O czym milczy syrena Kraszewskiego?

Magdalena Rudkowska

Streszczenie w języku polskim


Artykuł dotyczy powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego, opublikowanej pierwotnie pod tytułem Syrena w warszawskiej „Gazecie Codziennej” z 1859 roku, a następnie w wersji książkowej pod tytułem Piękna pani we Lwowie w 1871 roku. Powieść została negatywnie oceniona przez krytykę literacką, co miało związek przede wszystkim z trudną do zaakceptowania przez recenzentów rolą, jaką odgrywała w powieści silna, demoniczna postać kobieca zagrażająca światu męskiemu. Biorąc pod uwagę konteksty innych powieści Kraszewskiego (np. powieść Orbeka, 1867), prezentujących wizerunek femme fatale oraz feminocentryczne wątki mitologiczne, w artykule przedstawiono propozycję lektury tego utworu jako dzieła otwartego, wieloznacznego, wywołującego kontrowersje, a tym samym twórczo zapisanego w historii literatury i krytyki XIX wieku. Tytułowe milczenie syreny staje się metaforą tego, co w powieści nie zostało wypowiedziane wprost, a co wiąże się z doświadczeniem kobiecości – niepokojącym, trudnym, bolesnym, przekładającą się również na polskie doświadczenie zbiorowe.


Słowa kluczowe


femme fatale; Józef Ignacy Kraszewski; wątki mitologiczne; powieść; syrena

Pełny tekst:

PDF (English)

Bibliografia


Sources

Kraszewski, Józef, Ignacy. (1859). Syrena. Powiastka. Gazeta Codzienna, 323–335.

Kraszewski, Józef, Ignacy. (1871). Piękna pani. Powieść-studium. Lwów: Nakładem Gubrynowicza i Schmidta.

Kraszewski, Józef, Ignacy. (1874). Kartki z podróży 1858–1864. Vol. 2. Warszawa: Nakładem Józefa Ungra.

Kraszewski, Józef, Ignacy, Kronenberg, Leopold. (1929). Korespondencja 1859–1876. Kraków: Gebethner i Wolff.

References

Bałucki, Michał [Elpidon]. (1869). Trzy szkice powieściowe z roku 1863. Kraków: Nakładem Autora.

Blanchot, Maurice. (1959). Le chant des Sirènes. In: Maurice Blanchot, Le Livre à venir. Paris: Gallimard.

Budrewicz, Tadeusz. (2004). Kraszewski – przy biurku i wśród ludzi. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.

Burkot, Stanisław. (1996). Kobieta, emancypacja i „sprawy fatalne” w twórczości Kraszewskiego. In: Ewa Ihnatowicz (ed.), Kraszewski – pisarz współczesny (pp. 147–156). Warszawa: Elipsa.

Dinnerstein, Dorothy. (1999). The Mermaid and the Minotaur: Sexual Arrangements and Human Malaise. New York: Other Press.

Dziub, Nikol. (2019). Le chant des sirenes, ou la langue émue. In: Corinne Fournier Kiss (ed.), Colloquium Helveticum: Cahiers suisses de littérature générale et comparée, 4 (pp. 83–95). Bielefeld: Aisthesis Verlag.

Jeske-Choiński, Teodor. (1885). Pozytywizm warszawski i jego główni przedstawiciele. Warszawa: Drukiem „Wieku”.

Konik, Roman. (2013). Między przedmiotem a przedstawieniem. Filozoficzna analiza sposobów obrazowania w oparciu o malarstwo, fotografię i obrazy syntetyczne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.

Kaszewski, Kazimierz. (1869). Orbeka. Biblioteka Warszawska, 2, p. 132.

Maar, Michael. (1999). Pośmiertne życie Andersena. Kresy, 1, pp. 5–11.

Markiewicz, Henryk. (1995). Teorie powieści za granicą. Od początków do schyłku XX wieku. Vol. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Nasiłowska, Anna. (2020). Wiersze tygodnia. Pisarze.pl. e-Dwutygodnik Literacko-Artystyczny, 13/20. Downloaded from: https://pisarze.pl/2020/05/12/wiersze-tygodnia-anna-nasilowska/ (access: 27.05.2020).

Neuger, Leonard. (2011). Co nam szepcze Syrena Czechowa? O nieuchronności „niemożliwego” tworzenia humanistyki. Folia Scandinavica Posnaniensia, 12, pp. 197–203.

Norwid, Cyprian. (1968). Pisma wybrane. Vol. 1: Wiersze. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Obsulewicz, Beata K. (2014). O „Trzech szkicach powieściowych z roku 1863” Michała Bałuckiego. Niepodległość i Pamięć, 1–2(45–46), pp. 159–176.

Owczarz, Ewa. (2009). Nieosiągalna całość. Szkice o powieści polskiej XIX wieku. Józef Ignacy Kraszewski – Ludwik Sztyrmer – Henryk Sienkiewicz. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Partyka, Joanna. (2004). „Żona wyćwiczona”. Kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.

Pessel, Włodzimierz. (2015). Syrenie grody. Pomniki syrenek w Warszawie i Kopenhadze. Białostockie Studia Literaturoznawcze, 7, pp. 57–71. DOI: 10.15290/bsl.2015.07.04.

Skucha, Mateusz. (2014). Ładni chłopcy i szalone. Męskość i kobiecość w późnym pisarstwie Józefa Ignacego Kraszewskiego. Kraków: Collegium Columbinum.

Szturc, Włodzimierz. (2011). Nowe przestrzenie. Szkice o namiętności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Sztyrmer, Ludwik. (1858). Noc bezsenna. Rozmyślania i powiastki nieboszczyka Pantofla. Z papierów po nim pozostałych, ogłoszona przez Eleonorę Sztyrmer. Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych, 121, p. 2.

Świętochowski, Aleksander. (1871). Przegląd piśmiennictwa polskiego. „Piękna Pani, powieść-studium” p. J.I. Kraszewskiego, Lwów 1871. Przegląd Tygodniowy, 34, pp. 276–277.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/ff.2020.38.2.93-108
Data publikacji: 2020-12-29 08:16:38
Data złożenia artykułu: 2020-05-25 14:03:56


Statystyki


Widoczność abstraktów - 969
Pobrania artykułów (od 2020-06-17) - PDF (English) - 702

Wskaźniki



Odwołania zewnętrzne

  • Brak odwołań zewnętrznych


Prawa autorskie (c) 2020 Magdalena Rudkowska

Creative Commons License
Powyższa praca jest udostępniana na lcencji Creative Commons Attribution 4.0 International License.