Hide
Show all
Email this article The role of questionnaires in the reconstruction of the linguacultural view of respect (szacunek) in contemporary Polish
Abstract
This study presents the results of a questionnaire regarding respect (Polish szacunek), conducted among one hundred students from five universities in Lublin. Respondents were asked to answer the question: “What, in your opinion, is the essence of respect?”. The data obtained from first-hand sources enable a reconstruction of the students’ image of true respect in the Polish language in an aspectual view.
The social aspect was found in an exposed position, where the most frequently indicated factors are: (1) acceptance of and empathy towards others; (2) courteous manners, appropriate behaviour towards others and appropriate attitude towards animals, plants, and objects; (3) recognition of the other person as an authority figure, with admiration for someone or something. Next, psychological, ethical, and psycho-social aspects were recognized. Existential and cultural aspects were found to be the least represented. The findings indicate a compatibility of the data from questionnaires with dictionary data, which together confirm the primacy of the subjective aspect of respect.
It is shown that questionnaires are a significant stage of discovering how speakers understand the meanings of the concepts they use – this concerns the colloquial, common understanding, which is crucial in constructing a cognitive definition of a given concept. Empirical research also enables a hierarchization of isolated defining features, ranking them from the most entrenched ones to the least frequently indicated ones, which renders this research a valuable tool in the verification of lexicographic data.
Keywords
Full Text:
PDF (Język Polski)References
Babbie Earl, 2004, Badania społeczne w praktyce, przeł. Witold Betkiewicz, Marta Bucholc, Przemysław Gadomski, Jacek Haman, Agnieszka Jasiewicz-Betkiewicz, Agnieszka KloskowskaDudzińska, Michał Kowalski, Maja Mozga, red. nauk. Agnieszka Kloskowska-Dudzińska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bartmiński Jerzy, 1988, Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji, [w:] Konotacja, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 169–183.
Bartmiński Jerzy, 1990, Punkt widzenia, perspektywa interpretacyjna, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 109–127.
Bartmiński Jerzy, 2004–2005, Pytania o przedmiot językoznawstwa: pojęcia językowego obrazu świata i tekstu w perspektywie polonistyki integralnej, „Postscriptum”, nr 2-1 (48-49), s. 114–125.
Bartmiński Jerzy, 2006, Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce, [w:] Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 8–35.
Bartmiński Jerzy, 2007, Stereotypy mieszkają w języku. Studia etnolingwistyczne, Lublin.
Bartmiński Jerzy, 2010, Pojęcie językowego obrazu świata i sposoby jego operacjonalizacji, [w:] Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa?, red. Przemysław Czapliński, Anna Legeżyńska, Marcin Telicki, Poznań: „Poznańskie Studia Polonistyczne”, s. 158-178.
Bartmiński Jerzy, 2014, Ankieta jako pomocnicze narzędzie rekonstrukcji językowego obrazu świata, [w:] Wartości w językowym obrazie świata Słowian i ich sąsiadów, t. 3: Problemy eksplikowania i profilowania pojęć, red. Iwona Bielińska-Gardziel, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Joanna Szadura, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 279–308.
Bartmiński Jerzy, 2015, Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów – co zawiera, na jakich zasadach się opiera, dla kogo jest przeznaczony?, [w:] Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów, t. 1: Dom, red. Jerzy Bartmiński, Iwona BielińskaGardziel, Beata Żywicka, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 7–12.
Bartmiński Jerzy, 2016, Uwagi końcowe [s. 348–351, w ramach bloku:] Dyskusja podsumowująca projekt „Metody analizy językowego obrazu świata w kontekście badań porównawczych”, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 28, s. 337–351.
Bartmiński Jerzy, 2017, Europa w świetle polskich danych ankietowych ASA 1990, 2000 i 2010, [w:] Nazwy wartości w językach europejskich. Raport z badań empirycznych, red. Iwona Bielińska-Gardziel, Małgorzata Brzozowska, Beata Żywicka, Przemyśl: Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska, s. 138–143.
