Morderstwo polityczne u progu okresu hellenistycznego. Mechanizm działania w świetle uwarunkowań historycznych
Streszczenie w języku polskim
W niniejszym artykule poddano analizie zjawisko powszechności morderstw politycznych i ich charakter na przykładzie występowania w wybranych miastach-państwach czy krainach greckiego świata, takich jak Ateny, Teby, Sparta czy Macedonia, odgrywających wówczas przewodnią rolę w polityce. W tym celu posłużono się wybranymi egzemplifikacjami z przełomu epoki klasycznej i hellenistycznej. Zestawienie ze sobą tych dwóch okresów miało na celu dostrzeżenie różnic i analogii oraz wpływ nagłej śmierci Aleksandra Wielkiego (323 p.n.e.) na ówczesny bieg wydarzeń. Zwrócono uwagę na różnorodność i okrucieństwo stosowanych kar oraz motywy służące usprawiedliwieniu dopuszczanych się morderstw politycznych. Oprócz tego zwrócono uwagę na aspekt społeczny, odbiór i reakcje danej jednostki na kwestie morderstw i winy sprawców. Inspiracją do podjętych działań był fakt pozornej niekompatybilności między wybranymi przypadkami. Implikacją analizy źródłowej i literatury przedmiotu jest przedstawianie cech wspólnych klasyfikujących je jako morderstwo polityczne. Pomimo dostępnych źródeł i literatury przedmiotu w wielu aspektach kwestia morderstw politycznych wciąż pozostaje niezbadana. Zawarte w artykule przykłady stanowią zaledwie część zachowanych w przekazach źródłowych.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Appian z Aleksandrii. (2004). Historia rzymska (Tom II; tłum., oprac. i wstep L. Piotowicz). Ossolineum - Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Bearzot, C. (2007). Political murder in Classical Greece. Ancient Society, 37, 37–61. https://www.jstor.org/stable/44079888
Bennett, B., Roberts, M. (2010). Wojny następców Aleksandra. Dowódcy, kampanie, tajemne spiski i zdrady. Bellona.
Billows, R.A. (1997). Antigonos the One- Eyed and the Creation of the Hellenistic State. University of California Press.
Bojarski, W. (1996). Kara śmierci w prawach państw antycznych. W: H. Kowalski, M. Kuryłowicz (red.), Kara śmierci w starożytnym Rzymie (s. 9–21). Wyd. UMCS.
Bravo, B., Wipszycka, E. (2010). Historia starożytnych Greków (Tom III: Okres hellenistyczny). Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Breczko, J. (2020). Hasło sprawiedliwości społecznej jako wstęp do tyranii. Logos i Ethos, 53, 209–230. http://dx.doi.org/10.15633/lie.3697
Castleden, R. (2009). Morderstwa polityczne, spiski, tajne zmowy. Bellona.
Czerwińska-Jakimiuk, E. (2016). Czynniki sytuacyjne w etiologii zbrodni zabójstwa. Studia Sociologica, 2, 90–113.
Cawkwell, G. (1978). Philip of Macedon. Faber&Faber.
Demostenes. (2005). Wybór mów (tłum. R. Turasiewicz). Ossolineum, De Agostini.
Diodor. (2013). Dzieje Filipa Macedońskiego (Biblioteka Historyczna XVII; tłum. T. Polański). Wyd. Naukowe UAM.
Diodor. (2019). O Agatoklesie i Antygonie Jednookim (Biblioteka Historyczna XIX; tłum. T. Polański. Wyd. Naukowe UAM.
Diodor. (2019). Rok królów (Biblioteka Historyczna XX; tłum. T. Polański). Wyd. Naukowe UAM.
Diodor. (2020). Czas Diadochów (Biblioteka Historyczna XVIII; tłum. A. Pawlaczyk). Wyd. Naukowe UAM.
Dzięcioł, W. (1963). Aleksander Wielki Macedoński. Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas.
Errington, M.R. (2011). Historia świata hellenistycznego 323–30 p.n.e. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Guthrie, J. (2020). Philia Networks in the Macedonian Court and the Long Accession of Alexander the Great. Karanos, 3, 59–83. https://doi.org/10.5565/rev/karanos.51
Hammond, N.G.L. (2002). Filip Macedoński. Axis.
Heckel, W. (2006). Who’s Who in the Age of Alexander the Great. Blackwell Publishing.
