Autoidentyfikacja etniczna i językowa ukraińskojęzycznych mieszkańców Podlasia. Na podstawie badań językoznawczych
Streszczenie w języku polskim
Celem artykułu jest analiza identyfikacji etnicznej i językowej ukraińskojęzycznej ludności w południowo-wschodniej części województwa podlaskiego. Region ten zwarcie zamieszkuje ludność wyznania prawosławnego, dla której językiem kontaktów domowych jest język ukraiński (dialekt). W prezentowanym artykule opisano etniczne i językowe autoidentyfikacje starszego pokolenia mieszkańców Podlasia. Autora interesuje jak ukraińskojęzyczni mieszkańcy identyfikują „swoich” i „obcych”, jak sami są identyfikowani przez „obcych”: przez polskojęzyczną większość i białoruskojęzyczną mniejszość, jak sami identyfikują grupy „innych” oraz czy te identyfikacje są ze sobą zbieżne. Bazę materiałową analiz stanowią badania dialektologiczne realizowane na Podlasiu.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Arkuszyn, H. (2007). Голоси з Підляшшя (тексти) [Głosy z Podlasia (teksty)]. Луцьк: Вежа.
Barwiński, M. (2004). Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Barwiński, M. (2011). Ukraińcy na Podlasiu – geneza, kontrowersje, współczesność. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica, (11), 123-144.
Barwiński, M. (2005). Współczesne stosunki narodowościowo-religijne na Podlasiu. W: M. Majakowski, D. Wojakowski (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europejskiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych. Kraków: Nomos.
Berger, P. (2004). Zaproszenie do socjologii. Warszawa: PWN.
Bokszański, Z. (2005). Tożsamości zbiorowe. Warszawa: PWN.
Borysenko, W. (1997). Проблеми етнографічного вивчення українців Холмщини й Підляшшя [Problemy badań etnograficznych Ukraińców z Chełmszczyny i Podlasia]. W: W. Borysenko (red), Холмщина і Підляшшя: історико-етнографічне дослідження [Chełmszczyzna i Podlasie: badania historyczno-etnograficzne] (s. 9-22). Київ: Родовід.
Daszkewycz, J. (2004). Етноніміка між наукою та політикою або довкола національного імені українського народу [Etnonimika między nauką a polityką lub wokół narodowej nazwy narodu ukraińskiego]. W: J. Nakonecznyj, Украдене ім’я. Чому Русини стали Українцями [Skradzione imię. Dlaczego Rusini stali się Ukraińcami]. вид. 5. Львів.
Glinka, S. (1960). Granica językowa i przykłady zróżnicowania fonetycznego gwar białoruskich Białostocczyzny. W: Sprawozdania z prac naukowych Wydziału Nauk Społecznych PAN (R. 3, s. 36-45). Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Glinka, S., Obrębska-Jabłońska, A., Siatkowski, J. (red.). (1980). Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny (t. 1). Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich - Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Hawryluk, J. (2001). „Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn”. Rusini-Ukraińcy na Podlaszu – fakty i kontrowersje. Kraków: Fundacja Św. Włodzimierza.
Isajewicz, J. (1998). Rusini a Ukraińcy: dwa etapy rozwoju jednego narodu. W: H. Gapski (red.), Christianitas et kultura Europae. Księga Jubileuszowa Profesora Jerzego Kłoczowskiego (cz. I). Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Kuraszkiewicz, W. (1964). Tendencje białoruskie i ukraińskie w gwarach okolic Puszczy Białowieskiej. Acta Baltico-Slavica, 1, 247-257.
Łesiw, M. (1997). Українські говірки у Польщі [Gwary ukraińskie w Polsce]. Варшава: Видавництво Український Архів.
Łesiów, M. (2008). Ukraińskie gwary podlaskie: historia badań i najważniejsze cechy systemowe. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Bielsk Podlaski-Puchły: Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
Malisz, M. (1990). Moja droga do ukraińskości. Dyskusje, (4).
