Hide
Show all
Email this article 
Structure of Noble Goods in the Principality of Głogów and the Legal Basis for Their Functioning during the Habsburg Times (1526–1740)
Abstract
The article discusses the problem of land ownership in the hands of the nobility in the Habsburg period in the Duchy of Głogów, which remained a separate administrative part of the then Czech rule. The issues were mainly connected with the population potential of the principality and with its territory, on the basis of which the development of small, medium and large landed property was analyzed. The noble property of the Głogów principality was entrusted in possession on the basis of three legal orders. The main division was on the line of unconditional inheritance, feudal heredity and transitory form. At the root of such diversity was the complicated history of the Duchy of Głogów in the middle and late Middle Ages, and thus its belonging to the Czech Crown, the rule of the Głogów Piasts, and then entrusting it to the members of the Polish-Lithuanian Jagiellonian Dynasty (Jan Olbracht and Zygmunt Jagiellończyk, Władysław Jagiellończyk and Ludwik II). The discussed diversity in terms of the size of assets and their legal position vis-à-vis the King of the Czech Republic was associated with the occurrence of such forms as powers, fideicommissions, majorates and a free state. The owners of each of them had different land rights, and their estates – along with raising their rank – could even become separate administrative units whose owners could acquire princely rights (including, for example, a separate position in public life by obtaining a vote during the Silesian parliament).
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Źródła
Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Majątek Zabór, sygn. 8, 18–20 i 22, 27, 31, 33.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu:
– Dep. rodzinne: von Rothenburg, Rep. 132d, sygn. 26, 27, 28,
– Księstwo głogowskie 1329–1886, Rep. 24, sygn. 135, 155, 382, 513, 527,
– Personalia, nobilitacje, inkolaty, tabele lenników, Rep. 47, sygn. 8, 9,
– Stowarzyszenie Szlachty Niemieckiej, sygn 430, 529.
Codex Diplomaticus Silesiae, t. 24, 28.
Österreichisches Staatsarchiv, Finanz- und Hofkammer Archiv:
– Böhmische Gedenkbücher, Bd. 25, 31,
– Familien-Akten, B/P 442, C/K 1-19, 263 i 264, D-T 176, D 81, G 190, H – 22 i 44, L 86, R 44, S 54, 185, 195, 308 i 384, Z 18.
Österreichisches Staatsarchiv, Haus- Hof- und Staatsarchiv, Staatenabteilungen, Ost- und Südeuropa AB VIII/7/4, Schlesien Ad. I/2, Krt. 4, Faz. 8.
Literatura
Aßmann, Kurze Geschichte der Stadt Deutsch-Wartenberg, 1904.
Aubin H., Geschichte Schlesiens, Bd. 1, Breslau 1938.
Bahlcke J., Regionalismus und Staatsintegration im Widerstreit. Die Länder der böhmischen Krone in ersten Jahrhundert der Habsburgerherrschaft (1526–1619), Mümchen 1994.
Barth W., Die Familie von Schönaich und die Reformation, Beuthen 1891.
Bartkiewicz K., Szlachta pogranicza śląsko-lubuskiego w okresie wczesnonowożytnym (XVI–XVIII wiek), „Rocznik Lubuski” 2000, t. 26, cz. 2.
Brachvogel Ch., Continuation derer Käyser- und Königlichen Privilegien, Statuten und Sanctionum Pragmaticum Des Landes Schlesien…, Bd. 3, 5, 6, Breslau 1717–1730.
Clauss E., Führer durch Grünberg in Schlesien und seine nähere Umgebung, Grünberg 1928.
Der Große Brockhaus, Handbuch des Wissens in Zwanzig Bänden, Bd. 6, Leipzig 1930.
Dziewulski W., Nowe dane statystyczne o ludności miast i wsi Śląska w XVI w., „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1975, nr 30.
Dziewulski W., Zaludnienie Śląska w końcu XVI w. i na początku XVII w., „Przegląd Zachodni” 1952, nr 8.
