Hide
Show all
Email this article 
The Issues of the Plebiscite in Warmia, Mazury and Powiśle in the Deliberations of the Legislative Sejm (1919–1920)
Abstract
In the discussions on the shape of the western and northern borders of the Second Polish Republic, the matter of Warmia, Mazury and Powiśle was of secondary importance in the forum of the Legislative Sejm. Both the government authorities and the general deputies, taking into account the fact that these lands, which were part of East Prussia, had been under the rule of Prussia, and then the German Reich, for over the last two centuries, did not believe in the success of the Warmia, Mazury and Powiśle plebiscite. At the same time, deputies, associated mainly with the National Democracy, criticized the decision of the Entente Powers to conduct the plebiscite on July 11, 1920 in the aforementioned regions. Anticipating Germany’s victory, they first of all demanded that the plebiscite be postponed for at least two years. They condemned the policy of German terror against the Polish population in the plebiscite areas, the partiality of the Inter-Allied Commission and the lack of equal rights for the Polish population of Warmia, Mazury and Powiśle. Unfortunately, Polish diplomacy, due to the international situation after World War I, and the exceptional favor of Great Britain towards Germany, was unable to implement the above-mentioned postulates.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Źródła drukowane, pamiętniki, wspomnienia
Dmowski R., Polityka polska i odbudowanie państwa, komentarzem opatrzył T. Wituch, t. 2, Warszawa 1988.
Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, Pelpin 1939.
Leśnodorski B., Powody przegranej, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1962, nr 3.
Leyk-Różyński F., Pamięć notuje i utrwala, oprac. T. Kisielewski, Warszawa 1969.
Leyk-Różyński F., Wspomnienia działacza plebiscytowego na Mazurach. Cz. 1, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1958, nr 1.
Leyk-Różyński F., Wspomnienia działacza plebiscytowego na Mazurach (dokończenie), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1958, nr 2.
„Monitor Polski” 1920.
Plebiscyty na Warmii, Mazurach i Powiślu w 1920 roku. Wybór źródeł, wyd. P. Stawecki, W. Wrzesiński, Olsztyn 1986.
Romer E., Pamiętnik Paryski 1918–1919, do druku przygotowali A. Garlicki, R. Świętek, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
Swat T., Koziełło-Poklewski B., Wspomnienia plebiscytowców, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1975, nr 4.
Sąsiedzi wobec wojny 1920 roku, oprac. J. Cisek, Londyn 1990.
Sprawozdania Stenograficzne Sejmu Ustawodawczego 1919–1920.
Sprawy polskie na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku. Dokumenty i materiały, red. R. Bierzanek, J. Kukułka, t. 1, Warszawa 1965.
Wargitzki M., Geschichte der Abstimmung in Ostpreussen: de Kampf um Ermland und Masuren, Verlag v. K.F. Koehler, Leipzig 1921.
Żeromski S., Inter arma, Warszawa–Kraków 1920.
Literatura
Baumgart M., Wielka Brytania a odbudowa Polski 1914–1923, Szczecin 1990.
Bystrzycki P., Działdowszczyzna w latach II Rzeczpospolitej. Życie społeczno-polityczne, Olsztyn 1997.
Eberhardt P., Polska i jej granice. Z historii polskiej geografii politycznej, Lublin 2004.
Gelles R., O zajściach w Olsztynie w marcu 1920 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1983, nr 4.
Gilas J., Położenie prawnomiędzynarodowe Prus, Warmii i Mazur w latach 1918–1920, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1970, nr 2.
Gilas J., Symonides J., Plebiscyt na Powiślu oraz na Warmii i Mazurach jako zagadnienie prawa międzynarodowego, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1966, nr 4.
Jachymek J., Myśl polityczna PSL Wyzwolenie 1918–1931, Lublin 1983.
