Hide
Show all
Email this article Grammatical categories and linguistic worldview
Abstract
The grammar of every language codes a body of meanings characteristic of that language. Expression of the grammaticalised meanings is obligatory and largely automatic. Individual languages contain grammatical categories specific to them and differ from one another not only with regard to the number of those categories but also their type, the internal structure of the categories they share (different numbers of subcategories) and the nature of their specific categories (which can be of the selecting or modelling type). These differences are exemplified in the study, the titular relationship being illustrated with the category of gender. The following problems are in the focus of attention:
1. Is there any relationship between concepts and the grammatical gender of the words that express them?
2. In what way does the grammatical gender of words influence our view of those aspects of reality that correspond to the words in question?
3. How can one explain the similarities and differences with regard to gender between corresponding words in various languages?
Keywords
References
Arnauld Antoine, Lancelot Claude, 1660/1991, Powszechna gramatyka racjonalna: gramatyka z Port-Royal, przeł. Barbara Janina Głowacka, oprac. Jerzy Kopania, Warszawa.
Bańczerowski Jerzy, Pogonowski Jerzy, Zgółka Tadeusz, 1982, Wstęp do językoznawstwa, Poznań.
Baudouin de Courtenay Jan, 1915/1984, Charakterystyka psychologiczna języka polskiego, [w:] tegoż, O języku polskim, wybór prac pod red. Jana Basary i Mieczysława Szymczaka, Warszawa, s. 139--225.
Berlin Isaiah, 2000, Mag północy. J. G. Hamann i źródła nowożytnego irracjonalizmu, red. Henry Hardy, przeł. Magda Pietrzak-Merta, posłowie Stanisław Borzym, Warszawa.
Eliade Mircea, 1970, Sacrum, mit, historia. Wybór esejów, wyboru dokonał Marcin Czerwiński, wstęp Bogdan Moliński, przeł. Anna Tatarkiewicz, Warszawa.
Eliade Mircea, 1993, Traktat o historii religii, przeł. Jan Wierusz-Kowalski, wstęp Leszek Kołakowski, posłowie Stanisław Tokarski, Łódź.
Grzegorczykowa Renata, 1993, Kategorie gramatyczne, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2, Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Wrocław, s. 445--458.
Grzegorczykowa Renata, 1999, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, wyd. drugie poprawione, Lublin, s. 39--46.
Grzegorczykowa Renata, 2001, Wprowadzenie do semantyki językoznawczej, wyd. trzecie, poprawione i rozszerzone, Warszawa.
Hall Eduard T., 1984, Poza kulturą, przeł. Elżbieta Goździak, przedmowa i red. nauk. Józef Burszta, Warszawa.
Handke Kwiryna, 1994, Język a determinanty płci, „Język a Kultura”, t. 9, Płeć w języku i kulturze, red. Janusz Anusiewicz, Kwiryna Handke, Wrocław, s. 15--29.
Kuryłowicz Jerzy, 1968/1987, O rozwoju kategorii gramatycznych. 4. Rodzaj rzeczowników, [w:] tegoż, Studia językoznawcze. Wybór prac opublikowanych w języku polskim, Warszawa, s. 130--133.
Kuryłowicz Jerzy, 1971/1987, Podstawowe kategorie morfologiczne, [w:] tegoż, Studia językoznawcze. Wybór prac opublikowanych w języku polskim, Warszawa, s. 145--147.
Mayenowa Maria Renata, 1974, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław--Warszawa--Kraków--Gdańsk.
Nagórko Alicja, 1996, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa.
Nowosad-Bakalarczyk Marta, 2009, Płeć a rodzaj gramatyczny we współczesnej polszczyźnie, Lublin.
Sapir Eduard, 1978, Gramatyk i jego język, [w:] tegoż, Kultura, język, osobowość. Wybrane eseje, przeł. Barbara Stanosz, Roman Zimand, Warszawa.
Szadura Joanna, 2017, Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie, Lublin.
Szpyra-Kozłowska Jolanta, Karwatowska Małgorzata, 2003, Klient nasz pan a wszyscy ludzie są braćmi – seksizm we współczesnej polszczyźnie, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 15, s. 195--218.
Vico Giambattista, 1725/1966, Nauka nowa, przeł. Jan Jakubowicz, oprac. Sław KrzemieńOjak, Warszawa.
Wierzbicka Anna, 2006, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, przeł. Adam Głaz i in., Lublin.
Wilkoń Aleksander, 1988, Funkcje kategorii czasu i aspektu w tekstach artystycznych, [w:] Stylistyczna akomodacja systemu gramatycznego, red. Teresa Skubalanka, Wrocław--Warszawa--Kraków--Gdańsk--Łódź, s. 9--17.
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2018.30.41
Date of publication: 2018-08-17 07:51:26
Date of submission: 2018-04-21 08:42:33
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2018 Anna Małgorzata Pajdzińska
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.