Förster A., Geschichtliches von den Dörfern des Grünberger Kreises – aus den besten vorhandenen Quellen und eigener Beobachtung und Erfahrung zusammengestellte Erinnerungsbilder, Grünberg 1905.
Generalne tabele statystyczne Śląska 1787 roku, wyd. T. Ładogórski, Wrocław 1954.
Grosses vollständiges Universal Lexicon Aller Wissenschaften und Kunste…, Bd. 9, 20.
Grünhagen C., Geschichte Schlesiens, Bd. 2, Gotha 1884.
Gryphius A., Glogauisches Fürstenthumbs Landes Privilegia aus dem Originalen an tag gegeben…, Lissa 1653.
Gude H.L., Staat von Schlesien, Halle 1708.
Heck R., Uwagi o gospodarce folwarcznej, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka” 1956, nr 11.
Heller O., Der Freitädter Kreis mit besonderer Berücksichtigung des Fürstentums Carolath-Beuthen in geographisch-statistischer und geschichtlicher Beziehung, Freystadt 1844.
Henelius N., Silesiographia renovata necessariis Scholiis observationibus et indice aucta, Wratislaviae–Lipsiae 1704.
Hoffmann H., Fürst Carolath contra Glogauer Jesuiten, Ein Beitrag zur Friderizianischen Kabinettsjustiz, „Archiv für Schlesische Kirchengeschichte“ 1936, Bd. 1.
Indykcja dominiów, poddanych i miast Śląska według „pierwszej rewizji” z 1726 roku. Materiały do statystyczno-geograficznego opisu Śląska z pierwszej połowy XVIII wieku, wyd. K. Orzechowski, Wrocław 1995.
Jokisch G., Geschichte der Stadt Neustädtel, Glogau 1866.
Jurek T., Geneza księstwa głogowskiego, „Przegląd Historyczny” 1987, nr 78.
Kaczmarczyk Z., Dzieje Ziemi Lubuskiej, „Rocznik Lubuski” 1981, t. 11, cz. 1.
Keller J.K., Joachim von Berge und seine Stiftungen. Ein wichtiger Beitrag zur Geschichte Schlesiens, Glogau 1834.
Klopsch C.D., Geschichte des Geschlechts von Schönaich, Bd. 3, Glogau 1853.
Knothe H., Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Güter vom XIII. bis gegen Ende des XVI. Jahrhunderts, Leipzig 1879.
Kolbe E., Geschichte der Stadt Neustädtel, unter Benutzung amtlicher und privater Quellen bearbeitet, Neustädtel [po 1924 r.].
Konopnicka-Szatarska M., Sława w okresie wczesnonowożytnym (XVI–XVIII w.), [w:] Sława. Zarys dziejów, red. W. Strzyżewski, Sława 2004.
Kuczer J., Baronowie, hrabiowie, książęta. Nowe elity Śląska, Zielona Góra 2013.
Kuczer J., Między prowincją a uniwersalizmem stanowym. Szlachta weichbildu zielonogórskiego w okresie 1526–1740, [w:] Zielona Góra – Chociebuż. Historia społeczeństw i gospodarki, red. G. Bayerl, L. Belzyt, t. 1, Zielona Góra 2008.
Kuczer J., Od glorii do upadku. Osadnictwo szlachty tytularnej na Śląsku po wojnie trzydziestoletniej na przykładzie rodziny hrabiów von Dünnewald (1669–1718), „Studia Śląskie” 2009, nr 68.
Kuczer J., Spis lenników księstwa żagańskiego z 1719 roku, „Studia Zachodnie” 2008, nr 10.
Kuczer J., Spis właścicieli dóbr ziemskich księstwa świdnicko-jaworskiego z 1690 roku, „Studia Zachodnie” 2009, nr 11.
Kuczer J., Szlachta jako dzierżawca dóbr królewskich w księstwie głogowskim w XVI–XVII wieku, „Studia Lubuskie” 2007, nr 3.
Kuczer J., Szlachta w życiu społeczno-gospodarczym księstwa głogowskiego w okresie habsburskim (1526–1740), Zielona Góra 2007.
