Wpływ instytucji literackich na genezę utworów. "Księżniczka" Zofii Urbanowskiej jako „owoc spadły z drzewa konkursowego”

Iwona Przybysz

Streszczenie w języku polskim


Celem artykułu jest zbadanie, jaki wpływ na proces powstawania dzieła literackiego oraz jego kształt mogły wywierać zewnętrzne uwarunkowania życia literackiego w postaci konkursu literackiego. W tym świetle odczytywana jest w tekście powieść Zofii Urbanowskiej Księżniczka z 1886 roku, która zajęła pierwsze miejsce w konkursie na powieść dla dorastających dziewcząt imienia Pauliny Krakowowej. W tekście analizowane są kryteria oceny dzieł literackich w tym konkursie w kontekście dyskusji wokół kształtu literatury dziecięcej i młodzieżowej drugiej połowy XIX wieku oraz kulturowego wizerunku kobiety. Wskazuje się także, w jakim stopniu Księżniczka jako gotowa powieść stanowi próbę dostosowania się do narzuconego przez komisję konkursową schematu oraz inne źródła inspiracji (biograficzne, kulturowe itd.), pozwalające Urbanowskiej na stworzenie autonomicznej całości.


Słowa kluczowe


konkurs literacki; życie literackie; powieść dla dorastających dziewcząt; kobieta; Zofia Urbanowska; Paulina Krakowowa z Radziejowskich

Pełny tekst:

PDF

Bibliografia


Alighieri, Dante. (1978). Boska komedia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Budrewicz, Tadeusz, Bukowski, Paweł, Stachura-Lupa, Renata (red). (2010). Upominki od narodu. Jubileusze, rocznice, obchody pisarzy. Żarnowiec: Muzeum Marii Konopnickiej.

Cieślikowski, Jerzy. (1985). Literatura czwarta. O naturze i sposobach istnienia literatury dla dzieci. W: Jerzy Cieślikowski, Ryszard Waksmund (red.), Literatura osobna (s. 9–21). Warszawa: Nasza Księgarnia.

Górnicka-Boratyńska, Aneta. (2018). Stańmy się sobą. Cztery projekty emancypacji (1863–1939). Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.

Kaniowska-Lewańska, Izabela. (1975). Literatura dla dzieci i młodzieży do roku 1864. Zarys rozwoju, wybór materiałów. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.

Kapuścińska-Kmiecik, Nina. (2014). „Kto garstką ziemię nosi, góry się doczeka” – problematyka wychowawcza na łamach czasopisma „Zorza. Dziennik młodemu wiekowi poświęcony” Pauliny Krakowowej i Walentyny Trojanowskiej. W: Iwonna Michalska, Grzegorz Michalski (red.), Działalność instytucji wydawniczych na rzecz oświaty i edukacji w XIX i początkach XX wieku (s. 281–298). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Kraków, Paulina. (1839). Pamiętniki młodej sieroty. Warszawa: Księgarnia Biura Informacyjnego.

Kraków, Paulina. (1845). Wspomnienia wygnanki. Warszawa: Drukarnia S. Olgerbranda.

Kraków, Paulina. (1857). Kobieta. W: Wieniec. Pismo zbiorowe ofiarowane Stanisławowi Jachowiczowi przez pierwszych kraju autorów oraz licznych jego przyjaciół i wielbicieli. T. 1. Warszawa: Drukarnia Alexandra Gins.

Kosmowska, Barbara. (2001). Koniec sporu o „Księżniczkę”. Z dziejów recepcji powieści Zofii Urbanowskiej. W: Bogdan Mazan, Zbigniew Przybyła (red.), Świętochowski i rówieśnicy: Kotarbiński, Urbanowska, Zalewski. Sesja w 150. rocznicę ich urodzin (s. 333–352). Kraków: Księgarnia Akademicka.

Kosmowska, Barbara. (2019). Na służbie u Kopciuszka. Biografia Zofii Urbanowskiej. Łódź: Wydawnictwo Seditava.

Ku uczczeniu śp. Pauliny Krakowowej. (1882). Tygodnik Ilustrowany, 332, s. 287.

Kulczycka-Saloni, Janina. (1976). Życie literackie Warszawy w latach 1864–1892. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Nosek, Anna. (2010). „Miejsca wspólne” w krytyce literatury dla dzieci i młodzieży do roku 1918. W: Grażyna Borkowska, Magdalena Rudkowska (red.), Dyskursy krytycznoliterackie 1764–1918. Wokół „Słownika polskiej krytyki literackiej” 1 (s. 287–299). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Osiński, Dawid Maria. (2018). Pozytywistów dziedzictwo Oświecenia. Kierunki i formy recepcji. Lublin: Wydawnictwo Episteme.

Paja, Agnieszka. (2016). XIX. Tożsamość czytelniczki. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.

Rzętkowski, Stanisław Marek. (1886). Księżniczka, powieść, przez Z. Urbanowską. Nakład Gebethnera i Wolffa w Warszawie. Tygodnik Ilustrowany, 156, s. 414–415.

Tomczok, Paweł. (2018). Literacki kapitalizm. Obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Urbanowska, Zofia. (1886). Księżniczka. Powieść uwieńczona nagrodą konkursową. Kraków-Warszawa: Gebethner i Wolff.

Waksmund, Ryszard. (1988). Literatura pokoju dziecinnego. Warszawa: Nasza Księgarnia.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2021.39.1.113-125
Data publikacji: 2021-12-18 09:04:14
Data złożenia artykułu: 2021-03-01 10:48:52


Statystyki


Widoczność abstraktów - 915
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF - 519

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2021 Iwona Przybysz

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.