Teoria racjonalnego wyboru w świetle biopolityki

Jakub Chustecki

Streszczenie w języku polskim


Zarówno teoria racjonalnego wyboru, jak i biopolityka są niezwykle istotnymi para-dygmatami w naukach społecznych – w tym w politologii. Wydawać by się mogło, że ich podstawowe aksjomaty stoją ze sobą w sprzeczności, bowiem oddziaływanie mikrostruktur władzy biopolitycznej wyklucza suwerenne i autonomiczne procesy decyzyjne. W pracy przyjęto więc hipotezę uznającą, że założenia biopolityki falsyfikują podstawowe aksjomaty teorii racjonalnego wyboru, a zatem możemy uznawać ją za antytezę teorii racjonalnego wyboru. Aby zweryfikować postawioną hipotezę, zastosowano metodę analizy treści – ze szczególnym uwzględnieniem opracowań dotyczących obu paradygmatów oraz źródeł pierwotnych wspartych elementami komparatystyki. Na bazie przeprowadzonych analiz dowiedziono, że założenia obu paradygmatów nie muszą stać ze sobą w sprzeczności – mogą mieć wręcz charakter komplementarny. Działania podejmowane przez człowieka w oparciu o zasadę racjonalności oraz kierowanie się interesem własnym mogą być uzasadniane działaniami biopolityki, a zatem postawiona hipoteza została sfalsyfikowana.


Słowa kluczowe


teoria racjonalnego wyboru, biopolityka nowoczesna, metodologia, paradygmaty, bio-polityka ponowoczesna

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Berger, P., Luckman, T. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.

Bourdieu, P. 2005. The Social Structures of the Economy, Polity, Cambridge.

Christian, B., Griffiths, T. 2016. Algorithms to Live By: The Computer Science of Human Decisions, Henry Holt and Co., New York.

Daele, W. van den 2005. Vorgeburtliche Selektion. Ist die Pränataldiagnostik behindertenfeindlich?, “Biopolitik”, no. 23, ss. 97-122, DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-80772-4_4.

Deleuze, G. 1992. Postscript on the Societies of Control, “October”, no. 59, ss. 3-7.

Downs, A. 1957. An Economic Theory of Democracy, Harper and Row, New York.

Featherstone, M. 2008. Ciało w kulturze konsumpcyjnej, [w:] Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów, M. Szpakowska (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.

Flower, M., Heath, D. 1993. Micro-Anatomo Politics: Mapping the Human Genome Project, “Culture, Medicine and Psychiatry”, no. 17, ss. 27-41, DOI: https://doi.org/10.1007/BF01380597.

Foucault, M. 1995. Discipline & Punish: The birth of the Prison, A Division of Random House inc., New York.

Foucault, M. 2000. Historia Seksualności: Wola wiedzy, Czytelnik, Warszawa.

Fukuyama, F. 2002. Our Posthuman Future: Consequences of the Biotechnology Revolution, Farrar, Straus and Giroux, New York.

Green, D., Shapiro, I. 1994. Pathologies of Rational Choice Theory: A Critique of Applications in Political Science, Yale University Press, New Haven.

Hardt, M., Negri, A. 2005. Imperium, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.

Herfeld, C. 2020. The Diversity of Rational Choice Theory: A Review Note, “Topoi”, no. 39/2, ss. 329-347, DOI: https://doi.org/10.1007/s11245-018-9588-7.

Herfeld, C. 2022. Revisiting the criticisms of rational choice theories, “Philosophy Compass”, no. 17/1, DOI: https://doi.org/10.1111/phc3.12774.

Hobbes, T. 2010. Lewiatan, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.

Kay, L. 1993. The Molecular Vision of Life: Caltech, the Rockefeller Foundation and the Rise of the New Biology, Oxford University Press, New York.

Krstić, M. 2022. Rational Choice Theory – Alternatives and Criticisms, “Socijalna ekologija časopis za ekološku misao i sociologijska istraživanja okoline”, no. 31/1, ss. 9-27, DOI: https://doi.org/10.17234/SocEkol.31.1.1.

Lalman, D., Oppenheimer, J., Świstak, P. 1994. Formalna teoria wyboru racjonalnego: kumulatywne nauki polityczne, “Studia Socjologiczne”, nr 3-4 (134-135), ss. 3-71.

Michalczyk, T. 2004. Zachowania społeczne a sfera racjonalnych wyborów — aspekt komunikacji społecznej, “Prace Naukowe AJD. Pedagogika”, nr 13, ss. 275-284.

Oppenheimer, J. 2008. Rational choice theory. For The Sage Encyclopedia of Political Theory, http://www.gvptsites.umd.edu/oppenheimer/research/rct.pdf

Sandel, M. 2007. The Case Against Perfection: Ethics in the Age of Genetic Engineering, Harvard University Press, Cambridge.

Somit, A., Peterson, S. 1999. Rational Choice and Biopolitics: A (Darwinian) Tale of Two Theories, “PS: Political Science and Politics”, no. 32/1, ss. 39-44, DOI: https://doi.org/10.2307/420748.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/k.2023.30.1.7-16
Data publikacji: 2023-10-25 10:06:58
Data złożenia artykułu: 2023-02-11 16:48:58


Statystyki


Widoczność abstraktów - 908
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 276

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Jakub Chustecki

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.