Jakubowska U., Stanowisko Narodowej Demokracji wobec Prus Wschodnich w okresie międzywojennym, [w:] Prusy Wschodnie w polskiej opinii publicznej XIX i XX wieku, red. Z. Fras, A. Staniszewski, Olsztyn 1992.
Kawalec K., Spadkobiercy niepokornych. Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939, Wrocław–Warszawa–Kraków 2000.
Kempa R., Mazurskie reminiscencje rocznicowe. Powiat giżycki w 90. rocznicę plebiscytu, „Białostockie Teki Historyczne” 2010, t. 8.
Leśnodorski B., Niektóre zagadnienia dziejów Warmii i Mazur w latach 1918–1920, „Kwartalnik Historyczny” 1956, t. 63, nr 4–5.
Leśnodorski B., Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu, [w:] Historia Polski, t. 4: 1918–1939, cz. 1: (1918–1921), red. L. Grosfeld, H. Zieliński, Warszawa 1969.
Lietz Z., Plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach w 1920 roku, Warszawa 1958.
Łossowski P., Kształtowanie się państwa polskiego i walka o granice (listopad 1918 – czerwiec 1921), [w:] Historia dyplomacji polskiej, t. 4: 1918–1939, red. P. Łossowski, Warszawa 1995.
Łossowski P., Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły na Wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego, marzec–czerwiec 1919 roku, Warszawa 1976.
Łukaszewska A., Terminarz posiedzeń i główne temat Sejmu Ustawodawczego 1919–1922, [w:] Fundamenty Niepodległej. Sejm Ustawodawczy (1919–1922), red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, J. Żaryn, Toruń 2020.
MacMillan M., Paryż 1919. Sześć miesięcy, które zmieniły świat, Oświęcim 2018.
Maj E., Narodowa Demokracja, [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Maj E., Związek Ludowo-Narodowy 1919–1928. Studium z dziejów myśli politycznej, Lublin 2000.
Malinowski J., Działalność Stefana Dąbrowskiego w związku z plebiscytami na Powiślu, Warmii i Mazurach w 1920 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2011, nr 4.
Marszałek P.K., Rada Obrony Państwa z 1920 roku. Studium prawnohistoryczne, Wrocław 1995.
Meller A., Za północnym kordonem. Prusy Wschodnie w myśli politycznej polskiego obozu narodowego w latach 1918–1939, „Politeja” 2010, nr 1(13).
Michałowski S., Polscy socjaliści, [w:] Więcej niż niepodległość. Polska myśl polityczna 1918–1939, red. J. Jachymek, W. Paruch, Lublin 2001.
Nowak A., Co może Polska? Pytania o znaczenie międzynarodowe wojny sowiecko-polskiej i jej rozstrzygnięcia w roku 1920, [w:] Polskie zwycięstwo 1920, red. M. Kopczyński, M. Mirowski, Warszawa 2020.
Nowak-Kiełbikowa M., Polska–Wielka Brytania w latach 1918–1923. Kształtowanie się stosunków politycznych, Warszawa 1975.
Petter W., Niemcy i Reichswehra w wojnie polsko-sowieckiej (1919–1920), [w:] Rok 1920 z perspektywy osiemdziesięciolecia, red. A. Ajnenkiel, Warszawa 2001.
Piela M., Udział duchowieństwa w polskim życiu politycznym w latach 1914–1924, Lublin 1994.
Sierpowski S., Watykan wobec polsko-niemieckich plebiscytów 1919–1921, 1988 (wersja elektroniczna).
Smolka L., Prusy Wschodnie w myśli politycznej socjalistów polskich, [w:] Prusy Wschodnie w polskiej opinii publicznej XIX i XX wieku, red. Z. Fras, A. Staniszewski, Olsztyn 1992.
Stawecki P., Koncepcje operacyjne polskiego Sztabu Generalnego wobec Prus Wschodnich w latach 1918–1939, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1981, nr 2–4.