Holzman, K. (1976). Wstęp i komentarz. W: Kwintus Kurcjusz Rufus, Historia Aleksandra Wielkiego (tłum. G. Błachowicz, A. Dembowska i in.). Państowe Wydawnictwo Naukowe.
Iwasziewkicz, P., Łoś, W., Stępień, M. (1998). Władcy i wodzowie starożytności. Słownik. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Jaszi, O. (1944). The Stream of Political Murder. The American Journal of Economics and Sociology, 3, 335–355. http://www.jstor.org/stable/3483777
Jurewicz, O. (2020). Słownik polsko-grecki (Tom 1). Wyd. Naukowe Sub Lupa.
Justynus (1988). Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa. Instytut Wydawniczy Pax.
Karnaciewicz, W. (2017). Instytucja kary śmierci od starożytności po średniowiecze – wybrane kraje i kodyfikacje, Kortowski Przegląd Prawniczy, (2), 67–72.
Kuchar, D. (2009). Obraz tyranii w polityce Arystotelesa a tyrania Dionizjusza I. Classica Wratislaviensia, 29, 61–71.
Kwintus Kurcjusz Rufus. (1976). Historia Aleksandra Wielkiego (tłum. G. Błachowicz, A. Dembowska i in.). Państowe Wydawnictwo Naukowe.
Lach, G. (2012). Wojny diadochów 323–281 p.n.e. Inforteditions.
Lewandowski, I. (1988). Wstęp i komentarz. W: Marek Junianus Justynus, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza Trogusa (tłum. I. Lewandowski). Instytut Wydawniczy Pax.
Liddell, H.G., Scott, R. (1882). Greek-English Lexicon. Clarendon Press.
Mider, D. (2019). Meandry przemocy politycznej; w poszukiwaniu definicji zabójstwa politycznego. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 9, 202–219. https://doi.org/10.34862/rbm.2015.2.14
Mrozewicz, L. (2019). Komentarz. W: Diodor Sycylijski, O Agatoklesie i Antygonie Jednookim (tłum. T. Polański). Wydawnictwo Naukowe UAM.
Mrozewicz, L. (2020). Komentarz. W: Diodor Sycylijski, Czas Diadochów (tłum. A. Pawlaczyk). Wyd. Naukowe UAM.
Musiał, D. (2008). Świat grecki. Od Homera do Kleopatry. TRIO.
Nawotka, K. (2004). Aleksander Wielki. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Pauzaniasz (2005). U stóp boga Apollona. Z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie księgi VIII, IX i X (oprac. H. Podbielski; tłum. J. Niemirska-Pliszczyńska, H. Podbielski).
Ossolineum - Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Perliger, A. (2015). The Rationale of Political Assassinations. Combating Terrorism Center. https://www.jstor.org/stable/resrep05630.1
Piekarski, M. (2021). Gabiene 316 p.n.e. Bellona.
Poliajnos. (2003). Podstępy wojenne (tłum. i wstęp M. Borowska). Prószyński i S-ka.
Suski, R. (2019). Orozjusz i zabójstwo Kleitosa Czarnego (Oros. III 18.8–9). Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis, 4, 107–125. https://doi.org/10.34616/s.2019.4.107.125
Szczur, P. (2018). Antiocha Syryjska jako ośrodek ascezy i monastycyzmu w drugiej połowie IV w. Vox Patrum, 38, 45–69.
Ślęzak, J. (2014). System kar i represji karnej w starożytności. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, 11, 73–84.
Świderek, A. (1969). Hellada królów. Państwowy Instytut Wydawniczy.
Tukidydes (1987). Wojna Peloponeska (tłum. R. Turasiewicz). Ossolineum - Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
White, M. (1955). Greek tyranny. Phoenix, 1, 1–18. https://doi.org/10.2307/1085948
Wipszycka, E. (2009). Aktorzy greckiej sceny politycznej od końca wojny peloponeskiej. W: B. Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków (Tom II: Okres klasyczny; s. 240–270). Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Wolny, M. (2019). Metus Pyrrhicus. Rzeczywistość i historiografia. Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis, 4, 21–44. https://doi.org/10.34616/s.2019.4.21.44
Xenophon (1998). Hellenica. Project Gutenberg.
Ziółkowski, A. (2009). Historia powszechna. Starożytność. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Żurawski, B. (1985). Śladami Aleksandra Wielkiego. Krajowa Agencja Wydawnicza.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2022.10.1.60-76
Data publikacji: 2022-11-12 14:26:52
Data złożenia artykułu: 2022-11-11 23:56:41
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2022 Klaudia Oczachowska
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.