The Human Soul in Today’s World. Two Perspectives: Wisława Szymborska’s and Olga Tokarczuk’s, and their Translocation in Translation

Agnieszka Gicala

Abstract


The article offers an analysis of the linguistic-cultural concept of dusza/soul present in two literary works by contemporary Polish Nobel-Prize winners, as well as in their translations to English: Wisława Szymborska’s poem Trochę o duszy and Olga Tokarczuk’s story Zgubiona dusza. Their English translations are, respectively: A Few Words on the Soul (trans. Stanisław Barańczak and Clare Cavanagh) and The Lost Soul (trans. Antonia Lloyd-Jones). Alternative translation attempts by BA translation students at the University of National Education Commission in Kraków are also discussed. The two texts share the idea that today’s world, with its haste, attention deficit, and consumerism, is not a friendly place for the human soul. In their search for the human soul, both authors prompt similar solutions: a person must return to a small world of their own, or their inner reality, far from fast progress and globalisation. The present analysis takes a cognitive-ethnolinguistic perspective and begins by considering the entity named dusza in Polish and soul in English as cultural-linguistic concepts, tracing the similarities and differences conventionalised in the two languages, and thus the status of those concepts in the respective linguistic worldviews. This leads to an interpretation of Szymborska’s poem and Tokarczuk’s story as non-standard, individual, literary realisations of the standard worldview shared by the community of speakers of Polish. In this context, the English translations can be viewed as records documenting the transfer of the Polish concept of dusza to a new cultural-linguistic location. This approach is grounded in the idea of culture as an iceberg, where individual texts are viewed as expressions of an underlying cultural content.


Keywords


soul; cultural-linguistic concept; linguistic worldview; ethnolinguistics; literary translation; Wisława Szymborska; Olga Tokarczuk

Full Text:

PDF

References


Bartmiński, Jerzy. 2007. Językowy obraz świata a spójność tekstu. In Jerzy Bartmiński, Językowe podstawy obrazu świata. 2nd edition. 59-75. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Bartmiński, Jerzy. 2012 [2009]. Viewpoint, perspective, and linguistic worldview. In Jerzy Bartmiński, Aspects of Cognitive Ethnolinguistics. Ed. Jörg Zinken, trans. Adam Głaz. 76-87. Sheffield, Oakville: Eqinox.

Bartmiński, Jerzy. 2015. Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony? In Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów. Tom I: DOM. Eds. Jerzy Bartmiński, Iwona Bielińska-Gardziel, Beata Żywicka. 7-13. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Filar, Dorota. 2016. Doświadczenie duszy – doświadczenie ciała. O dwóch znaczeniach leksemu dusza we współczesnej polszczyźnie. In Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume one. Dusza w oczach świata. Eds. Ewa Masłowska, Dorota Pazio-Wlazłowska. 155-178. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Gicala, Agnieszka. 2021. Translating a Worldview. Linguistic Worldview in Literary Translation. Series: Cultures in Translation. Eds. Elżbieta Muskat-Tabakowska, Agnieszka Pantuchowicz. Berlin: Peter Lang. https://doi.org/10.3726/b18650

Gicala, Agnieszka. In print. Zgubiona dusza / The Lost Soul. An entry in Leksykon angielskich przekładów polskiej literatury dziecięcej. Ed. Joanna Dybiec-Gajer. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.

Grzegorczykowa, Renata. 2016. Judeochrześcijańskie pojęcie duszy. In Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume one. Dusza w oczach świata. Eds. Ewa Masłowska, Dorota Pazio-Wlazłowska. 127-136. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Humboldt, Wilhelm von. 1999. On Language: On the Diversity of Human Language Construction and its Influence on the Mental Development of the Human Species. Ed. Michael Losonsky, trans. Peter Heath. Cambridge: Cambridge University Press.

Jurewicz, Joanna, Ewa Masłowska, Dorota Pazio-Wlazłowska, eds. 2018. Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume three. Aksjosfera duszy – dusza w aksjosferze. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Kapełuś, Magdalena, Ewa Masłowska, Dorota Pazio-Wlazłowska, eds. 2016. Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume two. Świat oczyma duszy, Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Katan, David. 2009. Translation as intercultural communication. In The Routledge Companion to Translation Studies. Ed. Jeremy Munday. London and New York: Routledge, pp. 74-92. https://doi.org/10.4324/9780203879450-12

Kövecses, Zoltán. 2005. Metaphor in Culture: Universality and Variation. Cambridge: Cambridge University Press.