Stawecki P., Stanowisko polskich władz wojskowych wobec plebiscytu na Warmii i Mazurach: (w świetle materiałów Centralnego Archiwum Wojskowego), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1968, nr 3.
Stawecki P., Stanowisko Sejmu Ustawodawczego wobec plebiscytu na Warmii, Mazurach oraz na Powiślu w roku 1920, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1971, nr 4.
Syrwid D., Polacy wobec plebiscytu na Warmii i Mazurach i Powiślu w 1920 roku, [w:] Wersal, plebiscyt i co dalej na Warmii i Mazurach?, red. A. Kruszewska, Olsztyn 2020.
Szczepański J., Społeczeństwo Polski w walce z bolszewickim najazdem 1920 roku, Warszawa–Pułtusk 2000.
Szczepański J., Ugrupowania polityczne w Sejmie Ustawodawczym wobec bolszewickiego zagrożenia w 1920 r., [w:] Fundamenty Niepodległej. Sejm Ustawodawczy (1919–1922), red. Z. Girzyński, J. Kłaczkow, J. Żaryn, Toruń 2020.
Szostakowska M., Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920–1939, Olsztyn 1990.
Szymanowicz A., Udział Oddziału II Sztabu Generalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych w pracach plebiscytowych na Warmii, Mazurach i Powiślu w 1920 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 2004, nr 4.
Śliwa M., Polska myśl socjalistyczna (1918–1948), Wrocław 1988.
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893-1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.
Werschler I., Tadeusz Hołówko. Życie i działalność, Warszawa 1984.
Wichmanowski M.J., Myśl polityczna Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast 1913/14–1931, Lublin 2017.
Wroniak Z., Sprawa polskiej granicy zachodniej w latach 1918–1919, Poznań 1963.
Wrzesiński W., Polska Partia Socjalistyczna wobec problemu niemieckiego w okresie kształtowania granicy polsko-niemieckiej (1918–1921), „Sobótka” 1976, nr 2.
Wrzesiński W., Polska–Prusy Wschodnie. Plebiscyty na Warmii, Mazurach oraz na Powiślu w 1920 roku, Olsztyn 2010.
Wrzesiński W., Prusy Wschodnie w polskiej myśli politycznej 1864–1945, Olsztyn 1994.
Wrzesiński W., Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920–1939, Poznań 1964.
Wrzesiński W., Warmia i Mazury w polskiej myśli politycznej 1864–1945, Warszawa 1984.
Wyszczelski L., Warmia, Mazury i Powiśle w koncepcji przynależności państwowej podczas obrad konferencji paryskiej w 1919 roku, [w:] Plebiscyty jako metoda rozwiazywania konfliktów międzynarodowych. W 90. rocznicę plebiscytów na Warmii, Mazurach i Powiślu, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2010.
Zakrzewski A., Wincenty Witos – chłopski polityk i mąż stanu, Warszawa 1977.
Zdziennicki K., Plebiscyt na Powiślu w 1920 roku, Sztum 2020.
Zieliński H., Poglądy polskich ugrupowań politycznych na sprawy ziem zachodnich i granicy polsko-niemieckiej (1914–1919), [w:] Problem polsko-niemiecki w Traktacie Wersalskim, red. J. Pajewski, Poznań 1963.
Zieliński H., Pozycja Polski na arenie międzynarodowej; polityka zagraniczna rządu Paderewskiego, [w:] Historia Polski, t. 4: 1918–1939, cz. 1: (1918–1921), red. L. Grosfeld, H. Zieliński, Warszawa 1969.
Złotkiewicz-Kłębukowska J., Od Balfoura do Curzona – polityka Wielkiej Brytanii wobec odradzającej się Polski 1918–1920, „Annales UMCS. Sectio F” 2009, vol. 64.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/f.2021.76.223-252
Date of publication: 2021-12-31 14:52:47
Date of submission: 2021-07-26 12:03:57
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2021 Janusz Szczepański
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.