Hide
Show all
Email this article Following in the footsteps of Yakov Malkiel: Text-based etymology, context-situated text
Abstract
A critical appraisal is attempted of the three structurally-designated theses that are typically voiced in relation to what etymology is and what it consists in: (i) etymology is diachronic in scope, (ii) etymology involves the reconstruction of proto-forms and proto-senses, and (iii) etymology is based on the earliest possible attestations. The examination is guided and motivated by Yakov Malkiel's etymological research as well as by selected studies of the Lublin-based cognitive ethnolinguists. It is, then, concluded that etymological investigations are more likely to be productive and successful if (i) the temporal perspective employed is that of panchrony, not of the diachrony-synchrony distinction, (ii) the reconstruction aims at identifying ways of cross-generational conceptualisation (mentalities), rather than original forms, and (iii) the examination includes the whole of the historical spectrum of attestations, not just earliest records. This all leads to a full appreciation of the kind of etymology that feeds on texts, not words or lexemes, and on cognitive and experiential contexts, not on purely linguistic abstractions.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Bartmiński Jerzy, 2013, Rola etymologii w rekonstrukcji językowego obrazu świata, „LingVaria” 2 (16), s. 233–245.
Bloomfield Leonard, 1933, Language, Chicago.
Boryś Wiesław, 2005, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków.
Boryś Wiesław, 2017, Z problemów etymologii słowiańskiej: zapożyczenie czy wyraz rodzimy, „Rocznik Slawistyczny” LXVI, s. 3–14.
Brzozowska Małgorzata, 2009, Etymologia a konotacja słowa. Studia semantyczne, Lublin.
Dworkin Stephen N., 2004, Yakov Malkiel, „Language” 80/1, s. 153–162 [przedruk ze zmianami w Dworkin, Stephen N., 1998, Yakov Malkiel 1914–1998, „La coronica” 27, s. 249–262].
Głuszkowski Michał, 2011, Socjologizm teorii badań dwujęzyczności Uriela Weinreicha, „Roczniki Historii Socjologii” 1, s. 101–117.
Jakubowicz Mariola, 1999, Badania etymologiczne w rekonstrukcji językowego obrazu świata, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. Anna Pajdzińska, Piotr Krzyżanowski, Lublin, s. 117–128.
Jakubowicz Mariola, 2012, Badania etnolingwistyczne a etymologia, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 24, s. 173–181.
Jakubowicz Mariola, 2015, Co możemy wyczytać ze struktury słowa? Poszukiwania przy okazji badań diachronicznych, [w:] Język a kultura, t. 25: Struktura słowa a interpretacja świata, red. Małgorzata Misiak, Jan Kamieniecki, Wrocław, s. 11–20.
Kaczan Anna, 2015, Hipotezy etymologiczne nazwy jęczmień a językowo-kulturowy obraz tego zboża w polszczyźnie ludowej, „LingVaria” 1 (19), s. 170–181. DOI: 10.12797/LV.10.2015.19.11.
Kaye Alan, 1993, An Interview with Yakov Malkiel, „Language Science” 15 (I), s. 53–75.
Kielak Olga, 2015, Etymologia a językowo-kulturowy obraz jałowca i kaliny, „LingVaria” 1 (19), s. 181–193. DOI: 10.12797/LV.10.2015.19.12.
Łozowski Przemysław, 1999, Panchronia, czyli językoznawstwo bez synchronii, [w:] Przeszłość w językowym obrazie świata, red. Anna Pajdzińska, Piotr Krzyżanowski, Lublin, s. 25–50.
Łozowski Przemysław, 2015, Lexical Semantics with and without Sense Relations: Pig Terms in EFL Dictionaries, [in:] New Pilgrimage: Selected Papers from the IAUPE Beijing Conference in 2013, eds. Li Cao and Li Jin, Beijing, s. 321–336.
Łozowski Przemysław, 2017, Tracing Common-Denominator Semantics: In-Between Substantiated and Spectral Senses, [in:] Evolving Nature of the English Language: Studies in Theoretical and Applied Linguistics, eds. Robert Kiełtyka and Agnieszka Uberman, Frankfurt am Main, s. 107–116.
