield Publishers Inc., 2008.
Vlieghe, Joris, Zamojski Piotr, Towards an Ontology of Teaching: Thing-centered Pedagogy, Affirmation and Love for the World. Cham: Springer Nature Switzerland, 2019.
Walentowicz, Halina, Horkheimer a Habermas. Dwie koncepcje instrumentalnego rozumu. W: Max Horkheimer, Krytyka rozumu instrumentalnego. Tłum. Halina Walentowicz, 7–30. Warszawa: Scholar, 2007.
Witkowski, Lech, Edukacja wobec sporów o (po)nowoczesność. Warszawa: KoDRUK, 1998.
Witkowski, Lech, „O stanie i problemach recepcji amerykańskiej pedagogiki radykalnej w Polsce. Próba świadectwa osobistego i refleksji o doświadczeniu pokoleniowym”. W: Henry A. Giroux, Lech Witkowski, Edukacja i sfera publiczna. Idee i doświadczenia pedagogiki radykalnej, 37–66. Kraków: Impuls, 2010.
Włodarczyk, Rafał, Utopia i edukacja. Studia z filozofii, teorii edukacji i pedagogiki azylu. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2021.
Włodarczyk, Rafał, „Kolonizacje. Pedagogika krytyczna w okresie transformacji ustrojowej w Polsce (część pierwsza)”. Kwartalnik Pedagogiczny 2021, nr 1: 9–41.
Zamojski, Piotr, „Od demaskacji ku budowaniu. Po-krytyczna perspektywa badań pedagogicznych”. Teraźniejszość–Człowiek–Edukacja 2014, nr 3: 7–22.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2023.35.181-217
Date of publication: 2023-07-31 22:24:36
Date of submission: 2023-05-06 23:22:11
Statistiken
Indikatoren
Refbacks
- Im Moment gibt es keine Refbacks
Copyright (c) 2023 Wojciech Kruszelnicki
Lizenz-URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl