Diesen Artikel per E-Mail versenden 
Zwischen Aufklärung und Scholastik. Ausgewählte Probleme der Rezeption der der Philosophie von Kant in der polnischen Philosophie am Anfang des 19. Jahrhundert und Perspektiven für neue Forschungen
Abstract
Der Artikel verfolgt das Ziel, die allgemeine Charakteristik der Bedingungen darzustellen, unter denen die erste Rezeption der Philosophie von Kant (in den ersten Jahrzehnten des 19. Jahrhunderts) unter den Polen erfolgte. Oft entschieden die außermeritorischen Faktoren (institutionell, sozial und politisch) über die Richtung und den Charakter dieser Rezeption, sogar über ihre Einstellung oder ihren Bruch. Unter diesen Umständen kam es leicht zur Polarisation von Stellungnahmen gegenüber der Kantischen Philosophie, die einerseits auf grundlosen Vorurteilen, andererseits auf kritiklosem Enthusiasmus begründet waren. Zuerst (1) werde ich kurz die Gründe charakterisieren, warum die polnische Rezeption der Kantischen Philosophie im 19. Jahrhundert als Spannung zwischen „Aufklärung“ und „Scholastik“ beschrieben werden kann, wobei beide Termini nicht dasselbe bedeuten müssen, was die Philosophiehistoriker damit bezeichnen. Dann (2) werde ich kurz die Eigen-tümlichkeit der ersten Rezeption der Kantischen Philosophie und die Vertreter der gegensätzlichen Einstellungen (Szaniawski, Wigura, Śniadecki) vorstellen. Abschließend (3) skizziere ich mögliche Richtungen weiterer Forschungen über die erste Etappe der Rezeption der Philosophie von Kant in Polen und gebe Beispiele für neue Erkenntnisse an.
Ins Deutsche übersetzt von Anna Pastuszka
Schlagworte
Volltext:
PDF (Język Polski)Literaturhinweise
Bieliński J., Królewski Uniwersytet Warszawski (1816–1831), t. 3, skł. gł. w Księgarni E. Wende i Ska, Warszawa 1912.
Bychowiec J., Słówko o filozofii z powodu mającej się zaprowadzić Szkoły Głównej w Warszawie. Przez... byłego kapitana, druk. Wiktora Dą-browskiego, Warszawa 1816.
De Gérando J. M., Histoire de la philosophie moderne, à partir de la renais-sance des lettres jusqu’à la fin du XVIIIe siècle, vol. 1–4, Paris 1804.
Демидов А. Б. Философская и общественная мысль Беларуси, [w:] Философия: учеб.пособие для студентов высш. учеб. заведений/ В. С. Степин [и др.]; под общ. ред. Я. С. Яскевич, Минск 2006.
Derc M., Żelazny M., Nieznany poemat filozoficzny Józefa Bychowca, „Acta Universitatis Nicolai Copernici” 1993, Filozofia XIV, z. 250.
Dykcyonarz biograficzny powszechny, Glücksberg, Warszawa 1851.
Harassek S., Kant w Polsce przed rokiem 1830, Gebethner i Wolff, Kraków 1916.
Janeczek S., Komisja Edukacji Narodowej. Perspektywy badawcze w kręgu historii kultury intelektualnej, „Roczniki Kulturoznawcze”, t. 1, 2010.
Jaworski W., Z dziejów filozofii w Polsce. 1804–1817. M. W. Voigt, F. Jaroński, J. Sołtykowicz, F. Wigura, Abrys, Kraków 1997.
Круглов А. Н., Философия Канта в России в конце XVIII – первой половине XIX веков, Москва 2009.
Kupś T., Die Erste Versuch, die Kantische Religionsphilosophie in Polen zu verbreiten, „Studia z Historii Filozofii” 2014, nr 1 (5).
