Społeczno-kulturowe uwarunkowania stylów żywienia w kontekście analiz wizualnych
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu było omówienie wybranych fotodokumentów społecznych obrazujących motywowane kulturowo modele odżywiania. Do analizy społeczno-kulturowych uwarunkowań stylów żywienia wybrano dwa projekty fotograficzne, ukazujące bogactwo i różnorodność kultur narodowych, etnicznych oraz grup społecznych, np. zawodowych i rodzinnych. Są to kolekcje fotografi i autorstwa Petera Menzla Around the World in 80 Diets oraz Hungry Planet: What the World Eats. W analizie dokumentów fotografi cznych przedstawiających sposoby odżywiania ludzi w różnych kulturach omówiono m.in. składniki codziennej diety, ich związek z obszarem i tradycją kulturową, związki sposobów odżywiania z płcią, wiekiem, stanem zdrowia, zawodem i pozycją społeczną bohaterów fotodokumentów, a także różnice społeczno-kulturowe wpływające na dobór i kulturę jedzenia. W badaniach zwrócono również uwagę na rolę nowych trendów kulinarnych wymagających pogłębiania wiedzy z zakresu zdrowia, dietetyki, różnic kulturowych oraz nowych technologii żywienia. Analizy wybranych materiałów wizualnych dowodzą istnienia dwóch głównych determinantów odżywiania: znaczenia indywidualnych preferencji kulinarnych i wpływów tradycji rodzinnej czy lokalnej oraz determinantów zewnętrznych związanych z pozycją konsumenta w strukturze społecznej, zasobami fi nansowymi oraz czasem, który może on poświęcać na zdobywanie i przygotowywanie pożywienia. Te dwa wymiary, indywidualny i społeczny, tworzą kulturową tożsamość człowieka oraz kształtują modele odżywiania.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
André, R. (2007). Fotografia: między dokumentem a sztuką współczesną. Wydawnictwo Universitas.
Barthes, R. (1977). Rhetoric of the Image. W: R. Barthes, Image, Music, Text. Essays Selected and translated by Stephen Head (s. 32–51). Fontana Press.
Barthes, R. (2008). Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Wydawnictwo Aletheia.
Beardsworth, A., Keil, T. (1997). Sociology on the Menu: An Invitation to the Study of Food and Society. Routledge.
Bourdieu, P. (2022). Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Bylok, F. (2018). Społeczne aspekty konsumpcji żywności – socjologiczna perspektywa. Handel Wewnętrzny, 1(372), 5–16.
Caparrós, M. (2016). Głód. Wydawnictwo Literackie.
Cikała-Kaszowska, K. (2017). Umiar w społeczeństwie konsumpcyjnym. Logos i Ethos, 45, 177–189. https://doi.org/10.15633/lie.2345.
Counihan, C., Van Esterik, P. (2013). Food and Culture. Routhledge. Deutsch, J. (2004). Chunky Soup. The Sumotori Diet. Gastronomica, 4(1), 47–53. https://doi.org/10.1525/gfc.2004.4.1.47.
DeVault, M.L., Mennel, S., Murcott, A., van Otterloo, A.H. (1992). The Sociology of Food: Eating, Diet and Culture. Sage.
Domański, H., Karpiński, Z., Przybysz, D., Starczuk, J. (2015). Wzory jedzenia a struktura społeczna. Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Douglas, M. (1999). Implicit Meanings: Essays in Anthropology. Routledge.
Dowler, E. (2001). Inequalities in diet and physical activity in Europe. Public Health Nutrition, 4, 701–709. https://doi.org/10.1079/phn2001160.
Durkheim, E. (2010). Elementarne formy życia religijnego: system totemiczny w Australii. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fischler, C. (1988). Food, Self and Identity. Social Science Information, 27, 277–290.
Germov, J., Williams L. (Eds.). (2008). A Sociology of Food and Nutrition: The Social Appetite. Oxford University Press.
Giard, L. (2011) Gotować. W: M. de Certau, L. Giard, P. Mayol (red.), Wynaleźć codzienność 2. Mieszkać, gotować (s. 155–171). Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Giddens, A. (2010). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Higman, B.W. (2012). Historia żywności. Aletheia.
Jarecka, U., Wieczorkiewicz A. (red.) (2014). Terytoria smaku. Studia z antropologii i socjologii jedzenia. Wydawnictwo IFiS PAN.