Bartmiński Jerzy, 2020, Czy można zbudować tezaurus etnolingwistyki? W jakim stopniu etnolingwistyka jako dyscyplina realizuje określony paradygmat naukowy? (referat wygłoszony podczas spotkania KEMKS i KEPAN 21 XII 2020),
http://www.komjezyk.pan.pl/images/pdf./KEMKS_KEPAN_21_XII_2020_tekst_prof_Jerzego_Bartmiskiego.pdf [data dostępu: 22.02.2020].
Bartmiński Jerzy, Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2009, Tekstologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzozowska Małgorzata, 2006, O przebiegu badań nad zmianami w rozumieniu nazw wartości w latach 1990–2000, [w:] Język – wartości – polityka. Zmiany rozumienia nazw wartości w okresie transformacji ustrojowej w Polsce. Raport z badań empirycznych, red. Jerzy Bartmiński, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 36–43.
Chlebda Wojciech, 2010, W poszukiwaniu językowo-kulturowego obrazu świata Słowian, [w:] Etnolingwistyka a leksykografia. Tom poświęcony Profesorowi Jerzemu Bartmińskiemu, red. Wojciech Chlebda, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 7–20.
Gierczak Sylwia Katarzyna, 2021a, Od „szacowania” do „szacunku” – rozwój znaczenia słowa „szacunek” w świetle danych leksykograficznych, [w:] Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, red. Ewa Horyń, Ewa Młynarczyk, Piotr Żmigrodzki, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 447-457.
Gierczak Sylwia Katarzyna, 2021b, „Jak szanuję to bez ale”. Szacunek w wypowiedziach ankietowych lubelskich studentów, [w:] Wartości w językowym obrazie świata Litwinów i Polaków. Dziedzictwo ludowe, narodowe, wieloetniczne i wielokulturowe, t. 2, red. Kristina Rutkovska, Stanisława NiebrzegowskaBartmińska, Vilnius-Lublinas, s. 61-75.
Grzegorczykowa Renata, 2009, Punkty dyskusyjne w rozumieniu pojęcia językowego obrazu świata – widziane z perspektywy badań porównawczych, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 21, s. 15–29.
Humboldt Wilhelm von, 1968, Gesammelte Schriften, t. IV, Berlin: W. de Gruyter.
Humboldt Wilhelm von, 2002, O myśli i mowie: wybór pism z teorii poznania, filozofii dziejów i filozofii języka, przeł. Elżbieta M. Kowalska, Warszawa.
Mikołajczak-Matyja Nawoja, 1998, Definiowanie pojęć przez przeciętnych użytkowników języka i przez leksykografów, Poznań: „Sorus”.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2017, Jakie dane są relewantne etnolingwistycznie?, „Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury” 29, s. 11–29.
Niebrzegowska-Bartmińska Stanisława, 2020, Definiowanie i profilowanie pojęć w (etno)lingwistyce, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Nowosad-Bakalarczyk Marta, Kobieta „typowa” i „prawdziwa” w oczach studentów. (Przyczynek do stereotypu kobiety), „Język Polski” 2002, z. 1 (LXXXII), s. 25–35.
Szadura Joanna, 2021, Obraz ZDROWIA we współczesnej polszczyźnie w świetle danych ankietowych, [w:] Wartości w kulturach europejskich. Raport z badań empirycznych, red. Beata Żywicka, Lublin-Przemyśl: Wydawnictwo UMCS, s. 87–104.
Sztompka Piotr, 2019, Sześć fundamentów wspólnoty, https://www.kongresobywatelski.pl/idee-dla-polski-kategoria/szesc-fundamentow-wspolnoty/ [data dostępu: 14.09.2020].
DOI: http://dx.doi.org/10.17951/et.2021.33.237
Date of publication: 2021-10-12 17:02:05
Date of submission: 2021-02-25 23:10:42
Statistics
Indicators
Refbacks
- There are currently no refbacks.
Copyright (c) 2021 Sylwia Katarzyna Gierczak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.