Kupś, T., Die Philosophie von Kant in den Auseinandersetzungen von Wis-senschaftlern über die Universitätsausbildungsmöglichkeiten auf den Ge-bieten der Ersten Polnischen Republik zu Beginn des 19. Jhs, „Studia Philosophica Kantiana” 2014, nr 1, rocznik 3.
Легчилин А. А., Рецепция идей немецкой философии в Интеллектуальном пространстве беларуси xix века, [w:] Философия и ценности современной культуры: материалы Международной научной конференции, Минск, 10–11 октября 2013 г./ А.И. Зеленков [и др.] ; редкол.: А. И. Зеленков, А. А. Легчилин, В. Т. Новиков ; М-во образования, БГУ, ГНУ »Ин-т философии НАН Беларуси«. – Электрон. текстовые данные. – Минск 2014.
Marciniak M., Żelazny M., Rozprawka Józefa Bychowca o Kancie, „Filo-Sofija” 2008, nr 1 (8).
Sapieżyna Anna z Zamoyskich, Kanta o historii powszechnej, [w:] Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 1: Józef Władysław Bychowiec, Anna z Zamoyskich Sapieżyna, Jan Śniadecki, Franciszek Wigura, oprac. nauk. T. Kupś, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2014.
Шалькевич В. Ф., Легчилин А. А., Рецепция философии И. Канта в Беларуси и Литве в первой трети XIX века, http://kant-online.ru/?p=945 [dostęp: 28.04.2015].
Śniadecki J., Żywot literacki Hugona Kołłątaja z opisaniem stanu Akademii Krakowskiej, w jakim się znajdowała przed rokiem reformy 1780, Wyd. H. Barycz, Wilno 1814.
Śniadecki J., Przydatek do pisma o filozofii, [w:] Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 1: Józef Władysław Bychowiec, Anna z Zamoyskich Sapieżyna, Jan Śniadecki, Franciszek Wigura, oprac. nauk. T. Kupś, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2014.
Tatarkiewicz W., Między Oświeceniem a Mesjanizmem, [w:] Jakiej filozofii Polacy potrzebują, PWN, Warszawa 1970.
Tazbir J., W pogoni za Europą, Wyd. Sic!, Warszawa 1998.
Viliunas D., Od kiedy krytykujemy Kanta? Wersja litewska, „Studia z Historii Filozofii” 2015, nr 1 (6).
Woroniecki A., Zależność Jana Śniadeckiego od I. M. Degeranda (przyczynek do poznania stosunku Jana Śniadeckiego do Kanta), „Przegląd Filozoficzny”, z. 4, Warszawa 1906.
Zabieglik S., Jan Śniadecki i filozofia szkocka, [w:] Rozprawy filozoficzne: księga pamiątkowa w darze profesorowi Józefowi Pawlakowi, red. W. Tyburski i R. Wiśniewski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2005.
Zabieglik S., Od antykantyzmu do „szkoły szkockiej”. Przyczynek do filozo-fii Jana Śniadeckiego, [w:] Wokół archeologii słów i ich funkcjonowania. Księga jubileuszowa ofiarowana Prof. Andrzejowi Bańkowskiemu, red. S. Podobiński i M. Lesz-Duk, Wydawnictwo WSP Częstochowa, Czę-stochowa 2001.
Zabieglik S., Wpływ filozofów szkockich na myślicieli wileńskich, [w:] Filozofia na Uniwersytecie Wileńskim, red. R. Jadczak i J. Pawlak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1997.
Żelazny M., Józef Władysław Bychowiec. Nota bio- i bibliograficzna, [w:] Filozofia na Uniwersytecie Wileńskim, red. R. Jadczak, J. Pawlak, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1997.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2015.15.127
Date of publication: 2015-12-15 02:20:21
Date of submission: 2015-07-18 20:57:34
Statistiken
Indikatoren
Refbacks
- Im Moment gibt es keine Refbacks
Copyright (c) 2015 Tomasz Kupś
Lizenz-URL: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.pl