Kraska-Szlenk, Iwona. 2020. Towards a semantic lexicon of body part terms. In Body Part Terms in Conceptualization and Language Usage. Ed. Iwona Kraska-Szlenk. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins. 77-98.

Lakoff, George, Mark Johnson. 1980. Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.

Masłowska, Ewa, Dorota Pazio-Wlazłowska, eds. 2016. Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume one. Dusza w oczach świata. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Masłowska, Ewa, Dorota Pazio-Wlazłowska, eds. 2022. Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume four. Dusza w doczesności – dusza w nieskończoności. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Markovsky, Barry. 2021. How did the superstition that broken mirrors cause bad luck start and why does it still exist? 30.06.2021. No page numbers. https://www.sc.edu/uofsc/posts/2021/06/06_conversation_broken_mirror.php#.Y_KLHnbMKUk (accessed 01.02.2023).]

Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława. 2018. What data are relevant to ethnolinguistic analyses? Ethnolinguistics. Issues in Language and Culture 29: 11–29. http://dx.doi.org/10.17951/et.2017.29.11

Sapir, Edward, 1929. The status of linguistics as a science. Language 5(4): 207–214.

Sharifian, Farzad, René Dirven, Ning Yu, Susanne Niemeier. 2008. Culture and language: Looking for the “mind” inside the body. In Culture, Body and Language. Conceptualizations of Internal Body Organs across Cultures and Languages. Eds. Farzad Sharifian, René Dirven, Ning Yu and Susanne Niemeier. Berlin – New York: Mouton de Gruyter.

Spangenberg, Mia. 2021. World Kid Lit Review: The Lost Soul by Olga Tokarczuk. 15.06.2021. https://worldkidlit.wordpress.com/2021/06/15/the-lost-soul/ (accessed 12.05.2022)

Tabakowska, Elżbieta. 2013. A linguistic picture, image, or view of “Polish Cognitive Studies”. In The Linguistic Worldview: Ethnolinguistics, Cognition, and Culture. Eds. Adam Głaz, David S. Danaher, Przemysław Łozowski. London: Versita. 321-338.

Weber, Hannah. 2021. “The Lost Soul” by Olga Tokarczuk.

https://www.worldliteraturetoday.org/2021/spring/lost-soul-olga-tokarczuk (accessed 12.05.2022)

Whorf, Benjamin Lee. 1956 [1940]. Science and linguistics In Language, Thought and Reality. Ed. J. B. Carroll. 207-219. Cambridge, MA: MIT Press.

Wierzbicka, Anna. 1992. Semantics, Culture, and Cognition. Universal Human Concepts in Culture-Specific Configurations. Oxford New York: Oxford University Press.

Wierzbicka, Anna. 2014. Imprisoned in English. The Hazards of English as a Default Language. Oxford: Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199321490.001.0001

Wysoczański, Włodzimierz. 2016. Wyrazy „dusza” i „ciało”. Kolokacyjność słów i kontekstowa aktualizacja znaczenia DUSZA. In Antropologiczno-językowe wizerunki duszy w perspektywie międzykulturowej. Volume one. Dusza w oczach świata. Eds. Ewa Masłowska, Dorota Pazio-Wlazłowska. 137-154. Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.

Yu, Ning. 1998. The Contemporary Theory of Metaphor. A Perspective from Chinese. Amsterdam Philadelphia: John Benjamins.

Yu, Ning. 2008. The relationship between metaphor, body and culture. In Body, Language, and Mind (Vol. 2): Sociocultural Situatedness. Eds. Roslyn M. Frank, René Dirven, Tom Ziemke, and Enrique Bernárdez. Berlin – New York: Mouton de Gruyter. 387-407.

Żuk, Grzegorz. 2010. Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków In Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku. Eds. Małgorzata Karwatowska, Adam Siwiec. 239-257. Chełm: PWSZ.




DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2024.36.183
Date of publication: 2024-08-09 22:16:23
Date of submission: 2023-09-20 15:47:27


Statistics


Total abstract view - 345
Downloads (from 2020-06-17) - PDF - 131

Indicators



Refbacks

  • There are currently no refbacks.


Copyright (c) 2024

Creative Commons License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.