Jeffrey, I. (2009). Jak czytać fotografię. Lekcje mistrzów fotografii. Wydawnictwo Universitas.
Koç, M., Sumner, J., Winson, A. (Eds.). (2016). Critical Perspectives in Food Studies. Oxford University Press.
Krajewski, M. (2014). Fotografia w badaniach socjologicznych: informacja, facylitacja, dospołecznienie. Wydawnictwo IFiS PAN.
Kuhn, T.S. (2011). Struktura rewolucji naukowych. Wydawnictwo: Aletheia.
Lethen, H. (2016). Cień fotografa. Obrazy i ich rzeczywistość. Wydawnictwo Universitas.
Łeńska-Bąk, K. (2010). O pokarmach, smakach i utraconych znaczeniach. Historia kultury sub speciae culinaria. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Malinowski, B. (1957). Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji: miłość, małżeństwo i życie rodzinne u krajowców z wysp Trobrianda Brytyjskiej Nowej Gwinei. Książka i Wiedza.
Mennell, S., Murcott, A., van Oterloo, A.H. (1992). The Sociology of Food: Eating, Diet, and Culture. Sage.
Menzel, P. (2013). Around the World in 80 Diets. https://www.menzelphoto.com/gallery/What-I-Eat-Around-the-World-in-80-Diets/G0000.us7tw6HCdw/C0000zsQX1niZ0zw.
Menzel, P. (2006). Hungry Planet: What the World Eats. https://www.menzelphoto.com/portfolio/G0000s3jj73.5TSs.
Mintz, S.W. (1986). Sweetness and Power: The Place of Sugar in Modern History. Penguin Books.
Ochnio, J. (2015). Język komunikowania wizualnego – semantyka, syntaktyka i pragmatyka fotografii. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania.
Ostrowska, A. (1999). Styl życia a zdrowie. Wydawnictwo IFiS PAN.
Pierce, Ch. (1955). Philosophical Writings of Peirce. Dover.
Peter Menzel Photography, Hungry Planet. Family Food Portraits. https://menzelphoto.photoshelter.com/gallery-image/Hungry-Planet-Family-Food-Portraits/.
Peter Menzel Photography, What I Eat. Around the World in 80 Diets. https://menzelphoto.photoshelter.com/gallery-image/What-I-Eat-Around-the-World-in-80-Diets/.
Potocka, M.A. (2010). Fotografia. Wydawnictwo Aletheia.
Rose, G. (2010). Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Shaw, G.B. (1975). Aforyzmy, sentencje, przysłowia. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Siciński, A. (1976). Styl życia – problemy pojęciowe i teoretyczne. W: A. Siciński (red.), Style życia: koncepcje i propozycje (s. 15–33). PWN.
Simmel, G. (2006). Socjologia posiłku. W: G. Simmel, Most i drzwi: wybór esejów (s. 272–282). Oficyna Naukowa.
Simonetti, L. (2012). The Ideology of Slow Food. Journal of European Studies, 42(2), 168–189. https://doi.org/10.1177/0047244112436908.
Stihler, A. (2000). Ausgewählte Konzepte der Sozialpsychologie, W: D. Rosenkranz (Ed.),
Konsum: soziologische, ökonomische und politische Perspektiven (s. 169–186). Leske – Budrich.
Sulicki, N. (2021). Sociology of Food: The Growing Epidemic of Obesity and Social Movement for Healthier Food. https://www.academia.edu/2044358/Sociology_of_Food.
Sztompka, P. (2012). Socjologia wizualna. Fotografi a jako metoda badawcza. Wydawnictwo Naukowe PWN.
Weber, M. (1958). The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism: The relationships between Religion and the Economic and Social Life in Modern Culture. Charles Scribner’s Sons.
Wilk, R. (2012). The Limits of discipline: Towards Interdisciplinary Food Studies. Physiology an Behavior, 107(4), 471–475. https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2012.04.023.
Wojtak, M. (2004). Gatunki prasowe. Wydawnictwo UMCS.
Wolny-Zmorzyński, K. (2010). Jaka informacja? Rzecz o percepcji fotografii dziennikarskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2023.11.2.31-67
Data publikacji: 2025-05-05 13:10:00
Data złożenia artykułu: 2024-04-27 21:06:47
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2025 Karolina Szcześniak
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.