Kuczer J., Maciejewski M., Szlachta Księstwa Legnickiego w drugiej połowie XVII w. w świetle spisu dóbr ziemskich z 1676 r., „Slezský sborník. Acta Silesiaca” 2016, nr 1.
Kuczer J., Strzyżewski W., Spisy dóbr księstwa głogowskiego z lat 1671–1727, Warszawa 2007.
Lehns- und Besitzurkunde Schlesiens und seiner einzelnen Fürstentümer, hrsg. von C. Grünhagen, H. Markgraf, Bd. 1, Leipzig 1881.
Michaelis C.F., Rechtliche und Historische Entwicklung der Verhältnisse der Lehn- und Fidei-Commis-Herrschaften Amtitz und Möllendorf und Rechte des jedesmaligen regierenden Fürsten zu Carolath-Beuthen auf dieselben, Glogau 1832.
Minsberg F., Geschichte der Stadt und Festung Gross-Glogau, Bd. 2, Glogau 1853.
Nowogrodzki S., Rządy Zygmunta Jagiellończyka na Śląsku i w Łużycach, Kraków 1937.
Pachaly F.W., Sammlung verschiedner Schriften über Schlesiens Geschichte und Verfassung, Bd. 1, Breslau 1790.
Ptak M., Lenno zamkowe Żurawina (1608–1615), „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” 2001, nr 273.
Ptak M., Zgromadzenia i urzędy księstwa głogowskiego od początku XIV w. do 1740 r., Wrocław 1991.
Sammlung der wichtigsten und nöthigsten, bisher aber noch nicht herausgegebenen Kayser- und Königl. Auch Hertzogl., Privilegien, Statuten, Rescripten… des Landes Schlesien, Bd. 2, Breslau–Crossen 1736–1739.
Schickfuss J., New vermehrte Schlesische Chronika und Landesbeschreibung bis 1619, Jena–Breslau 1625.
Scriptores Rerum Silesiacarum, hrsg. von H. Markgraf, „Annales Glogovienses bis zum Jahr 1493 nebst urkundlichen Beilagen“ 10, Breslau 1877.
Seelmann W., Klässel O., Das Recht der Familienfideikommise und anderen Familiengüter, Berlin 1920.
Sękowski R., Herbarz szlachty śląskiej. Informator genealogiczno-heraldyczny, t. 1, 3, Katowice 2002–2005.
Sinapius J.C., Schlesien in merkantilischer, geographischer und statistischer Hinsicht, Sorau–Leipzig 1806.
Stenzel G.A., Geschichte Schlesiens, Breslau 1853.
Sternagel G., Geschichte Schlesiens, Breslau 1803.
Szczegóła H., Z dziejów księstwa głogowskiego w wiekach średnich, [w:] Ze studiów nad średniowiecznym Głogowem i Krosnem, Zielona Góra 1970.
Tschersich, Zur Geschichte der Orts- und Kirchengemeinde Laettnitz Kreis Günberg in Schlesien, rkps [po 1890 r.].
Weber M., Das Verhältnis Schlesien zum Alten Reich in Früher Neuzeit, Köln 1992.
Weltzky von Petersheide P. von, Kurtzer Tractat und Bericht von dem Schlesischen Ritterrecht und Ehrengericht denen vom Adel und Ritterstandt, Leipzig 1615.
Wentzel A., Das jetzt bestehende Provinziel-Reche des Herzogtums Schlesien und der Grafschaft Glatz, Breslau 1839.
Wojciechowski S., Ustrój polityczny Śląska, [w:] Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, Kraków 1933.
Wolff O., Geschichte der Stadt Grünberg in Niederchlesien von ihrer Entstehung bis zur Entstehung der Reformation, Grünberg 1848.
Zerndt G., Geschichte von Stadt und Kreis Schwiebus, Bd. 2, Schwiebus 1909.
Zimmermann F., Bayträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 10, Brieg 1791.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2019.74.159-182
Date of publication: 2019-12-30 00:00:00
Date of submission: 2019-10-30 12:14:42
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2020 Jarosław Kuczer
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.