Łozowski Przemysław, 2018, Panchronia, czyli język jako symbol doświadczenia, [w:] Metodologie językoznawstwa. Od diachronii do panchronii, red. Piotr Stalmaszczyk, Łódź, s. 165–177.
Malkiel Yakov, 1945, The Etymology of Hispanic que(i)xar, „Language” 21/3, s. 142–183.
Malkiel Yakov, 1954, Etymology and structure of word families, „Word” 10/2–3, s. 265–274.
Malkiel Yakov, 1962, Etymology and General Linguistics, „Word” 18/1–3, s. 198–219. DOI: 10.1080/00437956.1962.11659774.
Malkiel Yakov, 1976, Etymological Dictionaries: A Tentative Typology, Chicago.
Malkiel Yakov, 1993, Etymology, Cambridge.
Malkiel Yakov i Marvin I. Herzog, 1967, Uriel Weinreich (1926–1967), „Language” 43(2), s. 605–610.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2017, Jakie dane są relewantne etnolingwistycznie?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 29, s. 11–29. DOI: 10.17951/et.2017.29.11.
Niewiara Aleksandra, 2000, Badania etymologii a odtwarzanie językowego obrazu świata, [w:] Język a kultura, t. 13: Językowy obraz świata i kultury, red. Janusz Anusiewicz, Wrocław, s. 97–105.
Popowska-Taborska Hanna, 2012, Rola etymologii w kształtowaniu językowego obrazu świata (rozważania oparte na słowiańskim materiale językowym, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 24, s. 155–171.
Sławski Franciszek, 1998, Pięćdziesiąt lat nad etymologią, „Rocznik Slawistyczny” L, s. 3–5.
Sobotka Piotr, 2011, Historia badań etymologicznych w świetle koncepcji i metod współczesnej lingwistyki. Etymologizowanie Yaski i Platona, „Linguistica Copernicana” 6 (2), s. 247–294.
Sobotka Piotr, 2015, Etymologizowanie i etymologia. Od semantyki ontologicznej do etymologii hermeneutycznej, Warszawa.
Wojtyła-Świerzowska Maria, 1998, Kognitywizm w etymologii, „Rocznik Slawistyczny” LI, s. 17–31.
Waniakowa Jadwiga, 2013, Etymologiczny słownik gwar polskich” — nowe zadanie w badaniach historyczno-porównawczych, „Polonica” XXXIII, s. 317–325.
Waniakowa Jadwiga, 2017, Etymologia w dialektologii – pochodzenie polskiego gwarowego usiatać się ‘zmęczyć się', „Jezikoslovni Zapiski” 23/2, s. 365–371.
Waniakowa Jadwiga, 2018, Współczesne badania etymologiczne – nowe możliwości i perspektywy, „Rocznik Slawistyczny” LXVII, s. 129–142. DOI: 10.24425/rslaw.2018.124596.
WwJOSiS 1-6 – Wartości w językowo-kulturowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów: t. 1, red. Maciej Abramowicz, Jerzy Bartmiński, Iwona Bielińska-Gardziel, Lublin 2012; t. 2. Wokół europejskiej aksjosfery, red. Jerzy Bartmiński, Iwona Bielińska-Gardziel, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Lublin 2014; t. 3. Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, red. Iwona Bielińska-Gardziel, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Lublin 2014; t. 4. Słownik językowy – leksykon – encyklopedia w perspektywie badań porównawczych, red. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Beata Żywicka, Lublin 2018; t. 5. Koncepty i ich eksplikowanie, red. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Dorota Pazio-Wlazłowska, Lublin 2019; t. 6. Jedność w różnorodności. Wokół słowiańskiej aksjosfery, red. Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Dorota Pazio-Wlazłowska, Lublin 2019.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2020.32.35
Date of publication: 2020-12-08 11:10:12
Date of submission: 2019-10-12 19:52:51
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2020 Przemysław Łozowski
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.