Michna, E. (2013). Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w 2011 r. i jego wykorzystanie w polityce tożsamości i walce o uznanie: casus Ślązaków. Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny, 39,(2), 135-171.
Nikitorowicz, A. (2016). Transformacja tożsamości mniejszości narodowej w warunkach istotnych zmian politycznych na przykładzie Ukraińców Podlasia. Pogranicze. Studia Społeczne, 27(cz. 2), 165-177.
Nikitorowicz, A. (2014). Ukraińcy Podlasia: dylematy tożsamościowe. Kraków: Nomos.
Ossowski, S. (1984). O ojczyźnie i narodzie. Warszawa: PWN.
Papierzyńska-Turek, M. (2012) Od tożsamości do niepodległości. Studia i szkice z dziejów kształtowania się ukraińskiej świadomości narodowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Pawluczuk, W. (2004/2005). Białorusini – polityczni, tutejsi i ci inni. Kartki, (33/34).
Pawluczuk, W. (1971). Światopogląd jednostki w warunkach rozpadu społeczności tradycyjnej. Warszawa: PWN.
Roszczenko, M. (2002). Kleszczele. Bielsk Podlaski-Kleszczele: Związek Ukraińców Podlasia.
Sadanowicz, E. (2016). Podlaska wielokulturowość i związane z nią problemy językowe mniejszości narodowych. Pogranicze. Studia Społeczne, 32, 98-110.
Sadowski, A. (2008). Dialog międzykulturowy jako płaszczyzna konstruowania społeczeństwa pluralistycznego na pograniczach. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Bielsk Podlaski-Puchły: Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
Sadowski, A. (2018). Język komunikacji a język grupy etnicznej na przykładzie krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Pogranicze. Studia Społeczne, 32, 111-128.
Sadowski, A. (1995). Pogranicze polsko-białoruskie: tożsamość mieszkańców. Białystok: Trans-Humana.
Sadowski, A. (2016). Urbanizacja a procesy narodotwórcze na pograniczach ze szczególnym uwzględnieniem Europy Środkowo-Wschodniej. Pogranicze. Studia Społeczne, 32, 27-46.
Sadowski, A., Tefelski, M., Mironowicz, E. (1999). Polacy i kultura polska w perspektywie mniejszości białoruskiej w Polsce. W: J. Mucha (red.), Kultura dominująca jako obca. Mniejszości kulturowe a grupa dominująca w Polsce. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Sajewicz, M. (2008). Zagadnienie przynależności etniczno-językowej prawosławnych mieszkańców powiatu hajnowskiego na Białostocczyźnie. W: M. Stepaniuk (red.), Gwary Północnego Podlasia. Bielsk Podlaski-Puchły: Stowarzyszenie Dziedzictwo Podlasia-Związek Ukraińców Podlasia.
Sajewicz, M. (2003). Zróżnicowanie etniczno-językowe wiejskiej społeczności prawosławnej Białostocczyzny. W: F. Czyżewski, P. Hrycenko (red.), Język ukraiński: współczesność – historia. Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
Siemieńska, R. (1978). Siła tradycji i siła interesów. O źródłach Białego Ruchu Etnicznego w Stanach Zjednoczonych. Warszawa: PWN.
Straczuk, J. (1999). Język a tożsamość człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Ścigaj, P. (2012). Tożsamość narodowa. Zarys problematyki. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Wiśniewski, J. (1977) Osadnictwo wschodniosłowiańskie Białostocczyzny – geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne. Acta Baltico-Slavica, 11, 7-80.
Wysocki, R. (2006). Dylemat wyboru tożsamości narodowej. Ludność ukraińska na północnym Podlasiu. W: B. Halczak (red.), Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu (s. 175-208). Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ks.2019.7.1.24-41
Data publikacji: 2020-01-18 00:00:00
Data złożenia artykułu: 2020-06-16 21:33:07
Statystyki
Wskaźniki
Odwołania zewnętrzne
- Brak odwołań zewnętrznych
Prawa autorskie (c) 2020 Andrzej Jekaterynczuk
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.