Świat nieustannie umiejscawiany. O Tatrach Jarosława Iwaszkiewicza

Elżbieta Dutka

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest interpretacja utworu Skąd widzieliśmy Tatry (Plan sześciu sonetów) Jarosława Iwaszkiewicza. Niekonwencjonalny obraz gór, ze względu na autotematyczny charakter i gry z tradycją, skłania do namysłu nad interakcjami pomiędzy literaturą a przestrzenią. Wykorzystując kategorię „świata umiejscowionego” (zaproponowaną przez A. Kobelską), postawiono tezę, że Tatry w „planie sześciu sonetów” są światem nieustannie umiejscawianym zwłaszcza pod względem topograficznym i poetologicznym. Efektem tych zabiegów w utworze jest dynamiczna przestrzeń, odmienna od tradycyjnych wizerunków „gór niewzruszonych”.

Słowa kluczowe


Iwaszkiewicz;Tatry; świat umiejscowiony

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Chojnowski, Zbigniew. (1999). Poetycka wiara Jarosława Iwaszkiewicza. Olsztyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

Cognetti, Paolo. (2020). Nie zdobywając szczytów. Wyprawa w Himalaje. Przeł. Tomasz Kwiecień. Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga.

Czermińska, Małgorzata. (2011). Miejsca autobiograficzne. Propozycja w ramach geopoetyki. Teksty Drugie, 131(5), s. 183–200.

Eljasz-Radzikowski Walery. (1870). Ilustrowany przewodnik do Tatr, Pienin i Szczawnic. Poznań: Nakładem J.K. Żupańskiego.

Giełdoń-Paszek, Aleksandra. (2014). Obywatel Parnasu. Sztuki piękne w życiu i twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Gradkowski, Henryk. (2019). Mój Iwaszkiewicz – w stulecie niepodległości. Jelenia Góra: Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze.

Heska-Kwaśniewicz, Krystyna. (2000). „Tatry, najpiękniejsze na świecie” (Album tatrzańskie J. Iwaszkiewicza). W: Krystyna Heska-Kwaśniewicz, Bogdan Zeler (red.), Poezja polska. Interpretacje (s. 249–253). Katowice: „Książnica”.

Heska-Kwaśniewicz, Krystyna. (2006). „[…] tylko tatrzańskie jeziora”. Dwa epizody w Sławie i chwale Jarosława Iwaszkiewicza. W: Krystyna Heska-Kwaśniewicz, Ludzie, góry, książki (s. 29–41). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Hones, Sheila. (2022). Literary Geography. London-New York: Routledge.

Iwaszkiewicz, Jarosław. (1976). Album tatrzańskie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Iwaszkiewicz, Jarosław. (1983). Książka moich wspomnień. Kraków-Wrocław: Wydawnictwo Literackie.

Iwaszkiewicz, Jarosław. (2007). Urania i inne wiersze. Warszawa: Czytelnik.

Iwaszkiewicz, Jarosław. (2008). Dzienniki T. 1. 1911–1955. Warszawa: Czytelnik.

Iwaszkiewicz, Jarosław. (2009). Podróże do Polski. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.

Iwaszkiewicz, Jarosław. (2013). Wielkie, pobrudzone, zachwycone zwierzę. Wrocław: Biuro Literackie.

Jagiełło, Michał (red.). (2007). Tatry i poeci. Antologia wierszy. Warszawa: Biblioteka Narodowa, Państwowy Instytut Wydawniczy.

Jaworski, Stanisław (wybór i posłowie). (1976). Odpowiem ci przestrzenią. Poeci awangardy o Tatrach. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.

Kantor, Józef (red.). (1909). Tatry w poezyi polskiej. Kraków: Drukarnia Narodowa.

Kobelska, Adela. (2020). Świat umiejscowiony. Myślenie geograficzne w nowoczesnym literaturoznawstwie polskim. W: Danuta Ulicka (red.), Wiek teorii. Sto lat nowoczesnego literaturoznawstwa polskiego (s. 425–483). Warszawa: IBL.

Kolbuszewski, Jacek. (1982). Tatry w poezji polskiej. Część I (1805–1888). Część II (1889–1939). Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kolbuszewski, Jacek. (red.). (1992). Tatry i górale w literaturze polskiej. Antologia. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.

Kolbuszewski, Jacek. (2016). Literatura i Tatry. Studia i szkice. Zakopane: Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Kurska, Anna. (2016). Ciągle nowo brzmiące miejsce. O doświadczeniu natury i jego roli w kreacji wizerunku Świętego Krzyża na podstawie zapisów z wędrówek po Polsce w XIX wieku. W: Elżbieta Dąbrowicz, Marcin Lul, Katarzyna Sawicka-Mierzyńska, Danuta Zawadzka (red.), Georomantyzm. Literatura, miejsce, środowisko (s. 354–374). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Kwiatkowski, Jerzy. (1962). Rimbaudyzm Iwaszkiewicza. Pamiętnik Literacki, 2, s. 393–421.

Kwiatkowski, Jerzy. (1969). Iwaszkiewicza księga przemian. Pamiętnik Literacki, 3, s. 139–176.

Kwiatkowski, Jerzy. (1975). Poezja Jarosława Iwaszkiewicza na tle dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Czytelnik.

Macfarlane, Robert. (2018). Góry. Stan umysłu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Majda, Jan. (1982). Tatrzańskim szlakiem literatury. Szkice literackie. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza.

Majda, Jan. (1999). Młodopolskie Tatry literackie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Piotrowski, Stanisław. (1970). Skalne Podhale w literaturze i kulturze polskiej. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Romaniuk, Radosław. (2012). Inne życie. Biografia Jarosława Iwaszkiewicza. T. 1. Warszawa: Iskry.

Rybicka, Elżbieta. (2014). Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich. Kraków: Universitas.

Staszic, Stanisław. (1815). O ziemorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski. Warszawa: Drukarnia Rządowa.

Tally, Robert T. (red.). (2017). The Routledge Handbook of Literature and Space. London and New York: Routledge.

Tally, Robert T. (red.). (2018). Teaching Space, Place, and Literature. London and New York: Routledge.

Tally, Robert T. (red.). (2021). Spatial literary studies. Interdisciplinary approaches to space, geography, and the imagination. New York and London: Routledge.

Tenczyńska, Anna. (2015). „Z nutami nuconymi na dalekim Podhalu…”. Nawiązania do muzyki ludowej w „Ciemnych ścieżkach” i „Muzyce wieczorem” Jarosława Iwaszkiewicza. Pamiętnik Literacki, 4, s. 83–95.

Tripplin, Teodor. (1856). Wycieczki po stokach galicyjskich i węgierskich Tatrów. T. 2. Warszawa: Nakład i druk S. Orgelbrand.

Woźniakowski, Jacek. (2011). Góry niewzruszone. O różnych wyobrażeniach przyrody w dziejach nowożytnej kultury europejskiej. W: Jacek Woźniakowski, Pisma wybrane. T. 1. Góry niewzruszone i pisma rozmaite o Tatrach (s. 9–330). Kraków: Universitas.

Wójcik, Tomasz. (1998). Pociecha mieszka w pięknie. Studia o twórczości Jarosława Iwaszkiewicza. Warszawa: „Elipsa”.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2023.41.1.97-109
Data publikacji: 2023-10-25 14:22:17
Data złożenia artykułu: 2023-02-08 14:37:18


Statystyki


Widoczność abstraktów - 469
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 111

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2023 Elżbieta Jadwiga Dutka

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.